Peumans mengt zich in Catalaanse kwestie

Vorige vrijdag moest Catalaans parlementsvoorzitster Carme Forcadell verschijnen voor het Spaans Hooggerechtshof in Catalonië. De aanklacht luidt dat ze een parlementair debat toeliet – over de plannen over onafhankelijkheid – die het Grondwettelijk Hof voordien buiten de Spaanse grondwet stelde. Vlaams parlementsvoorzitter Jan Peumans vindt dit een stap te ver gaan en spreekt via een brief naar de Spaanse ambassade zijn steun uit voor zijn Catalaanse evenknie.

Spaanse en Catalaanse relaties onder spanning

De relaties tussen Madrid en Barcelona staan al jaren onder spanning. Sinds het – politiek benoemde – Spaans Grondwettelijk Hof in 2010 snoeide in belangrijke delen van het Catalaans autonomiestatuut, op de vraag van huidig premier en toenmalig oppositievoorzitter Mariano Rajoy, voelt een groot deel van de Catalaanse samenleving en politiek zich niet meer thuis in de Spaanse staat. De gevolgen zijn bekend: miljoenenbetogingen in Barcelona, een volksraadpleging over onafhankelijkheid, een volledige hertekening van het Catalaanse politieke landschap en een stappenplan dat moet leiden naar de vorming van een onafhankelijke Catalaanse staat. De reactie van Madrid was er een van totale afwijzing.

In België zou een staatshervorming op sporen gezet zijn. In Spanje spelen verschillende factoren hiertegen. Dat de Catalanen een –politieke– minderheid zijn in Spanje betekent dat ze nooit genoeg politiek gewicht zullen hebben om de Spaanse staat te hervormen zonder de wil van de Castiliaanse meerderheid. De politieke vertegenwoordiging van deze groep gebruikt haar absolute meerderheid als wet van de sterkste. Het maakt dat daarom elke dialoog afwezig blijft en tegenwoordig elke Catalaanse drang naar autonomie of onafhankelijkheid naar het gerecht afgeleid wordt.

“Juridisering” van een politieke kwestie

De Catalaanse regering en haar parlementaire meerderheid klagen al een tijd de ‘juridisering’ aan van een politieke kwestie. Ook internationaal laten ze hun stem horen. Naar aanleiding van een informeel diner drie weken terug tussen Carme Forcadell en Jan Peumans, kwam de kwestie ter sprake. Peumans en Forcadell zaten toen samen in de marge van een conferentie van een associatie van regionale parlementen (CALRE). Forcadell wist toen al te vertellen dat ze voor het gerecht zou moeten verschijnen voor het organiseren van een debat. Waarop Peumans prompt zijn steun aanbood.

Bovendien stuurde Amadeu Altafaj, de permanente vertegenwoordiger van Catalonië bij de EU in Brussel, zelf op 15 december een brief naar Peumans als parlementsvoorzitter om hem te wijzen op de bedenkelijke gang van zaken in Spanje. Hij deed zelfs beroep op Peumans als voorzitter om “zijn zorgen te uiten over de ontwikkelingen in Spanje en om de Spaanse autoriteiten te vragen hun acties te herzien en af te zien van een verdere juridisering van politieke kwesties.” Waarop Peumans dus in zijn pen kroop.

Om een reactie gevraagd stelt Peumans droogjes het maar “normaal” te vinden dat hij zijn “evenknie in Catalonië – een democratisch verkozen parlement – steunt.” Hij kan “niet dulden dat de Spaanse staat de autonomie, die ook vastgelegd is in een autonoom statuut voor de autonome regio’s in Spanje, waaronder Catalonië, Baskenland enz., probeert te fnuiken.” Peumans wil zo “een Vlaams hart onder de Catalaanse riem steken.”

Brief vindt gehoor in Catalaanse pers en parlement

Deze week vindt de Catalaanse politiek zich in een gevoelig moment: de Catalaanse begroting wordt besproken en onderhandeld in het parlement. De Catalaanse regering, die over geen absolute meerderheid beschikt, heeft de steun nodig van de CUP, een radicaal-linkse partij voor onafhankelijkheid. De onderhandelingen over de begroting verlopen moeizaam: de CUP vraagt hogere sociale uitgaven en een referendum over onafhankelijkheid. Op beide vragen ging de Catalaanse regering al in, maar toch lijkt de steun van de CUP niet gegarandeerd.

In het bewogen begrotingsdebat gisteren, waarbij de unionistische oppositie de draak stak met de onafhankelijkheidsplannen van de Catalaanse regering, haalde de Catalaanse minister-president Carles Puigdemont de brief van Peumans boven als voorbeeld van de internationale steun tegen de vervolging van verschillende politieke kopstukken in Catalonië. Naast Forcadell worden ook oud-minister-president Artur Mas en drie van zijn toenmalige regeringsleden vervolgd voor het organiseren van de officieuze volksraadpleging over onafhankelijkheid.

Positie N-VA in eigen land

De Catalaanse kwestie kan op ruime sympathie rekenen bij de N-VA. Staat het inmengen in de Spaanse interne politiek evenwel niet haaks op de houding in eigen land om een hele legislatuur te zwijgen over het communautaire? Peumans wijst hier dan op dat “de communautaire frigo misschien een afspraak op federaal niveau is. Maar Vlaanderen en zijn parlement met een voorzitter die probeert voorzitter te zijn van alle fracties en niet enkel van de meerderheid, heeft de plicht om regionale parlementen die gemuilkorfd worden, te ondersteunen. Mijn oproep is een morele steun naar Catalonië om via politieke dialoog het proces van autonomie terug op gang te brengen.”

Het valt af te wachten wat de reactie zal zijn van de vertegenwoordiger van de Spaanse regering te Brussel. Zoals steeds wijst de Spaanse regering elke inmenging in interne aangelegenheden af. Het valt ook af te wachten wat er met Forcadell en haar vervolgde collega’s zal gebeuren. Indien de Catalaase regering haar begroting goedgekeurd krijgt, zal in elk geval het plan voor een referendum doorgezet worden. Die uiteraard illegaal zullen verklaard worden door het Grondwettelijk Hof. Indien de Catalaanse regering in de nazomer geen referendum over onafhankelijkheid kan organiseren, onderhandeld met Madrid of niet, laat het weten zijn plannen naar onafhankelijkheid sowieso door te zullen zetten.

Dit artikel kadert in het project ‘Soevereiniteitsbewegingen in Europa’ dat tot stand komt met de steun van de Vlaamse overheid.