Praktijktesten werken niet

Ik deel de bekommernis over de inschakeling in de arbeidsmarkt van kansengroepen in het algemeen, en van allochtonen in het bijzonder. De cijfers tonen inderdaad aan dat allochtonen ondervertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt. De oorzaken hiervoor zijn divers en complex. Waar dit het gevolg is van discriminatie moet dit ook duidelijk worden bestreden.

Over het gemeenschappelijke doel bestaat dan ook geen twijfel: de werkzaamheidsgraad bij allochtonen moet verhogen. De briefschrijvers vergissen zich echter over de weg er naar toe.

Zelfregulering

Waar zij dé oplossing zien in ‘praktijktesten’ door de overheid, geloof ik veeleer in een zelfregulering door de betrokken sectoren en actoren. Het voorbeeld van Federgon voor wat betreft de uitzendsector is daarbij de leidraad. In een sector die in het verleden werd geconfronteerd met enkele spraakmakende gevallen van manifeste discriminatie, werd door de sector zelf initiatief genomen om deze discriminatie aan te pakken via sensibilisering, campagnes, gedragscodes, opleiding en actieplannen. Uit de resultaten van de recente (derde) bevraging, die op donderdag 8 oktober 2015 in het Vlaams Parlement door Federgon werd voorgesteld, blijkt dat deze aanpak tot spectaculaire verbeteringen heeft geleid. Het aantal ‘discriminerende’ reacties is met maar liefst één derde gedaald!

Een mentaliteitswijziging leg je niet op bij wet, maar bereik je door aan de basis te werken aan bewustwording en vertrouwen. Dit is een langdurig proces, maar een proces dat uiteindelijk wel vruchten afwerpt.

Voorbeeld volgen

Ik pleit er dan ook voor om dit voorbeeld te hanteren in andere risico-sectoren. Met name voor wat betreft de sector van de dienstencheques, moet een vergelijkbaar actieplan worden uitgerold. Ik hoop dat alle actoren, inclusief de lokale besturen en het Minderhedenforum, hier volop hun schouders willen onder zetten.

Ik blijf evenwel overtuigd dat praktijktesten door een inspectiedienst van de overheid geen zinvolle bijdrage leveren tot de gewenste mentaliteitswijziging en beoogde verhoogde werkzaamheidsgraad bij allochtonen. Dergelijke praktijktesten leiden tot verdere polarisering en institutionaliseren het wantrouwen op de arbeidsmarkt. Niemand kan ernstig geloven dat criminalisering van werkgevers bijdraagt tot hun bereidheid om allochtonen meer kansen te geven. En bovenal blijven deze praktijktesten juridisch onwerkbaar. Zo stelde het juridisch advies dat de Vlaamse Regering bestelde onomwonden dat ‘opgemerkt moet worden dat een praktijktest nooit een vaststaand bewijs kan opleveren van discriminatie’. 

Laten we dan ook onze energie steken in de enige zinvolle weg naar verhoogde werkzaamheid van allochtonen, namelijk zelfregulering, en het symbool van de praktijktesten definitief opbergen. 

Jan Hofkens is advocaat arbeidsrecht en Vlaams volksvertegenwoordiger voor de N-VA

Afbeelding (c) www.janhofkens.be

Hieronder volgt de typebrief die verschillende N-VA parlementsleden per e-mail kregen toegerstuurd.

Beste parlementslid,

Beste N-VA’er,

Discriminatie is een maatschappelijk probleem met schadelijke gevolgen voor iedereen. De overheid heeft de plicht om toe te zien op de naleving van de antidiscriminatieregelgeving. Hiertoe moet ze haar inspectiediensten proactieve opsporingsinstrumenten geven. Experten zijn het erover eens dat praktijktesten en mystery calling noodzakelijk zijn in de strijd tegen discriminatie. Ook uw voorzitter, de heer Bart De Wever, stelde in zijn column enkele jaren geleden in De Morgen: “Een praktijktest is zo gek nog niet”. Want discriminatie is “onaanvaardbaar en wraakroepend vanuit het perspectief van de gediscrimineerde”.

Minister Muyters stelde in het actualiteitsdebat van 25 februari 2015 naar aanleiding van het onderzoek over discriminatie in de dienstenchequesector hierover het volgende: “ Discriminatie kan niet. Discriminatie door cliënten van dienstenchequebedrijven kan niet. Discriminatie door dienstenchequebedrijven kan niet. We moeten krachtdadig optreden tegen elke vorm van discriminatie. Natuurlijk moet dat binnen wat juridisch de mogelijkheden zijn. (….) Ik moet eerlijk zeggen dat er juridisch nog wat moet worden uitgeklaard. Er moet juridisch worden uitgeklaard wat de mogelijkheden zijn, bijvoorbeeld wat er door de zesde staatshervorming aan nieuwe bevoegdheden rond dienstencheques bij ons komt en hoe we die maximaal kunnen inzetten om discriminatie te beperken.”

