Plan W?

De krantenartikels en opiniestukken struikelden haast over elkaar in de dagen na de column van Béatrice Delvaux in De Standaard (12 jan.). Kern van de zaak: een groep rond Jean-Claude Marcourt (PS-minister in de Waalse gewestregering) wil een ‘eigen’ politieke en sociaalconomische toekomstvisie voor Wallonië ontwikkelen. Er in verschillende kranten haastig bij zeggende dat een onafhankelijk Wallonië niet wordt voorbereid. Binnen de PS kon men ook niet snel genoeg beklemtonen dat dit zeker geen afbreuk doet aan de fédération Wallonie-Bruxelles. Iedereen in de PS en de fédération heeft hetzelfde doel en ‘de banden tussen Brussel en Wallonië zijn een conditio sine qua non voor het herstel van de beide gewesten’, klonk het bij de PS. Maar waarom dan al dat gedoe? Maakt het iets wakker, is er een regionalistische opleving in Wallonië?
Hendrik Vuye, hoogleraar aan de universiteit van Namen (maar sprekend in zijn eigen naam) en wonende in Waals-Brabant herinnert eraan dat er altijd een Waalse regionalistische kern geweest is, een rattachistische ook die pleit voor het aansluiten van Wallonië bij Frankrijk. Er is ook altijd een sterke regionalistische vleugel geweest in de PS, vroeger groter en belangrijker dan nu, maar zijn gewicht neemt toe. ‘Naarmate de Vlamingen meer en meer afstand lijken te nemen van België groeit ook het regionalisme in Wallonië. Tekenend is ook de naamsverandering van het Waals gewest van La Région Wallonne naar La Wallonie.’ Ook volgens Christian Laporte (journalist bij La Libre Belgique) is het fout om te spreken van een heropleving van het Waals regionalisme; het is er altijd geweest. Al is het niet één beweging, zelfs de rattachisten zijn verdeeld in verschillende kampen. Door de schandalen rond de woordvoerders van de regionalisten in de PS – Happart en Van Cauwenberghe – is de regionalistische stem de jongste tijd wat weggedeemsterd. De regionalistische politici die gespaard bleven waren mindere goden, of hielden zich gedeisd. Met Marcourt heeft die vleugel opnieuw een sterke woordvoerder die van zich laat spreken
Profilering
Maar er spelen ook andere elementen een rol die de plotse aandacht voor het Waals regionalisme kunnen verklaren. ‘Binnen de PS is er, nu Elio Di Rupo premier is, een machtsvacuüm; figuren als Marcourt gaan zich meer profileren’ stelt Vuye. Christian Laporte vindt die regionalistische opwelling moeilijk om te interpreteren, maar stelt toch als eerste reden: ‘voor Jean-Claude Marcourt is het een manier om zichzelf te positioneren.’ Volgens Laporte speelt de rivaliteit tussen de verschillende regio’s een grote rol. De Henegouwse clan is door provinciegenoot Di Rupo goed bediend, terwijl de Luikenaars het gevoel hebben er wat bekaaid vanaf te komen. Thierry Giet (uit het Luikse) is nu wel partijvoorzitter, maar blijft toch meer een stroman dan een sterke man. Marcourt is ook van Luik, dus is de rekening snel gemaakt.
Gratis
Volgens Vuye hebben Vlamingen vaak een vertekend beeld van de relatie tussen Brussel en Wallonië. ‘Voor Vlamingen is Wallonië en Brussel één pot nat. Dat komt omdat ze naar Brussel kijken en zien dat de Franstaligen daar domineren. Maar het is niet omdat ook Wallonië Franstalig is, dat Wallonië en Brussel één zijn. Brussel ligt voor Walen even ver als voor Vlamingen’. Laporte beaamt dat. ‘Weinig walen liggen wakker van die federatie. Dat leeft niet. Het feest van de Franse Gemeenschap, niemand viert dat, als er gratis concerten zijn, dan is er volk. Mensen zijn trots Waal te zijn, maar je moet daar verder niet te veel achter zoeken. Het Waals volkslied wordt ook nog amper gezongen.’ Laporte bekijkt de hele heisa rond het Plan W eerder als een ‘pétard mouillé’ dan een algemene tendens, maar haast zich te zeggen dat de toekomst toch meer regionalisme zal brengen – minder en minder Walen dromen nog van de terugkeer van het Belgique à papa.
Dus toch een verschuiving in de Waalse geesten? Hendrik Vuye meent van wel. ‘Er is een groot verschil tussen de crisis in 2007 en nu. Als ik in 2007 van Namen naar Antwerpen reed dan hingen er in alle Waalse dorpjes waar ik doorreed Belgische vlaggen, in Vlaanderen was dat veel minder, tot bijna niet. Sinds 2010 zie je die bevlagde dorpen niet meer. De geesten zijn veranderd, de symboliek is er niet meer.’