Turkije: tijd voor orde op zaken

De Europese Unie weet al jaren geen blijf met Turkije. Onder President Erdogan is het land sinds 2002 zijn relaties meer gaan richten op de Arabische-islamitische landen en is de band met Europa verloren geraakt.  In essentie weet Europa zich geen blijf met Turkije: zijn rol in de migratiecrisis, de eindeloze gesprekken over een EU-lidmaatschap en het lidmaatschap van de NAVO . Maar nu komt Turkije in zeer nauwe schoentjes door de bancaire-financiële problemen. Gaat de EU nu eens orde op zaken stellen ten aanzien van Turkije?

Onafhankelijke nationale bank?

De Turkse economie en heel het land leeft boven zijn stand: een te groot begrotingstekort, veel buitenlandse schuld, oplopende inflatie  en een waardeloze munt. Maar er is wel iets specifieks aan deze toestand. Normaal gaan inflatie en rente samen in dezelfde richting. Erdogan echter heeft de Turkse nationale bank het bevel gegeve de rente laag te houden. Van enige onafhankelijkheid van die bank is al lang geen sprake meer.  Iemand zal moeten helpen met geld om Turkije drijvende te houden. Bovendien zal het land ook zwaar moeten saneren, want het is bijna failliet.

Bondgenoten(?)

Qatar is over de brug gekomen met 15 miljard dollar. Die steun kadert binnen de alliantie tussen Turkije en Iran, waartoe de volgende organisator van het WK voetbal behoort. Hoewel, als de spanningen in het Midden-Oosten blijven duren, dan zou het wel eens kunnen dat het WK voetbal 2022 in een ander land gehouden zal worden!

Qatar ligt grondig overhoop met Saoedi-Arabië, dat tot het Amerikaans kamp behoort. Zal het Rusland van president Poetin financiële hulp bieden? De vraag is of Moskou dat geld heeft en geïnteresseerd is om een erg islamitisch land te redden. Maar Turkije uit de NAVO halen, dat zien ze in Moskou wel zitten. Omgekeerd weet Erdogan ook wel dat als hij eenmaal op de schoot van de Russische Machiavelli zit, hij een marionet dreigt te worden van het Kremlin. Bovendien zal Erdogan dan, op bevel van Poetin, zijn handen moeten afhouden van Assad!

Gaan de Chinezen geld steken in Turkije? In principe hebben zij wel het geld. Maar de vraag is of dat past in de toekomstige globale verlangens van Beijing. Bovendien geldt hier dezelfde opmerking als ten aanzien van Moskou. De belangrijkste vraag is of de Chinezen die zet nú durven doen, op een moment dat er kan gepraat worden met Washington DC over de handelsoorlog. Dat de Chinezen geld hebben is grotendeels te wijten aan hun immense handelsoverschotten met de Verenigde Staten en de Europese Unie. In feite geven wij hen geld om dan onze eigen economie te laten opkopen of vernietigen. President Trump heeft dat begrepen, nu nog  de gebouwen op het einde van de Brusselse Wetstraat. Normaliter zou Turkije moeten aankloppen bij het IMF, maar geld gaan vragen bij mevr. Lagarde en dan nog haar saneringseisen uitvoeren, dat is niets voor Erdogan.

Quid EU?

Rest nog de Europese Unie. Nogal wat Spaanse, Duitse en Franse banken hebben geld geïnvesteerd in de Turkse economie. De vraag is of de politiek hier rekening mee moet houden. De bankiers moeten ook eens op hun verantwoordelijkheid  gewezen worden en zeker als men geld steekt in een land dat al zes keer failliet is geweest. In ieder geval  komt dit Turks dossier op de Belgische regeringstafel.

De Belgische staat heeft nog zowat 8% van de BNP-Fortis aandelen. De regering-Michel heeft in 2017 het belang teruggebracht van 10,3% naar 7,7%. Desalniettemin hadden we toen beter alles verkocht. Op die mannier hadden we meer geld gehad om de Belgische staatsschuld af te bouwen en dan zou het BNP-Fortis dossier een ‘uno solo’ Frans probleem zijn, voor president Macron.

