Slowaakse coalitieregering in het zadel

Op zaterdag 5 maart vonden in het centraal europees land Slowakije parlementsverkiezingen plaats. De sociaaldemocratische Smer-SD van minister-president Robert Fico blijft veruit de grootste, al strandde zij op 28,7% van de stemmen en verloor zij zo haar absolute meerderheid in het parlement. Daarin zitten nu negen partijen waaronder ‘Ons Slowakije’ (L’SNS) die door tegenstanders als extreemrechts wordt afgedaan. Zij behaalde 8% van de stemmen en 14 parlementszetels. In de hoofdstad Bratislava kwamen op maandag 7 maart zowat tweeduizend mensen op straat om daartegen te protesteren.

Coalitie

Logischerwijs belastte president Andrej Kiska premier Fico met de moeilijke opdracht een nieuwe regering te vormen. Hij is daarin geslaagd dankzij een akkoord met drie andere partijen: de nationalistische SNS, het rechts-conservatieve SIEŤ en de partij voor de Hongaarse minderheid in het land, Most-Híd. Samen kunnen zij rekenen op de stemmen van 85 op de 150 parlementsleden.

De vorige regering werd verdacht van corruptie. Een van de dringendste opgaven van de nieuwe regering is dan ook die smet op haar blazoen aan te pakken. De minister-president zelf ziet het scheppen van 100.000 banen als prioriteit en zijn regering wil de vennootschapsbelasting van 22% naar 21% verlagen. De regeringsposten zijn al verdeeld, alleen de namen zijn nog onzeker, wat theoretisch nog kan betekenen dat niet Fico zelf maar iemand anders van zijn partij de regering gaat leiden. Waarschijnlijk is dat echter niet. Fico leidde het land immers al van 2006 tot 2010 en van 2012 tot nu en is dus een ervaren politicus.

Visegrád

De Smer-SD is al lang hevig gekant tegen het vooral door Angela Merkel geïnspireerd immigratiebeleid van de EU. Met de nieuwe regering moet de EU niet hopen op grotere soepelheid van Bratislava. Fico heeft in het verleden altijd gezegd dat als het aan hem ligt er geen enkele vluchteling nog het land inkomt. Een quotasysteem wijst hij resoluut van de hand. Zijn nieuwe regeringspartners denken krek zo.

Slowakije zit in de Visegrádgroep die verder bestaat uit Hongarije, Polen en Tsjechië. De groep werd kort na de Koude Oorlog op 15 februari 1991 opgericht in de Hongaarse stad Visegrád. Daar kwamen in 1335 de koningen van Bohemen, Hongarije en Polen bijeen om nauwere banden te smeden net zoals de Visegrádgroep nu. De groepsnaam is dus symbolisch. Op 1 mei 2004, werden de vier landen lid van de Europese Unie. waarbinnen zij meer en meer een machtsblok vormen. Polen speelt binnen de groep zowat de leidende rol die Duitsland binnen de EU speelt. Het lijkt echter weinig waarschijnlijk dat Polen binnen de Unie ooit de rol van Duitsland kan overnemen hoe graag Warschau dat ook zou willen.

Tot grote frustratie van Angela Merkel, kwam de Visegrádgroep samen in Praag op 15 maart, daags voor de start van de tweedaagse EU-top in Brussel met voor haar als belangrijkste punt op de agenda een deal met Turkije waarbij Europa zowat volkomen aan president Erdogan wordt uitgeleverd. Tot besluit van hun bijeenkomst gaven de vier landen een gezamenlijk communiqué uit waarin zij waarschuwen voor nog meer verdeeldheid binnen de EU. Naast de economische kloof tussen het Noorden en het Zuiden van de Unie zien zij, wegens de sterk door Merkel beïnvloede EU-immigratiepolitiek, een Oost-West-breuk ontstaan. Zij roepen alle EU-lidstaten op Bulgarije en Macedonië (vooralsnog geen EU-lidstaat) bij het verdedigen van hun grenzen te steunen. Hongarije is bereid om grenswachters en douanepersoneel naar die landen te sturen. De Slowaakse minister-president Fico had het onomwonden over een plan B. Als Turkije en Griekenland hun grenzen niet kunnen of willen afschermen, dan moet er een tweede ‘verdedigingslijn’ komen langs Macedonië en Bulgarije. De Visegrádgroep is ook pro een Europese grenswacht om de buitengrenzen te beschermen.

Inmiddels is de deal Merkel/Erdogan een feit. De Europese Raad beslist bij eenparigheid, wat betekent dat geen enkel lid zich tegen de overeenkomst heeft verzet, ook de Visegrádlanden niet. Merkel heeft dus andermaal bewezen wie de baas is binnen de EU. De overeenkomst met Turkije was hier en nu voor haar noodzakelijk om bij de bondsverkiezingen volgend jaar in eigen land politiek te overleven. Voorlopig heeft zij het dus weer, in haar eigen belang, ‘geschaft’. Of dat ook in het belang van Duitsland en van de EU is blijft nog maar de vraag maar dat zal haar een zorg wezen.

De deal is wel ietwat afgezwakt. Vrijwel alles wat Turkije wilde zit er nog wel in maar veel zal afhangen van de wijze waarop Ankara zijn verplichtingen nakomt. Het laat dus de EU nog manoeuvreerruimte om de overeenkomst aan te passen of er zelfs volledig op terug te komen als Turkije zich niet aan de gedane beloftes houdt wat onwaarschijnlijk lijkt. In die zin is de overeenkomst voorlopig nog verdedigbaar.

Afwachten dus wat de toekomst brengt. Zeker met Slowakije als toekomstig voorzitter van de Europese raad

Foto © Reporters (Robert Fico staat de pers te woord)