Twee iconen bevolken de filmactualiteit

Vorige week overleed de Frans-Zwitserse cineast Jean-Luc Godard, de vader van la nouvelle vague, een belangrijke filmstroming in Frankrijk aan het begin van de jaren ‘60. Vijf jaar na zijn dood herleeft een ander icoon David Bowie in een verbluffende muziekdocumentaire.

Jean-Luc Godard

‘Mijn moeder heeft me twee dingen geleerd: lezen en breien.’ Dat vertelde Godard graag, omdat in zijn ogen breien en een film monteren, dichtbij elkaar aanleunen.

Met zijn eerste film A bout de soufflé lanceerde hij in 1960 een nieuwe filmstroming: la nouvelle vague. Godard & co zetten zich graag af tegen de oerdegelijke cinema de papa zoals jonge cineasten de Franse film tot dan toe schertsend noemden. Godard, Truffaut en Rivette hadden eerst kritisch over film geschreven om daarna zelf films te gaan maken. Hun verhalen raapten ze als het ware van de straatstenen op.

Jean-Luc Godard

Een ander bekend gezegde van de maker van meesterlijke cinema zoals Le mepris en Pierrot Le fou was: ‘For a good story you need a girl and a gun‘. Maar zijn meest frappante uitspraak was wel: ‘Een film heeft een begin, een midden en een slot maar niet noodzakelijk in die volgorde’.

In elk decennium vond Godard zichzelf als filmmaker opnieuw uit. Als cinefiel was hij het geheugen en het geweten van de film. Na een maoïstische periode in de nasleep van mei ‘68 ontpopte hij zich tot een pionier van de digitale cinema. Geregeld liet hij als cultuurfilosoof met opmerkelijke uitspraken ook zijn licht schijnen over het wel en wee in het audiovisuele landschap.

Er zou nog een afgewerkte film van de maestro onderweg zijn: een analoge film!

David Bowie

Wie zichzelf ook elke keer opnieuw uitvond was het in 2016 overleden stijlicoon David Bowie. Je moet geen onverbiddelijke Bowie-fan zijn om een muziekdocumentaire van het kaliber Moonage Daydream van Brett Morgen (****, momenteel in de bioscoop) te kunnen smaken.

Morgen kon beschikken uit een berg materiaal en maakte een straf tijdsdocument – impulsief gemonteerd – die als een stroom van kleurrijke beelden en vooral trendsettende muziek op je af komt. We zien hoe het Brits fenomeen – performer, zanger, acteur, schilder en zoveel meer – van zijn mythische hit Space Oditty via de glamrock evolueert, via de in Berlijn geschreven wereldhit Heroes naar zelfs dansbare pop.

De enige die het overweldigende document van enige commentaar mag voorzien is uiteraard Bowie zelf die filosofeert over tijd, vergankelijkheid, het leven en chaos. Een film als een soundtrack bij 50 jaar van ons aller bestaan.

Jean-Pierre & Luc

‘Een ode aan de vriendschap’, zo omschreven de Luikse broers Jean-Pierre en Luc Dardenne hun twaalfde film. Tori et Lokita (**, momenteel in de bioscoop) zijn de namen van twee niet-begeleide minderjarige vluchtelingen die in België zijn terechtgekomen.

Tori, 12 jaar, komt uit Benin waar hij als weeskind een ‘heksenkind’ werd genoemd. Lokita is 17 en komt uit Kameroen. Ze is door haar moeder uitgestuurd. De Dardennes, wereldberoemd voor het aanklagen in hun boeiende sociaal-geëngageerde films zoals Rosetta en Le fils van wat er in onze samenleving zo allemaal al verkeerd zit, laten in Tori et Lokita de toeschouwer op zijn honger.

Tori en Lokita willen zich laten doorgaan voor broer en zus om zo gemakkelijker aan de vereiste papieren te geraken, maar Lokita valt door de mand bij het eerste gesprekje met de Dienst Vreemdelingenzaken, en zo verzeilen Tori en Lokita als gemakkelijke prooien – in de marge van onze maatschappij – in de handen van de maffia. Ze worden uitgebuit door de eigenaar van een pizzeria voor wie ze ook drugs moeten ronddragen. En door de (zwarte) mensensmokkelaars bij wie ze nog schulden hebben, worden ze constant bedreigd.

Tori et Lokita

Elk personage in de film – zelfs de hoofdpersonages enigszins – zijn slecht, doorslecht, liegen en bedriegen. De misdaadfilm waar het tweetal tegen wil en dank in verzeild is geraakt staat bol van de gemakkelijke clichés. Tori et Lokita brengt weinig bij wat we al uit de krant wisten.

Kiki

Ritueel (**, momenteel in de bioscoop), de jongste film van Hans Herbots, is een donkere puzzelfilm waarin allerlei verhalen in elkaar verstrengeld zitten. Herbots liet zich inspireren door een thriller van de Britse schrijfster Mo Hayder.

Elk van die verhalen lijkt wel een film apart. Hoofdfiguur is Kiki (Marie Vink) een politieduikster gespecialiseerd in forensisch duiken. Bij het diepzeeduiken in Zuid-Afrika heeft zij haar ouders niet kunnen redden, wel haar broer. Sindsdien torst ze een schuldcomplex van jewelste mee dat herhaaldelijk opspeelt, tot er een hand wordt opgevist.

In dat labyrint van diverse verhalen van zeer uiteenlopend allooi – ook het koloniale verleden van België is er geforceerd bijgesleurd – loopt zelfs iemand zoals Marie Vink verloren.

Pim Niesten

Onze natuur

Vreemde eend in de bijt deze week is de educatieve natuurdocumentaire Onze natuur – Ontdek het wilde België van regisseur/cameraman Pim Niesten (***, vanaf deze week in de bioscoop).

Hij filmde met het oog op een zesdelige televisiereeks de Belgische fauna en flora van seizoen tot seizoen, van herfst tot herfst, van eekhoorn tot bever zeg maar. Zo komen we ook alles te weten over het paren, het jachtinstinct en de biotoop van onder meer het vliegend hert, de oeverzwaluw, de lentevuurspin, de vuursalamander en de slechtvalk (‘met zijn snelheid van 350 km per uur het snelste dier ter wereld’).

Jammer wel dat de muziek van Dirk Brosse af en toe de schoonheid van de beelden in de weg staat, zelfs overstemt en dat de commentaar, ingesproken door Matteo Simoni, niet altijd even ad rem is, maar de beelden zijn van een indrukwekkende schoonheid.