Eddy Daniëls stelt vast dat Antwerps burgemeester Bart De Wever ervan verdacht wordt de islam te onderschatten. Die voelt zich door onder meer zijn persoonlijke vriendschap met een moslim gehinderd om de rigoureuze islamkritiek van zijn gemeenteraadslid Sam Van Rooy onder ogen te zien.

Daniëls zelf laat zich op een zekere deskundigheid voorstaan. Hij heeft namelijk een lijvig boek geschreven over de kern van de islam, voornamelijk het voor moslims normscheppende leven van de profeet, De kwestie M. Een gekaapte godsdienst. Niet min, want volgens Etienne Vermeersch zaliger was dat het beste Nederlandstalige boek over Mohammed. Maar welk besluit trekt hij uit die kennis voor de onderhavige probleemstelling, namelijk de inschatting van de islam door Bart De Wever?

Bloedlust

Hij relativeert het oorlogszuchtige beeld van Mohammed, dat de hedendaagse ‘modale moslim in verwarring brengt’. Vooraleer ter zake te komen, neemt hij een lange omweg via een beschouwing over de Hebreeuwse Bijbel. Die bevat ook oorlogszuchtige passussen. Bijvoorbeeld ‘Gelukkig degene die vergeldt wat jij [Babylon] ons misdeed, gelukkig degene die jouw kinderen grijpt en tegen de rots verplettert’. Aldus Psalm 137:8-9, toegeschreven aan koning David.

Of Ezechiël 16 en 23. Die veroordelen verbintenissen tussen Israëlische en vreemde partners. Een racisme dat voor bijbelvaste protestanten zoals de Afrikaners de Apartheid rechtvaardigde. En ook in de Joodse gemeenschap zorgde het voor een sterke weerstand tegen gemengde huwelijken (zelfs onderling, tussen Sefardische en Asjkenazische Joden). Zie ook de Bijbelse veroordeling van de stam van Ham. Die praatte voor Joodse en christelijke slavenhandelaren de negerslavernij goed. Daar waar de Arabieren die ook wel beoefenden, maar tenminste niet hun Schrift voor die kar konden spannen.

Of nog, I Samuel 15, waarin Jahweh koning Saul vervloekt om diens ongehoorzaamheid aan zijn bevel om de Amalekieten uit te roeien. Hij had de vrouwen en kinderen in leven gelaten om hen te verkopen op de slavenmarkt. Dat laatste is wat Mohammed doet met de Joodse stam Banu Quraiza: de mannen doden, de rest als slaaf verkopen. Dus de erecode van Jahweh overtreft die van Mohammed nog in bloedlust. Hij laat immers, als een Heinrich Himmler avant la lettre, ook vrouwen en kinderen uitroeien. Of Deuteronomium 25:15-69, waarin Jahweh zijn uitverkoren volk ‘onverbloemd Auschwitz aanzegt als straf voor ontrouw aan Hem’ aldus Daniëls.

Strijd tegen andersgelovigen

De implicatie ligt voor de hand. Namelijk dat de islam niet alleen staat in de kwalijke teksten. ‘In zeer vele religieuze tradities (ook de Indische) treffen we passages aan die haaks staan op ons modern aanvoelen, en inspireren tot haat, geweld en sadisme. Ook de christelijke kerken erkennen nog steeds de perverse Hebreeuwse geschriften als heilig. (…) de kruisvaarders en conquistadores deden dan ook steeds een beroep op het Oude Testament om hun wandaden goed te praten.’

In hoeverre dit in ‘zeer vele religieuze tradities’ voorkomt, ook die buiten het monotheïsme, is echter maar de vraag. De Indiase, die ik een beetje ken, staan bol van oorlog en broedertwist. Ze roepen echter nooit op tot strijd tegen andersgelovigen als zodanig. (Eén onverwachte soort-van-uitzondering: de mythische halfgod Hiraṇyakaśipu wordt gedood omdat hij, precies als Jahweh, een ‘jaloerse god’ is die de verering van andere goden niet duldt.) Wanneer Alexander de Grote Egypte veroverde, sloeg hij de tempels niet aan stukken, zoals bij moslimveroveringen, maar ging hij er offeren om de plaatselijke goden te vriend te houden.

Precedentgedrag van Mohammed

Maar goed, mensen met een Joodse of christelijke achtergrond kunnen beter voorzichtig zijn met hun veroordelingen. Hun eigen geschriften zijn soms immers ook bedenkelijk. Echter, daarin is er nog een belangrijk verschil met de islam. De Bijbel bevat enkele passussen die het Woord van God zouden zijn, zoals de Tien Geboden. Verder wordt hij echter erkend als mensenwerk. De Qur’ān daarentegen heet in zijn geheel geopenbaard te zijn. Daarom geldt hij als veel dwingender en letterlijk te nemen.

De Bijbel is voor het grootste deel verhalend, niet rechtstreeks normscheppend: je hoeft Mozes, met zijn uitmoording van de vereerders van Baäl (het Gouden Kalf), niet na te bootsen. Daarentegen, zoals vele islamitische rechtsgeleerden geschreven hebben: de islam is niet ‘aql, ‘rede’, maar naql ‘nabootsing’. De ultieme grond voor sjari’a-rechtsregels is het precedentgedrag van Mohammed. Dat geldt tot in de kleinste bijzonderheden, zoals de typische ‘baard van de profeet’ waaraan je talloze moslims van Mindanao tot Marokko kan herkennen.

Reeds vóór de moderniteit gaven Bijbelgetrouwen blijkt van bereidheid tot evolutie. Een bekend voorbeeld uit Mohammeds leven: in de Joodse gemeenschap van Medina ging men een geval van overspel bestraffen, namelijk door de schuldigen achterwaarts op een ezel en met pek en veren door de stad te paraderen. De profeet hoorde hiervan, ontbood de Joden en eiste om de betreffende Schriftpassage te zien. De Joodse wet legde hier de doodstraf door steniging op, maar de Joden waren die barbaarse bestraffing ontgroeid. Niets van, zei Mohammed, stenigen! En dan wordt de steniging beschreven: hoe de man de vrouw nog met zijn lichaam trachtte te beschermen, tot beiden bezweken.

Weerstand tegen modernisering

Daarom zou ik niet te vlot meegaan in Daniëls inschatting: ‘Het louter bestaan van die onheilige traditie betekent niet dat de religies die daaruit groeien zich in de praktijk niet kunnen zuiveren. Het christendom is daarin, gelouterd door onder andere het schuldgevoel na de Holocaust, voor een goed stuk in geslaagd en er is geen enkele reden om niet aan te nemen dat iets dergelijks ook sommige islamitische stromingen zal lukken.’ Het kan inderdaad, maar in het geval van de islam is de weerstand tegen die modernisering een stuk taaier.

Daarom is het echt nodig dat politici hier een zeer beginselvaste houding aannemen en een strategie uitwerken die op maat van de islamitische uitdaging gemaakt is. ‘Inclusie in onze samenleving van die moslims die oprecht tot onze samenleving willen behoren, en waakzaamheid voor de wolven in schaapsvacht, bij hen en bij ons’, wat De Wevers programma zou samenvatten, blijft een juiste leidraad. Maar, zoals Daniëls terecht opmerkt, ‘dit gaat niet vanzelf’.

David

Bart De Wever, de moslims en de islam

De oudheid was al eeuwenlang stilgevallen (3)