IS: terug naar de hoogdagen van de Islam

De bijzonder gewelddadige ‘strijders’ van de IS, Islamitische Staat, houden lelijk huis in grote delen van Syrië en Irak en hebben intussen al een zogenaamd kalifaat uitgeroepen. Een kalifaat kan je nog het best vergelijken met wat in het Westen een keizerrijk zou genoemd worden, maar dan onder leiding van een religieuze leider, in dit geval een kalief.

Er circuleren er via het internet een heel aantal verhalen en artikels over wat de IS met hun kalifaat van plan zijn en vooral over hoe groot dat dan moet worden. Volgens de overlevering moet dat kalifaat alle moslimbroeders en –zusters ter wereld verenigen. De meest fanatieke moslims vinden ook dat de islam de enige, echte godsdienst is en zien dus als einddoel een kalifaat dat de hele wereld omvat.

Maar wereldheerschappij blijft, zelfs in fanatieke moslimkringen, toch beperkt tot een paar delirerende gekken. De meer realistische jihadist wil terug naar de hoogdagen van het kalifaat. Vraag is dan echter naar welke hoogdagen er dan gerefereerd wordt.

Welk kalifaat?
Kalifaat is afgeleid van het Arabische khïlafa, wat ‘opvolging’ betekent. Een khïlafat, of kalifaat dus, is bijgevolg een ‘opvolgerstaat’, die geleid wordt door een khilaf, of kalief, een afstammeling van de laatste islamitische profeet Mohammed.
Er zijn, kort door de bocht genomen, vier kalifaten geweest sinds het overlijden van Mohammed in 632 en het afschaffen van het kalifaat als staatsvorm door de Turkse seculiere leider Mustafa Kemal Ataturk in 1924. Het eerste kalifaat was dat van de Rashidun, of de Vier Rechtgeleide Kaliefen. Het werd ingevoerd meteen na de dood van Mohammed in het jaar 632 en bestond tot 661. In dat jaar werd de toenmalige kalief vermoord en kwam een lid van de Ommajjaden-klan aan het hoofd van het kalifaat te staan. Zo ontstond het tweede kalifaat, dat van de Ommajjaden aan. Dit hield stand tot in 750 toen de Abbasiden de macht overnamen en zo goed als de gehele Ommajjaden-clan uitmoordden.

Dit derde kalifaat hield het langste stand en wordt algemeen als de Gouden Periode van de islam gezien. In 1258 wordt de hoofdstad Bagdad vewoest door de oprukkende Mongolen en houdt het kalifaat op te bestaan tot enkele decennia later een nieuw kalifaat wordt geclaimd door Egyptische Mamelukken. Die zetten wel een Abbasied aan het hoofd waardoor het Abbasidische kalifaat de facto nog voortduurt tot in 1517 de Turken de overhand nemen en het Ottomaanse kalifaat installeren. Na het verval van het ottomaanse Rijk, wordt het kalifaat uiteindelijk helemaal afgeschaft door Mustafa Kemal Ataturk, die een moderne, seculiere, Turkse republiek in het leven riep.

Waar wil IS nu naartoe?
Ideologisch gezien willen ze teruggrijpen naar het oorspronkelijke kalifaat, met aan het hoofd een rechtstreekse afstammeling of familielid van Mohammed. Maar de politieke en militaire leiders van de Jihadisten zien het groter: zij willen op zijn minst het kalifaat terug op zijn grootste vorm ooit, namelijk uitstrekkend van in het huidige Pakistan tot en met het huidige Spanje. In dit artikel laten ze er alvast geen twijfel over bestaan: de islamisten willen Al-Andalus terug.

En als we de vele berichten, blogs en kaarten mogen geloven die op het internet circuleren, willen ze het kalifaat deze keer nog een heel stuk verder uitbreiden, met zowat het halve Afrikaanse continent, de hele Balkan en grote stukken van Rusland, China en het hele Indische schiereiland. Volgens de Britse krant ‘The Daily Mail’ zou dit allemaal in de volgende vijf jaar moeten gebeuren.

Er is natuurlijk wel één en ander veranderd sinds de Middeleeuwen. Europa is niet meer hetzelfde verdeelde en door oorlogen verzwakte continent. Bovendien wordt het nieuwe kalifaat ook omringd door sterke mogendheden waarvan de meeste over een kernarsenaal beschikken. Als de IS het wil opnemen tegen de NATO komen ze ook tegen een moderner en veel beter uitgerust leger te staan dan de Iraakse soldaten, de Koerdische volksstrijders of de ongewapende burgers die ze nu bevechten.

Het zit vanbinnen
De grote zwakte voor IS komt van binnenuit. Ironisch genoeg maakt IS er op dit moment hun handelsmerk van: geweld. De extreem gewelddadige campagnes van IS houden op dit moment de overwonnen volkeren en burgers onder een deken van terreur, maar vroeg of laat wreekt zich dat. Het staat zelfs in schril contrast met de houding van de vroegere kalifaten. Daar bestond namelijk het begrip Dhimmi, ofwel “Mensen van het Boek”.

Oorspronkelijk waren de Dhimmi de mensen van andere religies die aan het Boek gelinkt waren of die ook afstamden van oervader Abraham, zoals de Joden en de Christenen. Later werd het begrip Dhimmi gebruikt voor alle niet-moslims. De Arabische veroveraars waren er toen op uit een groot en stevig rijk op te bouwen, niet om alles en iedereen te vermorzelen. In dat opzicht lijken de huidige Jihadisten meer op de troepen van Attila De Hun of de Mongoolse Djenghis Kahn.

In de vroegere kalifaten genoten de Dhimmi dus een zekere vrijheid. Ze waren tweederangsburgers die respect moesten tonen voor de islam en de overheersende moslims, maar ze mochten wel hun eigen religie behouden, binnenskamers weliswaar, en hadden zelfs politieke en sociale rechten. Op die manier kon de weerstand van de overwonnen volkeren gemilderd worden.

Dat wil echter niet zeggen dat we rustig achterover kunnen leunen en wat meewarig het hoofd schudden bij de verschrikkelijke nieuwsbeelden. Want ook voor het Westen ligt de zwakke plek binnenin. Verspreid over heel Europa en Amerika leven een heel pak moslims, met onder hen ongetwijfeld ook vele aanhangers van de IS. In het bovenvermelde artikel wordt ook aangehaald dat de propagandamachine van IS de moslims in de ‘heidense’ Westerse landen probeert warm te maken voor het Kalifaat. Zij kunnen de vijandige staten van binnenuit verzwakken zodat de Heilige Strijders ze makkelijker kunnen overwinnen.

Dat gevaar is zeker niet denkbeeldig. In Spanje wonen er 1 miljoen moslims, in Groot-Brittannië bijna 3 miljoen, in Duitsland 4 miljoen en in Frankrijk meer dan 6 miljoen. Alles samen leven er in ruimer Europa zo’n 56 miljoen moslims. Dat is al een mooie vijver om in te vissen voor de extremisten.