Spijbelen voor het klimaat

De mooie idealen waar de jeugd voor op straat komt, zoals het klimaat, zijn hen al te vaak ingepompt door ideologisch doorbakken, en bijwijlen zelfs cynische ouderen – ze noemen zich vaak ook idealisten – die hen voor hun kar willen spannen. Men is blijkbaar vergeten dat men toch een beetje lastig is op de gedreven priesters die indertijd zoveel jongeren naar het Oostfront stuurden om er te strijden tegen het dreigende communisme (een echt gevaar, tussen haakjes gezegd. Vraag het maar aan de Oekraïners of Cambodjanen bijvoorbeeld). Niet dat dat veel geholpen heeft, want wat later stuurden diezelfde communisten onze jongeren de straat op om te betogen tegen de Amerikaanse consumptiemaatschappij en raketten (niet tegen de Russische goelags en raketten, die waren goed). Niet dat dát dan veel geholpen heeft want die raketten liggen er nog en de USSR, niet de VS, is onder z’n eigen lompe gewicht ingestort.

Goede bedoelingen

Dat vele jongeren bij dat eerste engagement hun leven ingeschoten hebben of die van de jaren 60 een serieuze opleiding lieten voor wat het was en inruilden voor flower power (we gaan het niet hebben over de drugverslaving die menigeen aan dat alternatieve engagement overhield, want dat is wat kort door de bocht, vooral omdat er ook genoeg zijn die nadien compleet verburgerlijkten en intussen grondig verrechtst zijn), hoe dan ook, dit zal de recruteerders worst wezen. Zij bedoelden het goed. Welnu, goede bedoelingen zijn geen excuus voor het verspillen van andermans en eigen levensenergie aan angst.

Niets is zo gemakkelijk als de oprechte bekommernis van jongeren voor hun toekomst misbruiken, niets zo gemakkelijk als jonge mensen bang maken voor het leven om ze zo aan de nieuwe eigen regels te doen gehoorzamen. Ik heb het in mijn loopbaan tal van keren meegemaakt dat leerlingen soms doodsbang vroegen hoe het met de wereld gesteld was. Of hij echt ging vergaan. Na een of ander met veel tremolo en ernstig gefrons gebracht nieuwsbericht. Bijvoorbeeld toen de zoveelste wereldoorlog ging uitbreken na 9/11. Op zich nog een redelijke angst.

Bangmakerij

De Cubacrisis had ons dat ook gelapt begin jaren 60 en bij nader inzien was de angst toen terecht. Maar het gebeurde ook bij al de onheilsprofetieën rond milieu en politiek, zwarte zondag of gewoon de nakende eindtijd door de millenniumbug of de Mayavoorspellingen (omdat die gevederde mannen niet verder gerekend hadden dan onze tijd, ging de wereld stellig vergaan volgens onze specialisten). En zelf een pak bangmakerij overleefd hebbend, voor hel en duivel, de nakende vernietiging door kernwapens, het rapport van de Club van Rome, de nakende ijstijd, de nakende lente zonder vogels, het ozongat en de zure regen, Tjernobyl … kan ik dus echt kwaad zijn op lieden die kinderen op die manier mishandelen. Ja, Tjernobyl was toch wel echt ernstig. Al krioelt het daar vandaag van het leven en blijkt Moeder Aarde daar geen amechtig sneeuwvlokje maar een taaie bitch, gezond is het er niet voor ons.

Maar goed, het is helemaal verachtelijk als de bangmakerij bovendien gepaard gaat met het scheppen van rancune tegen de vorige generaties, tegen de eigen ouders en grootouders die zogezegd de schuldigen zijn van het onheil dat u gaat overkomen. ‘Zij hebben alles opgesoupeerd’. Er is verdorie nooit zoveel welvaart geweest als vandaag. Die rancunekwekerij is deze keer ‘van de partij’ en dat was zo in de revolte van de jaren 60. Alleen al dit typische kenmerk van die protesten toont ons waar de daders voornamelijk zitten: in de linkse hoek, de hoek die teert op klassenstrijd, op verdeeldheid binnen de eigen groep, op rancune tegen de bourgeoisie, de traditie (de eigen erfenis), het patriarchaat en het systeem.

Respect

Als leraar vind ik bangmakerij – ook als ze zich vermomt als idealisme – de meest verachtelijke vorm van omgaan met jongeren. Het is veel moeilijker om hen vertrouwen te leren in zichzelf door een ingespannen studie met succes aan te gaan, om hun naasten en ouders te leren vertrouwen, om zelf verantwoordelijkheid te nemen, om hen te leren ook naar feiten te kijken en niet naar voorstellingen ervan. Waarom wijst men die jongeren er niet op dat hun ouders en grootouders in een veel vuilere (door twee wereldoorlogen vernielde) wereld opgroeiden die ze ondertussen al voor een groot deel opgekuist hebben, alvast hier in het westen? Waarom wijst men hen er niet op dat ze om het milieu te sparen al veel zouden doen wanneer ze gewoon de eenvoudige dingen doen die hun ouders en grootouders deden, zoals te voet of met de fiets naar school komen, kleren kopen om de hoek en ze niet via zalando of Bol.com bestellen en terugsturen, niet met de vlieger op reis naar landen waar hun grootouders nog niet eens van gehoord hadden maar gewoon op trektocht, niet massa’s rommel achterlaten op festivals, boeken lezen in plaats van dure milieuvervuilende spelletjesconsoles en laptops verslijten, … ?

Nee, laat de kinderen hun lessen verzuimen en probeer hun jeugdige bekommernis en enthousiasme voor uw politieke kar te spannen. Juich toe dat ze niet via een opleiding aan hun toekomst werken maar hun energie verspillen op straat. Voor de derde keer: verachtelijk. Ik kweek alvast liever dan bevlogen activisten goede historici en ingenieurs, die kennis van zaken hebben om de problemen te beoordelen en aan te pakken.

Tot de dag…

De dag komt dat die jongeren zullen zien dat ze gebruikt en zelfs misbruikt zijn. En dan zullen ze kwaad zijn op de ideologen die hen in hun jeugd allerlei hebben wijsgemaakt. Zoals mijn vader in zijn oude dag kwaad was op de katholieke kerk om haar bangmakerij en de generatie van de jaren 80 en 90 op de flower power generatie omdat ze hen juist niet opgevoed hadden. Dan zullen zij de onverschilligen of de cynici van de toekomst zijn. Enkelen zullen wijzer geworden zijn. Maar slechts enkelen vrees ik. Geloof me, dat wil ik de kinderen besparen. Ik ken hun bekommernissen, ik heb zelf kinderen en ik zie om mij heen kleuters die nog heel hun leven moeten waar maken. Maar zijn zij echt slechter af dan die vele, vele generaties in al die vaak ellendige eeuwen vóór ons? Zij mogen naar school. Mijn moeder en mijn grootvader mochten dat niet.

Is hiermee alles gezegd over die zaak? Natuurlijk niet. Nog één ding, voor men daarover begint: ik heb het hier niet over de vraag of het klimaat zus of zo doet, noch over het grote belang van de zorg voor ‘ons huis’, de ecologie. Ik ben van dat laatste al heel mijn leven een voorstander, al van voor het woord en de bekommernis waren uitgevonden. Maar ik kan er niet aan doen, ik meen me te herinneren dat de Azteken en de Maya’s ooit massa’s gevangenen offerden om te verhinderen dat de zon haar dagelijkse doortocht zou staken. Iemand nog van de Azteken en de Maya’s gehoord de laatste tijd? De zon is er nog hoor.