Ten aanzien van de EU heeft Erdogan twee wapens: de miljarden leningen niet meer terugbetalen aan de EU banken; en de migratiepoorten openzetten. Ik onderlijn ook het feit dat we elke jaar miljarden euro’s aan Turkije geven om die vluchtelingen op te vangen. Maar we zitten ook in de merkwaardige situatie dat de EU niet zelf in staat is om zijn Schengen-buitengrenzen te verdedigen. We dienen miljarden te geven aan een derde land, in casu Turkije, om die te verdedigen!

Daarnaast kan de EU dreigen om de toeristen weg te houden, wat Turkije heel veel pijn zou doen. Ook zijn er de miljarden die vanuit de EU naar Turkije vloeien, onder andere via de migratie- en associatieovereenkomst). Zo zouden de ECB en de Europese banken kunnen weigeren om nog Turks geld in te kopen. De EU zou eindelijk zijn tanden eens kunnen laten zien!

Er is trouwens nog de bezetting van een deel van een EU-staat: Cyprus. Of de Koerdische situatie, het gebrek aan democratie in Turkije enz…  Erdogan heeft echter een paard van Troje in de EU: de grote groep Turken met de dubbele nationaliteit. Uit de laatste Turkse verkiezingen blijkt dat die ‘en masse’ voor Erdogan hebben gestemd. Men kan moeilijk stellen dat de integratie binnen de Europese samenleving een groot succes te noemen is.

Democratie en de NAVO

De echte bom in dit dossier is het NAVO-lidmaatschap van Turkije. Ten eerste voorziet het NAVO-verdrag niet in een procedure om landen uit de alliantie te zetten. Turkije kan er enkel zelf uitgaan. De politieke situatie in dit land kan men echter moeilijk een democratie noemen, terwijl een NAVO-lidstaat toch een democratische onderbouw hoort te hebben.

Met President Trump ligt Erdogan al grondig overhoop: Gülen, de Koerden, de band met Iran, dominee Brunson, de aankoop van het Russisch luchtafweersysteem S-400, de Incirlik-basis en de toegang tot de militaire ‘hardware’ van de F-35.  Als Turkije uit de NAVO verdwijnt, dan wordt Griekenland het enige strategische geopolitieke punt in dat deel van de Middellandse Zee. In dat geval is de redding van Griekenland door de Eurogroep dan nog een goede zaak geweest.

Washington

De laatste weken vlogen meerdere EU-leiders (Conte, Juncker, Macron, May, Merkel, Rutte e.a.) met een staatsvliegtuig naar de Amerikaanse hoofdstad om de 45ste president van de Verenigde Staten te spreken. Zij beseffen wel dat Europa de VS meer nodig heeft dan omgekeerd. Uit deze vele reizen blijkt ook al onmiddellijk de immense verdeeldheid van de EU-lidstaten. Het resultaat is dat de gevreesde  handelsoorlog er niet komt en men zowaar verder zal praten over TTIP! De bestaande verhoogde douanetarieven op aluminium en staal blijven wel bestaan. Die treffen vooral Duitsland. Maar ook ten aanzien van Turkije zal spoedig blijken dat de 28 EU-leden grondig verdeeld zijn.

Conclusie

In ieder geval moet men, op basis van de feiten, stellen dat Turkije al jaren niet meer voldoet aan de West-Europese standaarden van een liberaal parlementair systeem en een vrije markteconomie. De EU zal eindelijk duidelijke stellingen moeten hanteren tegenover Turkije: het land hoort niet thuis in de EU, en het vertrekt ook beter uit de NAVO. Die duidelijkheid zal ons veel tijd en geld besparen! Men kan voor of tegen president Donald Trump zijn, maar hij is er wel in geslaagd om Erdogan en zijn sultanaat in drie weken tijd tegen de grond te krijgen! Van politieke ‘powerplay’ gesproken!