Stel, je bent niet links en je wil boeken uitgeven in Vlaanderen …

Karl Drabbe werd door uitgeverij Pelckmans ontslagen. De precieze toedracht van dat ontslag is niet bekend, maar de talrijke reacties uit zeer diverse hoeken wijzen bijna allemaal in één richting. Drabbe wordt zowat unaniem geprezen omwille van zijn bekwaamheid en zijn professionalisme als uitgever. Hij is echter Vlaams-nationalist, en dat zou naar verluidt het imago van de deftige uitgeverij Pelckmans aantasten. Dus: exit Karl Drabbe. Zo simpel gaat dat allemaal, in Vlaanderen in 2015.

In het licht van het ontslag van Drabbe is het niet oninteressant het wedervaren van de uitgeverij Egmont even aan te halen. Deze uitgeverij werd einde de jaren ’90 opgericht in de marge van het Vlaams Belang (toen nog Vlaams Blok). Niet dat de oprichters per se gecharmeerd waren door de idee van een partijuitgeverij. Het was echter de enige mogelijkheid om boeken van de hand van mensen als Gerolf Annemans en Filip Dewinter gepubliceerd te krijgen. Geen enkele gevestigde uitgeverij wilde dat doen. Deze houding was overigens niet eens ingegeven door commerciële overwegingen. Sommige van die boeken werden (ondanks de zeer beperkte middelen om ze te verdelen) beter verkocht dan werken van politici uit de traditionele partijen. Vaak werden ze uitgebreid besproken in de krant, maar kon je ze praktisch nergens kopen.

De boycot is niet commercieel geïnspireerd, maar politiek-ideologisch. Het gaat om de voortzetting van het cordon sanitaire met andere middelen. De hypocrisie, de achterbaksheid, de kleinheid waarmee dat allemaal gebeurt, is niet bepaald om vrolijk van te worden.

Eén van de eerste boeken die we uitgaven was van de hand van Vlaams parlementslid Karim Van Overmeire: De Guldensporenslag: het verhaal van een onmogelijke gebeurtenis. Dat boek was militair-historisch van opzet, en had niets te maken met partijpolitiek. We stapten ermee naar de zaakvoerder van een onderneming die instaat voor de fysieke distributie van het actuele boekenaanbod naar de boekhandels. Die zag het commerciële potentieel van het boek wel zitten. Het was op dat moment bijna 700 jaar geleden dat de Guldensporenslag had plaatsgevonden.

Wij waren uiteraard zeer blij met deze beslissing, tot de zaakvoerder enkele dagen later terugbelde. De deal kon niet doorgaan, want ‘een grote uitgeverij’ (dat bleek later Lannoo te zijn) bleek ook een boek te gaan uitbrengen over datzelfde thema. Dat andere boek was nog niet klaar, maar volgens de zaakvoerder van het distributiebedrijf zou de concurrentie van het Egmontboek niet geduld worden. ‘En als ik moet kiezen tussen een uitgeverij die jaarlijks gemiddeld x aantal boeken publiceert en Egmont, is de keuze snel gemaakt.’

Die man was sympathiek in de omgang, en de spijt die hij uitdrukte over de gang van zaken was ongetwijfeld oprecht. Hij moest tenslotte zijn zaak draaiende houden. Het was de vanzelfsprekendheid die nog het bitterst stemde. Alsof het wel jammer was, maar ergens toch niet volkomen abnormaal dat een grote uitgeverij een kleine nieuwe speler de toegang tot de markt belet.

Een ander probleem voor een alternatieve uitgeverij zoals Egmont is de structuur van de boekenmarkt in Vlaanderen. Ketens als Fnac en de Standaard Boekhandel hebben die markt onder elkaar bijna volledig in handen. Er bestaan bijna geen onafhankelijke boekhandels meer. Welnu, zowel Fnac als de Standaard Boekhandel weigeren boeken van Egmont in hun aanbod op te nemen. Een interne e-mail bevestigde wat we altijd vermoed hebben. Men kan een Egmontuitgave wel bestellen in een Fnac of een Standaard Boekhandel, maar om principiële redenen worden die boeken nooit vooraf aangekocht, laat staan uitgestald.

