Tijd voor een eerlijk debat over de monarchie

België en sport, het blijft aan elkaar kleven. Niet weinig België-liefhebbers rekenen er op dat de Rode Duivels slagen waar politiek en samenleving falen: het project ‘België weer nieuw leven inblazen’. Tia Hellebaut en Kim Gevaert, de gebroeders Borlée, Justin en Kim, Philippe Gilbert: het waren/zijn sportlui die de tricolore af en toe nog eens glorierijk doen/deden wapperen. Het was gisteren – zo sms’te een vriend me – tijdens de reportage over de rit van de Ronde van Frankrijk dat een speciale uitzending werd aangekondigd op alle zenders. Weer sport dus.

De vorst zou zich tot het volk richten. Meteen na dat bericht regende het bevestigingen: koning Albert II zal op 21 juli afstand doen van de troon. Het hele zendschema van de VRT werd overhoop gehaald en terecht, want nooit eerder deed een koning in dit land vrijwillig afstand van de troon. We beleefden dus een historische dag.

Dood is de man nog niet maar veel van wat daarna op de buis kwam, volgde braaf een variant op het bekende motto ‘van de doden niets dan goeds’, hier vertaald als ‘van de aftredende vorst niets dan goeds.’ Volgens nogal wat waarnemers wordt 21 juli een grote feestdag, waar we in dankbaarheid voor al het goede dat de man ons bracht lovend en prijzend met het Belgisch vaandel moeten gaan zwaaien. Ze toeterden gedwee premier di Rupo na, die in zijn toespraak zei: ‘Op 21 juli hebben we heel veel redenen om te vieren: het 20-jarige koningschap van Albert II, de nationale feestdag en de nieuwe koning Filip en koningin Mathilde’. Gelukkig kreeg ondergetekende de kans om één van de weinige kritische stemmen te laten horen. Hendrik Vuye legt vandaag bij ons uit waarom het bilan van 20 jaar Albert II absoluut niet positief kan genoemd worden.

Waarom doet Albert II afstand van de troon? Daarover was hij in zijn toespraak duidelijk: ‘Ik stel vast dat mijn leeftijd en mijn gezondheid mij niet meer toelaten mijn ambt uit te oefenen zoals ik dat zou willen doen.’ Albert II neemt ontslag als koning omdat hij op 80-jarige leeftijd uitgeput is en de klus niet meer aan kan. Mocht hij nog een greintje energie overhouden, hij was in functie gebleven. Als uiting van vertrouwen in het kunnen van zijn opvolger kan zo’n uitspraak tellen. Philip mag koning worden omdat het niet anders meer kan.

Ik ben wellicht niet de enige die met een wrang gevoel vaststelt dat we op 21 juli allemaal worden uitgenodigd om als toeschouwer – bij voorkeur tricolore vlaggen zwaaiend – getuige te zijn van de installatie van ons nieuw staatshoofd. U, ik en al de anderen worden niet geacht daar verder een oordeel over te vellen; zelfs nadenken hoeft niet wegens verder zonder gevolg. Die kramocratie (het kraambed bepaalt wie staatshoofd wordt) blijft ik in elk geval als een persoonlijke belediging beschouwen.  

Doorbraak wil van de gelegenheid gebruik maken om het debat over de monarchie weer aan te zwengelen. We bedoelen niet alleen het debat over het al-dan-niet-en-in-welke-mate protocollaire karakter van de monarchie. Wat politiek haalbaar is, verdient uitgeprobeerd te worden maar ook wat (nu nog) niet politiek haalbaar wordt genoemd, moet in het maatschappelijke debat aan bod komen. Dus moet het bestaan van de  monarchie zelf onderwerp van discussie zijn. Laat de pro’s en de contra’s botsen zonder taboes.

In de wandelgangen van de kamer vertelde een toppoliticus van een Vlaamse regeringspartij mij off the record, hoorbaar verveeld: ‘Laat deze dagen snel voorbij zijn want ik word er ziek van dat we die poppenkast ook nog openlijk moeten verdedigen op de kamertribune.’ Even later verdedigde een partijgenoot op de kamertribune ‘die poppenkast’ op een manier dat iedereen de indruk kreeg dat hij het ook echt meende. Ik kon gisteren in het VRT-gebouw vaststellen dat het aantal republikeinen spectaculair groeit als de camera’s stoppen met filmen.

Mooi zou zijn om over het koningschap, na een eerlijk debat, een referendum te houden. Als de monarchie die volksraadpleging wint, willen we ons daar bij neerleggen. Want een monarch die bij referendum bevestigd wordt, is eigenlijk een… president.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>