Oostenrijks Groene president

Alexander Van der Bellen werd op 4 december met 53% van de stemmen tot president van Oostenrijk verkozen. De nieuwe president is voormalig voorzitter van de parlementaire fractie en federaal woordvoerder van de Groenen. Voordien was hij een vooraanstaand lid van de sociaaldemocratische partij.

Zijn voorouders emigreerden in 1700 uit de Spaanse Nederlanden naar het Rusland. Zij kregen de titel van baron van het Russische Rijk. Tijdens de Russische Burgeroorlog, vluchtte een deel van de adellijke familie in 1919 naar Estland. Toen dat in 1940-1941 door de Sovjet-Unie werd geannexeerd, vertrok de familie naar het toenmalige Oost-Pruisen. Uiteindelijk kwamen Van der Bellens ouders terecht in Wenen, waar Alexander in 1944 werd geboren. Toen het Rode Leger de stad Wenen naderde, verhuisde het gezin naar Tirol  waar de nieuwe president opgroeide. Hij is doctor in de economie. Van 1968 tot 1970 werkte hij als assistent aan het Institut für Finanzwissenschaft in Innsbruck en van 1972 tot 1974 aan het Internationales Institut für Management und Verwaltung in Berlijn. In 1976 werd hij benoemd tot buitengewoon hoogleraar in Innsbruck. Van 1977 tot 1980 was hijgewoon hoogleraar economie aan de Universiteit van Wenen. Van 1990 tot 1994 was hij decaan van de faculteit voor sociale wetenschappen en economie.

EU

EU-fans in zowat gans de unie slaakten een zucht van verluchting zodra in de vooravond de uitslag duidelijk was en zijn rivaal Norbert Hofer zijn nederlaag toegaf.  Bij de eersten die hem feliciteerden waren Martin Schulz, de voorzitter van het Europees Parlement en Donald Tusk, de permanente voorzitter van de Europee Raad. Van der Bellen kreeg veel kiezers achter hem die bevreesd waren voor de dreiging van Hofer uit de EU te stappen. Hij vond zijn aanhang vooral bij de talrijk opgekomen stedelingen.

Voor de verkiezingen was de Eurosceptische Hofer al teruggekomen van een eerder geplande volksraadpleging over lidmaatschap van de EU. Een Oostenrijkse brexit dus. Hij blijft er echter bij zo’n volksraadpleging te houden als Turkije toetreedt of de unie nog meer de federale toer opgaat.

Pyrrusoverwinning?

Hofer maakte het zondagavond al duidelijk dat zijn partij, de Freiheitliche Partei Österreichs – FPÖ’, zich nu volop voorbereidt op de nationale verkiezing in 2017. Als die er komen is de kans groot dat de FPÖ die wint. Volgens opiniepeilingen gaat zij alle overige partijen ver vooraf.

De Sociaaldemocraten (SPÖ) en de Volkspartij (ÖVP) die de huidige regeringscoalitie uitmaken worden steeds minder populair. Bovendien zijn zij geplaagd door interne twisten en vooral dan tussen voor- en tegenstanders van een coalitie met de FPÖ. Die doet er alles aan om vooral de binnen de ÖVP die kloof te vergroten. Zij hoopt af te geraken van de huidige ÖVP –voorzitter Reinhold Mitterlehner en hem vervangen te zien door de charismatische Buitenlandminister Sebastian Kurz. Vermoed wordt dat die geneigd is de coalitie met de SPÖ op te blazen met als gevolg vervroegde verkiezingen in 2017. De SPÖ blijft niet achter en heeft ook al haar voelhorens naar de FPÖ uitgestoken.

Verkiezingen in 2017?

Het valt zeer te betwijfelen dat de regering haar tot de herfst van 2018 lopend mandaat zal kunnen uitzitten.

De FPÖ mag dan vorige zondag de verkiezing voor het grotendeels ceremonieel presidentsambt hebben verloren, zij zet nu alles op alles om Hofer zo vlug mogelijk kanselier te maken, met andere woorden de politiek machtigste man in Oostenrijk. Hij zou waarschijnlijk wel een kleinere partner – ÖVP of SPÖ – in zijn regering moeten dulden maar dat doet er niet toe.

Tijdens zijn kiescampagne verklaarde Van der Bellen dat hij zijn presidentiële bevoegdheid zou gebruiken om te FPÖ te verhinderen een regering te vormen. De vraag is of hij daartoe wel bevoegd is. Die straffe taal heeft hij trouwens na zijn overwinning al ingeslikt. Nu klinkt het dat hij alles zal doen opdat Oostenrijk een pro-EU-regering krijgt.

De overwinning van Van der Bellen heeft de greep naar de macht van de FPÖ wel vertraagd. Of die partij binnen afzienbare tijd toch niet aan de macht komt is echter waarschijnlijk. Het wordt dan misschien een tweestrijd tussen president en kanselier maar daarin beschikt de laatste dan wel over veel meer troeven.

Foto: © Reporters