Dan maar naar hét grote jaarlijkse boekenevenement trekken, de Antwerpse Boekenbeurs? Ook geen optie. Om als uitgeverij over een stand te kunnen beschikken op de Boekenbeurs, moet men lid zijn van de Vlaamse Uitgeversvereniging (VUV). Tot driemaal toe diende Egmont een vraag in om lid te worden, maar dat werd elke keer geweigerd. Speciaal om Egmont buiten te houden, werden de statuten van de VUV gewijzigd. Oorspronkelijk moest men, om in aanmerking te komen, minstens drie boeken uitgegeven hebben. Een botte weigering ondanks het voldoen aan de voorwaarden was juridisch moeilijk vol te houden voor de VUV, dus werden de spelregels veranderd: voortaan zou het aanvaarden van nieuwe leden bij geheime stemming gebeuren. Dat heeft als voordeel dat een beslissing nooit gemotiveerd moet worden, want door een geheime stemming is men niet geacht te weten hoe de bestaande leden gestemd hebben, laat staan waarom.

De houding van de VUV kan alleen maar omschreven worden als machtsmisbruik en willekeur. Dingen die men ziet in bananenrepublieken. Men zou nochtans mogen verwachten dat een boekenbeurs bij uitstek een forum zou zijn voor alle mogelijke strekkingen. In werkelijkheid is de Boekenbeurs een ‘closed shop’ voor wie niet bij de club hoort. Een schande wanneer men weet dat veel uitgeverijen er meer dan 20% van hun totale jaarlijkse omzet halen.

De organisator van de Boekenbeurs is Boek.be, die niet alleen de uitgevers (VUV), maar ook de boekhandels en de importeurs verenigt. In maart 2010 kwam een nieuwe voorzitter aan het hoofd van Boek.be. Jos Geysels, de grondlegger van het cordon sanitaire, werd vervangen door Karel De Boeck, de vroegere CEO van Fortis Holding. Door het atypische profiel van De Boeck – een manager, geen politicus of culturo – hoopten we op nieuwe mogelijkheden. De Boeck was zo hoffelijk om een gesprek te aanvaarden over de situatie. Hij leek verbaasd door wat we hem te vertellen hadden, en beloofde de zaak te bespreken met de uitgevers in zijn bestuur. Een tijd later had hij nieuws: ‘Ik kan moeilijk zeggen dat ik weinig steun heb kunnen vaststellen voor uw positie. Er was helemaal geen steun.’

Vlaanderen is stilaan zowat het Noord-Korea van de politieke correctheid aan het worden. Zo komt het bijvoorbeeld dat het pas vertaalde literaire meesterwerk van Jean Raspail, Le camp des saints (Het legerkamp der heiligen) alleen via de webstek van Egmont beschikbaar is. In het Frans werden er meer dan een miljoen exemplaren van verkocht. Begin de jaren zeventig voorspelde Raspail met deze roman de massale toevloed van migranten die we vandaag kennen. De tv-beelden over Lampedusa lijken zo uit het boek te komen. Het verschijnen van de Nederlandse vertaling interesseerde echter geen enkele journalist of recensent.

Mocht iemand als Michel Houellebecq in Vlaanderen zijn geboren in plaats van in Frankrijk, dan had niemand ooit van hem gehoord. Geen enkele gevestigde Vlaamse uitgeverij zou het aandurven om zijn eerste boek uit te geven. In het beste geval zou hij wat scheldwoorden naar zijn hoofd geslingerd krijgen.

We leven in een klimaat van linkse onverdraagzaamheid. Als je dus niet links bent en je boeken wil uitgeven in Vlaanderen, dan kunnen het maar best kookboeken zijn.

Philip Claeys is ondervoorzitter van het Vlaams Belang, en was tot voor kort bestuurder van de uitgeverij Egmont.