Na afloop van dat actualiteitsdebat onderschreef de N-VA een meerderheidsmotie waarbij de Vlaamse Regering verzocht werd om de legaliteit van praktijktesten te onderzoeken als instrument om discriminatie op te sporen. Minister Muyters won hiervoor juridisch advies in bij het advocatenkantoor Eubelius. Uit het uitgebreide advies van Eubelius dat in de Commissie Werk van 28 mei 2015 werd toegelicht bleek dat praktijktesten uitgevoerd door inspectiediensten op een perfect legale manier ingezet kunnen worden in de strijd tegen discriminatie, op voorwaarde dat hiervoor een decretaal kader voorhanden is. Opdat Vlaamse sociale inspecteurs (in concreto de Afdeling Toezicht en Handhaving van het departement WSE) praktijktesten of mystery calls zouden kunnen uitvoeren, moet de legitimatieverplichting van de sociale inspecteurs om zich tijdens de uitoefening van hun ambt kenbaar te maken, worden aangepast.

Helaas werd het uitgebreide en degelijke juridisch advies van Eubelius, nochtans besteld door de Vlaamse meerderheid en gefinancierd met belastingsmiddelen, in de verdere parlementaire werkzaamheden genegeerd door de Minister. Op de actuele vraag van mevrouw Taelman van 3 juni antwoordt de minister dat volgens het advies van Eubelius “het een moeilijkheid is om de praktijktesten toe te passen.“ De minister ontkent dus niet dat praktijktesten juridisch mogelijk zijn en stroken met de principes van de rechtsstaat. Nog verder poneert de Minister: “Er staat ook in wie er uiteindelijk voor bevoegd is, en dat is niet de Vlaamse overheid.” Nochtans stelt Eubelius met betrekking tot de bevoegdheidsverdeling dat het Vlaams Gewest specifieke regels inzake discriminatie kan aannemen – en dus ook handhaven – via de erkennings- en financieringsvoorwaarden van het dienstenchequestelsel. Zoals dat ook mogelijk is voor andere bevoegdheden bijvoorbeeld in de private en publieke arbeidsbemiddeling.

Dit is niet wat ik als burger en Vlaming begrijp onder het maximaal inzetten van de nieuwe Vlaamse bevoegdheden die overkwamen met de zesde staatshervorming. In die zin ben ik ook erg teleurgesteld in de Vlaamse ontwerpresolutie van de meerderheid waarvan het hoofddoel luidt: “krachtdadig op te treden tegen discriminatie van personen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt, en in te zetten op een ruime mentaliteitswijziging bij werkgevers, werknemers en gebruikers.” Verder lezen we in deze ontwerpresolutie dat “de Afdeling Toezicht en Handhaving van het Departement Werk en Sociale Economie prioritaire aandacht zal geven aan het vermijden van alle vormen van wettelijk verboden discriminatie, voornamelijk in de risicovolle sectoren. Dat moet vertaald worden in versterkte controles.”

Zonder nieuwe opsporingsinstrumenten worden deze versterkte controles een slag in het water. De zwakke schakel in de anti-discriminatieregelgeving is immers de controle en sanctionering door de overheid zelf. Tijdens de hoorzittingen in het Vlaams parlement kwam dat uitgebreid aan bod. Experten en academici verklaarden dat praktijktests en mystery calling noodzakelijk zijn om discriminatie op de arbeidsmarkt op te sporen en dat Vlaanderen dit perfect kan binnen haar bevoegdheden.

De stemming van de meerderheidsresolutie op de plenaire zitting van 8 juli werd uitgesteld tot na het parlementair zomerreces. Dat betekent een nieuwe kans voor het parlement en voor uw partij om alsnog werk te maken van een adequaat en effectief handhavingsbeleid om discriminatie op de arbeidsmarkt te bestrijden. Een kans om daadwerkelijk de bevoegde inspectie de nodige opsporingsinstrumenten en -bevoegdheden te verlenen om discriminerende handelingen vast te stellen, bewijsmateriaal te verzamelen en de overtreders te sanctioneren. Als decreetgever kan u bijdragen om het noodzakelijke juridische kader hiervoor te creëren.

Het is in het algemeen maatschappelijk en economisch belang om geen enkel menselijk en sociaal kapitaal te verspillen. Als bezorgde Vlaming en burger roep ik u op om als volksvertegenwoordiger deze meerderheidsresolutie grondig bij te sturen. En om het initiatief te nemen om het noodzakelijke decretale kader te scheppen voor praktijktesten en mystery calling opdat de bevoegde inspectie hiervan gebruik kan maken.

Vriendelijke groeten

Een bezorgd burger die pleit voor praktijktesten nu!

PS: U kan reageren naar de afzender van dit bericht door “beantwoorden”. Wil u echter uw (partij)standpunt ook verduidelijken aan het samenwerkingsverband #praktijktestennu, mail dan a.u.b. naar [email protected].