modieuze emo-retoriek

Op de website deredactie.be verscheen een opiniestuk van gewezen boegbeeld van de CD&V Wivina Demeester: Ben gekwetst en geschokt. Het is een open brief aan haar kleinkinderen, waarin ze haar ontsteltenis uitdrukt over de verkiezing van Donald Trump. De tekst heeft een hoog emo-gehalte, zoals dat in de media de bon ton is na de Amerikaanse verkiezingen. En natuurlijk heeft de politica het volste recht om haar eigen kaarsje en knuffelbeertje bij te dragen tot het collectieve rouwproces in de media.

Na het ondertussen gebruikelijke gejeremieer (Was de kiezer voldoende geïnformeerd?) en de gemeenplaatsen (Ik wil een betere samenleving voor alle mensen), komt Wivina Demeester bij Utopia van Thomas More terecht. Het boek staat in de actualiteit omdat het precies 500 jaar geleden in Leuven werd gedrukt. Ik citeer de politica:
Ik blijf dromen van een mooie toekomst voor jullie, een toekomst in een wereld als ‘Utopia’ van Thomas More, een wereld waarin mannen en vrouwen 6 uur werken per dag, meer aandacht is voor elke persoon, waar geen armen en bedelaars zijn, en waar verschillende godsdiensten naast elkaar bestaan, waar ruimte is voor cultuur en wetenschap.
Grosso modo stemt dat overeen met wat ook in het boek staat, behalve die ene cruciale toevoeging: (een wereld waarin) meer aandacht is voor elke persoon. Wat Demeester daar zegt, doet de vraag rijzen of ze het boek wel heeft gelezen [er was namelijk net nog een radioreeks over Utopia op Klara – nvdr].

Utopia kan alleen maar bestaan als het individu zijn persoonlijk geluk, zijn wensen en verlangens, kortom zijn individualiteit opoffert voor het welzijn van de collectiviteit. De egalitaire samenleving in Utopia is een voorafspiegeling van de totalitaire paradijzen van de twintigste eeuw. Voor die collectivistische waanbeelden van eeuwen later kan Thomas More niet verantwoordelijk worden gesteld en het is niet eens met zekerheid geweten of hij zijn betoog ernstig of satirisch bedoelde. Maar de lezer van vandaag kan het boek onmogelijk lezen zonder het verband te leggen met de nachtmerries waartoe dat utopische denken heeft geleid. In de Sovjet-Unie, in China, in Cambodja enzovoort.
Met het personalisme van mevrouw Demeester heeft het Utopia van Thomas More niets te maken, en het is ook geen pamflet van Hart boven Hard. De les die dat boek ons in de loop van de geschiedenis heeft geleerd, is dat het ideale de vijand van het goede is. Wie de utopie nastreeft zal die niet bereiken, maar zal wel gaandeweg het goede vernietigen.

Dat Wivina Demeester haar kleinkinderen een wereld zoals in Mores Utopia toewenst, is een bizarre uitschuiver. Maar daar is een verklaring voor. Haar brief is een typisch voorbeeld van modieuze emo-retoriek, waarbij het allemaal niet zo nauw steekt als je maar de juiste gevoelens vertolkt.

foto©reporters