Tussen klimaatpest en democratische cholera

We hebben geen keuze. Het klimaat is een dusdanige bedreiging dat het welzijn, de welvaart en de democratie daarvoor moeten wijken. Dat is de boodschap van de EU en het politiek establishment. De vraag is of hun recepten om dat aan te pakken echt de enige goede zijn.

Politieke recuperatie van de regen

Het klimaat laat het dezer dagen afweten. De voorbije zomers kregen we de goede raad om te voorzien in wateropslagcapaciteit om grote droge periodes te overbruggen. Vandaag klinkt het dat we door de klimaatopwarming vaker overstromingen zullen krijgen. Moet elk uitzonderlijk weersverschijnsel aan klimaatverandering worden toegeschreven? Het lijkt op politieke recuperatie, vraag het maar aan de mensen van Voeren, Luik of Verviers. .

Alsof de duivel er mee gemoed is, is het klimaatbeleid net nu nieuws. De druk om ten koste van alles bepaalde klimaatdoelen te halen wordt vanuit de Europese Commissie opgevoerd. ‘Fit for 55’ klinkt het toekomstscenario van de commissie. Als de nood het hoogst is, is de EU-redding nabij. En het moet wat hip klinken.

Nood breekt wet

Nood breekt wet. Hoe hoger de urgentie hoe meer alles is toegestaan. Dat is het politieke klimaat dat gecreëerd wordt vandaag. Of zo u wil, dat is de realiteit waar we voor staan.

De EU zet nu in op het fors duurder maken van fossiele brandstoffen door ook wegtransport en verwarming van gebouwen onder te brengen in het emissiehandelssysteem (ETS), de verhandelbare uitstootrechten van CO2. De bedoeling is dat bedrijven, maar ook particulieren kiezen voor investeringen in duurzame alternatieven of betalen voor de CO2 die ze uitstoten.

Wie betaalt de rekening?

Uiteindelijk komt de rekening bij de eindconsument. Maar voor klimaat-apocalyptici is dat geen probleem. Voor het klimaat moeten we zuiniger leven, veganistisch en kleiner behuisd ook. Het is het eind van de wereld zoals we die kennen. Alles zal anders moeten zijn.

Het eigenaardige is dat dit door partijen op links gesteund wordt. Terwijl de kleine man en vrouw, die ze beweren te vertegenwoordigen, er de dupe van zullen zijn. Wie het niet breed heeft, koopt niet snel een nieuwe energiezuinige wagen. Die rijdt 8 tot 10 jaar en meer met een auto tot die versleten is.

Geen keuze

Wie het niet breed heeft woont ook niet in de meest energiezuinige woning. De denktank Itinera rekent voor dat 97 procent van de huizen in België tegen de datum van 2050 (als we klimaatneutraal moeten zijn) energiezuiniger verbouwd moet worden. Die renovatie zou gemiddeld ongeveer 55.000 euro kosten in Vlaanderen. Maar de verschillen zijn groot. Voor oude en minder energie-efficiënte huizen loopt de rekening volgens Itinera snel op tot 150.000 euro. Zo kost het klimaat Olivia en Noah hun eigen huisje. Of zorgt de noodzaak van het klimaat ervoor dat ze geen eigen huis meer kunnen kopen en onderhouden.

Hoe past Groen/Ecolo of Vooruit/PS dat in hun sociaal profiel? Of is dat voor hun aanhang van loft-progressieven en rijke-kindjes-links geen probleem? Hoe leg je als progressieve partij vandaag de energiefactuur uit en de extra belasting die dat eigenlijk geworden is? Het stevige prijskaartje moet, onder andere, de energietransitie naar duurzame energie betalen. De ouders van Noah en Olivia van vandaag hebben meestal geen zonnepanelen en zijn geen coöperant van een windmolenpark. Maar ze betalen wel de winst van de eigenaars. Hoe sociaal is dat klimaatbeleid?

Populistisch klimaat

De progressieve partijen moeten beseffen dat de energie-onvrede politiek opgepikt zal worden door PVDA en Vlaams Belang. Je kan nu al de dikke tranen voorspellen die geplengd zullen worden bij de opgang van ‘de extremen’ de volgende verkiezingen. Het zal het politieke klimaat zeker opwarmen.

Politiek is de kunst van keuzes maken. De kunst om te zeilen tussen wat moet en wat kan. Politici die zich door hun grote gelijk op sleeptouw laten nemen, botsen vaak op een muur. Een muur van gele hesjes bijvoorbeeld. Politici zullen eerst de kiezer moeten overtuigen van de noodzaak van de maatregelen. Met dogmatisme lukt dat niet. Wat de Europese Commissie nu wil opleggen is te radicaal, het zal het draagvlak voor klimaatmaatregelen wegslaan.

EU-klimaatfascisme

Het is ook voor het draagvlak van de EU geen goede zaak. Het wordt ervaren als klimaatfascisme. Wie het nut in vraag stelt, valt in ons land uit het publieke debat. In datzelfde publieke debat is wel wat kritiek op de maatregelen, maar niet te veel. En niet op de kern van de zaak. Met een diepe zucht en een lijkbiddersgezicht is de conclusie: het is nodig. Er is geen planeet B, weet je wel.

De vraag is of de Fit to 55-soep zo heet zal gegeten worden. Waarschijnlijk niet. Er zijn nog landen waar politieke partijen en het publiek debat deze maatregelen afschieten. Binnen de EU is dat relevant. Op het Europees Parlement reken je best niet te veel. Op de Europese Raad, waar de regeringsleiders moeten beslissen, is meer hoop gerechtvaardigd.

Klimaatpolarisatie

Het gevolg van het klimaatbeleid is een verdere polarisatie. Zoals elke polarisatie draait die rond Het Grote Gelijk. Maar zelfs in het klimaatdebat is gelijk hebben niet gelijk krijgen. Het zou verstandiger zijn om stap voor stap te gaan. De weg van het haalbare bewandelen. Het beleid inzetten op zo klimaatvriendelijk mogelijk, maar er toch rekening mee houden dat het de welvaart en het welzijn niet ondermijnt. Dan kan bij elke bruikbare technische vooruitgang stukje bij beetje de inspanning opvoeren.

Nu worden de doelen zo hoog gesteld dat het ontmoedigt, polariseert en het populisme voedt. Er worden nu ook lange termijndoelen vastgelegd via klimaatbeleid, op niet de meest democratische manier. In 2055 zal dan misschien het klimaat gered zijn, maar de democratie niet. In dit geval hebben we niet de keuze tussen de pest of de cholera, het een brengt het ander mee. En of het verplichte vaccin zal werken is geen wetenschappelijke zekerheid.