‘Un gros steak’

Het is bijzonder stil rond de staatshervorming. Binnen de regering-Michel is het de volgende vijf jaar verboden om over een nieuwe staatshervorming te spreken. Zelfs de N-VA zet een volgende hervorming op ijs. Of kopstukken van de Vlaams-nationalisten verwijzen naar ‘Atoma-schriftjes’ waarin de belofte van de coalitiepartners zou staan dat er tegen de volgende verkiezingen van 2019 een grote grondwetsherziening komt.

Intussen wordt naarstig werk gemaakt van de uitvoering van de vorige, zesde staatshervorming. Op het ene niveau loopt dit al vlotter dan op het andere. Vooral de regioregeringen worstelen met het overnemen van de nieuwe bevoegdheden, personeelsverschuivingen in de ambtenarij en natuurlijk de centenkwestie die aan die hervorming verbonden is. De hervorming leidt tot bizarre situaties: in het ene gewest blijft het federale niveau de geregionaliseerde kinderbijslag organiseren, in het andere doet het gewest dat zelf; in het ene gewest blijft de woonbonus bestaan, in het andere niet. In de ene deelstaat blijft de fiscale aftrek van dienstencheques voordelig, in de andere wordt hij afgeschaft.

Professor Harry Van Velthoven spreekt in deze context van de verdere ‘desintegratie van België’. Het Belgische niveau zal op een of andere wijze nog wel blijven bestaan, als een ‘lege’ doos. Alle macht zal bij de gewesten liggen. De zesde staatshervorming heeft de slinger naar een confederale staat definitief richting gegeven. Van Velthoven noemt het ‘koffiedik kijken’, maar het is niet uitgesloten dat we in 2019 toch een grote staatshervorming krijgen waarbij de PS en de N-VA samen de definitieve splitsing van het land zullen bezegelen. De PS wil via haar Waalse macht opnieuw greep krijgen op het federale niveau. Daar zal zij de N-VA als bondgenoot tegenkomen om de confederatie Vlaanderen-Wallonië op te richten en de Belgische structuur nog enkel in de vorm van een ‘overlegcomité’ over te houden.

Het is een beetje in de nevelen verdwenen, maar dit scenario staat letterlijk te lezen in het dagboek dat Johan Vande Lanotte schreef tussen oktober 2010 en januari 2011 toen hij 99 dagen lang koninklijk bemiddelaar was. De Wever liet Vande Lanotte toen herhaaldelijk verstaan dat hij een sprong wou maken voor een drieledig België, met een serieuze stap richting confederalisme. Vande Lanotte had daar als professor in het staatsrecht al vaak voor gepleit en stelde voor in twee fasen te werken: eerst BHV splitsen, wat is gebeurd; dan een verregaand confederalisme met vier deelstaten voorbereiden. We citeren graag Bart De Wever letterlijk: ‘Als wij de drieledigheid aanvaarden en zij (de Franstaligen, nvdr.) het confederalisme, dan kunnen we een regering maken en alles tegen 2014 uitwerken. Dat kan voor mij.’

In 2014 won N-VA de verkiezingen, maar de socialisten verdwenen in de oppositie, met de PS op kop. Het scenario is er nog. Klaar voor 2019.

Wat met Brussel? Een hervorming van de Brusselse instellingen was niet echt aan de orde in de zesde staatshervorming, toch niet als het over de structuren van de instellingen gaat. Maar de realiteit in Brussel is zo veranderd dat ze niet meer aansluit bij het model uit 1988 van gewest en gemeenschap. Men hoort meer en meer het discours om tot een gewest-gemeenschap te komen. En ook daar zijn de dagboeken van Vande Lanotte openbarend: de eisen van cdH en PS waren duidelijk: tweetalige kieslijsten voor de regionale verkiezing, aanpassing (versoepeling!) van de taalwetgeving, meer bevoegdheden voor het gewest (en dus minder voor de gemeenschappen), en vers geld. De redenering van de Franstaligen was toen duidelijk: ze hadden al een financieringswet moeten slikken en wilden nu ook wel een ‘vette vis’, in het Frans ‘un gros steak’.
Ook die steak zal in 2019 opnieuw geserveerd worden.

Deze tekst verscheen eerder in het decembernummer 2014 van Volksbelang, www.hetvolksbelang.be, waarvan de auteur hoofdredacteur is.

Foto: Elio Di Rupo en Bart De Wever tijdens de federale regeringsonderhalingen van 2010. (c) Reporters