Simon Stevin en 4 andere bedenkingen

Slotdeel van een vierdelig verslag van de studiedag ‘Engels in het HO’ aan de UGent. Eerst waren er de feiten, daarna de autoriteit, gisteren het debat en vandaag iets extra’s.

Vormt het Engels een bedreiging voor het Nederlands aan de Vlaamse universiteiten? Het Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs organiseerde samen met de Lemma Onderzoeksgroep van de UGent een boeiende studiedag over dat actuele onderwerp. We ronden het vierluik af met vijf bedenkingen en een Awoert-prijs.

Iedereen heeft een mening over Engels in het hoger onderwijs, schreef ik in het verslag over de feiten. Dat was gelogen. Ikzelf heb er geen mening over. Beschouw voorgaande zin als een disclaimer voor wat hieronder volgt aan kritische bemerkingen. Ik geloof dat deze bijdrage op mijn eigen blog nog het dichtst bij een mening van mezelf komt. Maar genoeg zelfbevlekking, laten we overgaan tot de interessante dingen.

5 bedenkingen

1. Ja, het Engels bedreigt het Nederlands in ons hoger onderwijs. De feiten die An De Moor presenteerde, volstaan om dat in te zien. In Nederland, waar er geen bij wet vastgelegd minimumaanbod aan Nederlandstalige opleidingen is, is 74% van de masteropleidingen in het Engels en heb je al een drietal opleidingen die helemaal in het Engels zijn. Ann Brusseel vroeg tijdens het debat ambitie voor zowel het Nederlands als het Engels: ‘Het ene sluit het andere niet uit’. De situatie in Nederland spreekt dat echter tegen.
2. De UGent zal de bescherming van het Nederlands als academische taal niet op zich nemen. Het discours van vicerector Peter Lievens** was duidelijk: de UGent wil een soepelere taalwetgeving om meer in het Engels te kunnen aanbieden. Volgens hem is die versoepeling nodig om buitenlandse topstudenten- en onderzoekers aan te trekken. Kortom, om zelf wereldtop te blijven. Vicerector Lievens pleitte er dan ook voor het Engels ‘te omarmen’.
3. Moet Vlaams belastinggeld gaan naar de facilitering van de aantrek van buitenlandse studenten en docenten? Anders gezegd: wat mag de Vlaming van de hogere opleidingsinstituten verwachten in ruil voor zijn belastingcenten? Onderwijs in zijn taal? Vrij toegankelijke wetenschappelijke literatuur in zijn taal? Of nog anders gezegd: de Vlaming investeert in de universiteiten. Is het nog de ambitie van de universiteiten om op evenredige manier te investeren in de Vlaming?
4. Wie bedacht het woord evenredig dat ik in de vorige zin gebruikte? Inderdaad. Wanneer staat een nieuwe Simon Stevin op? Vlaanderen heeft in zijn geschiedenis een briljante geleerde die heeft aangetoond dat het Nederlands een volwaardige en elegante academische taal kan zijn, zodanig zelfs dat veel van dat wetenschappelijke jargon is doorgedrongen in ons alledaagse taalgebruik. Die moeite wordt nu bijna niet meer gedaan.
5. Vlaanderen beschouwt de grijze massa als zijn voornaamste grondstof, het komt erop aan die zo goed mogelijk te ontginnen. Sociale mobiliteit mag dus echt wel een voorname bekommernis zijn van de universiteiten en hogescholen. En dan niet van de happy few die doctoreren, maar van zoveel mogelijk Vlamingen. Nozizwe Dube merkte op dat studenten niet mogen uitgesloten worden omdat een opleiding niet in het Nederlands bestaat. Het ongetwijfeld goed bedoelde voorstel van Ann Brusseel om Engels vanaf het eerste leerjaar te geven, voelt toch ergens aan als een wat cynisch pleidooi voor meer verengelsing. Proberen we ons ook even in te beelden hoe zoiets de slaagkansen zou bevorderen van het anderstalige kind in een Vlaamse school.

Wikipedia

Awoert-prijs voor onwetenschappelijk gedrag

Een conclusie gaat u hier niet krijgen. Wel nog een Awoert-prijs. Die gaat naar professor Frank Van Splunder, die als voorlaatste aan de beurt kwam tijdens de feitenochtend. Hij vervuilde zijn eigen uiteenzetting met praat en prenten die niet wetenschappelijk maar politiek waren. Hij hekelde de term ‘bedreiging’ en weet die aan het taaldiscours van bepaalde politici, die met hun negatieve houding tegenover alles wat anderstalig was blijk geven van een Calimero-perspectief. U voelt hem al komen en indien niet, dan wordt uw onvermoeden zeker weggenomen door het prentje dat iedereen kon bewonderen op de powerpoint van professor Van Splunder. U ziet het prentje hiernaast. Een wetenschapper onwaardig. Awoert, dus.

Maar eerlijk is eerlijk, Van Splunder was de enige die zich van rol vergiste tijdens het colloquium. Onthou vooral dat de studiedag boeiend en genuanceerd was, dat er geen eenduidige antwoorden bestaan op de thematiek van de verengelsing en dat één dag veel te weinig is, maar toch genoeg om met een hoofd vol vragen huiswaarts te gaan. Het debat gaat voort..

** Erratum 23/09: Professor Peter Lievens is geen vice-rector aan de UGent, maar aan de KU Leuven. De bedenking, bedoeld als vraag, blijft: kunnen we op de onze topuniversiteiten rekenen voor de verdediging van het Nederlands als academische en wetenschappelijke taal? Met dank aan professor Herman Bruyninckx om me attent te maken op de fout.