Memory: de nieuwe filmparel van Michel Franco

Michel Franco’s Memory is een film die diep graaft in de ziel, met een aangrijpende kijk op trauma, dementie en de zoektocht naar verlossing.

Michel Franco is een Mexicaanse filmmaker die bekendstaat om zijn gedurfde en vaak confronterende films. Zijn werk richt zich vaak op de donkere en complexe aspecten van de mens, waarbij hij thema’s zoals trauma, ziekte en sociale ongelijkheid onderzoekt. Net daarom zijn Franco’s films niet altijd gemakkelijk te bekijken, maar ze bieden wel een diepgaande en ontroerende kijk op de menselijke conditie.

Indruk gemaakt

Memory is zijn zevende film en Dreams wordt zijn volgende ook met Jessica Chastain in de hoofdrol. De film die het meest indruk op mij gemaakt heeft is Nuevo Orden , een hondsbrutale film die zich afspeelt in een toekomstig Mexico waar sociale onrust en geweld de norm zijn geworden.

De film begint met een bruiloft van een rijke familie, die abrupt wordt onderbroken door een gewelddadige opstand van de lagere klasse. Wat armen niet krijgen van rijken, pakken ze hen af in een nieuwe orde: die van de chaos.

Minimalistische stijl

Te gewelddadig was de kritiek op Franco’s provocerende film Nuevo Orden. Te tergend traag en minimalistisch is wat sommigen nu vinden van zijn meer introspectieve en emotioneel geladen film Memory, sober en zonder opsmuk geregisseerd.

De camera van de Belgische Yves Cape, zijn vierde samenwerking met Franco, beweegt nauwelijks en er is geen muzikale score, behalve een paar keer  A Whiter Shade of Pale van Procol Harum, het lijfstuk van het hoofdpersonage Saul.

Stevig verhaal

De film opent met Sylvia (Jessica Chastain), een vrouw die haar leven probeert  herop te bouwen na jaren van alcoholisme. Ze is al dertien jaar nuchter en woont samen met haar dochter Sara. Sylvia’s leven verandert drastisch wanneer ze Saul (Peter Sarsgaard) ontmoet tijdens een reünie van de middelbare school.

Saul, een weduwnaar die lijdt aan dementie, herinnert zich weinig van zijn verleden, wat een intrigerend contrast vormt met Sylvia, die worstelt met traumatische herinneringen uit haar jeugd. En dan doet cineast Franco waar hij het best in is: ons verrassen bij de eerste wending met een emotioneel oplawaai dat kan tellen.

Heeft Saul Sylvia vroeger verkracht of zijn haar herinneringen onbetrouwbaar? Chastains vertolking van Sylvia is fragiel en krachtig tegelijk. Ze toont een vrouw die vastbesloten is om haar leven terug onder controle te krijgen, ondanks de demonen uit haar verleden. Sarsgaards Saul is even indrukwekkend als een man die worstelt met dementie, zowel hartverscheurend als ontroerend.

Complexe menselijke emoties

Het verhaal van Memory is zowel eenvoudig als complex. Sylvia en Saul worden samengebracht door hun gedeelde pijn en Franco’s aanpak van gevoelige onderwerpen als kindermisbruik en verkrachting is tegelijk respectvol en confronterend. Hij schuwt het niet om de harde realiteit van trauma en ziekte te tonen, maar doet dat op een manier die de menselijkheid van zijn personages benadrukt.

Lang voor we te weten komen dat Sylvia door haar vader werd misbruikt, krijgen we de nodige hints: zij mijdt alle mannen, wil enkel een vrouwelijke hersteller en barricadeert haar appartementsdeur. Haar familie wil per se de schone schijn hooghouden en die van Saul leidt een bourgeois leventje waar woorden als pedofilie of seks taboe zijn.

Laat staan dat een liefdesrelatie tussen de demente Saul en de getraumatiseerde Sarah wordt getolereerd. Wat Saul en Sarah zonder twijfel gemeen hebben is hun acute eenzaamheid. Sarahs jonge dochter is blijkbaar de enige met een volwassen kijk op hun liefde en beseft wat we al lang weten: het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent.

Beter gekwetst door de waarheid dan getroost door een leugen.

Toch een relatie

Wanneer die intieme relatie er toch komt, stel je je ook als kijker de vraag of een romance tussen een vroeg demente man en een dermate psychisch gekwetste vrouw überhaupt wel kan? Zijn zij zichzelf wel? Franco’s antwoord is ronduit ja en wat volgt staat mijlenver van een romantische romcom.

Het is eerder een anti-romcom waarin de regisseur een opvallend humane stelling verdedigt: welke wreed spel je geheugen ook met je speelt, er is geen enkel excuus om niet meer te geloven in de liefde. Niet dat Franco pasklare oplossingen aanbiedt maar wel hoop, totaal afwezig in zijn Nuevo Orden .

Gekwetste zielen kwetsen vaak anderen en zij die bewust kwetsen hebben vaak een geschiedenis van zelf vernederd te zijn. Het was Friedrich Nietzsche die de vraag stelde: ‘Is kwetsbaarheid niet de moeder van alle tragedies?’