Vandaag 1887: Pieter Geijl geboren, Heel-Nederlander

Geboorte in Dordrecht (Zuid-Holland) van Pieter Geijl, Nederlands historicus en hoogleraar, befaamd voor zijn Geschiedenis van de Nederlandse stam. Dit werk doorbreekt zowel de jakobijnse geïnspireerde Nederlandse als de Belgische staatsgeschiedschrijving, ten voordele van een wetenschappelijke, Heel-Nederlandse aanpak.

Geyl doctoreert in Nederlandse taal- en letterkunde (1911) en in geschiedenis (1913). ‘Tot aan zijn dood blijft hij een hartstochtelijk aanhanger van de strijd voor de Vlaamse cultuur en tegen de verfransing. Voor Geyl bleef de Vlaamse cultuur wel altijd een onderdeel van de Nederlandse: beide maakten deel uit van de gemeenschappelijke Nederlandse stam.

Het was deze opvatting die de grondslag vormde voor zijn historisch werk op dit terrein. De scheuring in de 16de eeuw was volgens Geyl kunstmatig, een gevolg van toevallige factoren. Kunstmatig was daarom voor hem ook de Belgische staat van 1830.

De Nieuwe Rotterdamse Courant (NRC) stuurt hem in 1913 als correspondent naar Londen. In 1919 wordt voor hem aan de universiteit van Londen een leerstoel ‘Dutch Studies’ opgericht. Geyl ijvert voortdurend om Nederland en Vlaanderen dichter bij elkaar te brengen binnen een Heel-Nederlands samenhorigheidsbesef.

Hij knoopt relaties aan met oud-activisten zoals Antoon Jacob, Herman Vos en Leo Picard, maar ook met oud-strijder Hendrik Borginon en het Diets Studentenverbond. De agnosticus Geyl heeft het ideologisch wel moeilijk met de katholieke traditionalisten die de Vlaamse Beweging overheersen. Samen met Vos ontwerpt Geyl het ‘Federaal Statuut’, een staatshervormingsproject voor België. In 1929 en 1933 reageren de Belgische autoriteiten met een inreisverbod.

In 1936 wordt Geijl hoogleraar geschiedenis in Utrecht. Hij werkt mee aan het initiatief Eenheid door Democratie, dat totalitaire bedreigingen bestrijdt. In oktober 1940 wordt hij gearresteerd en naar Buchenwald overgebracht, daarna naar strafkampen in Nederland. In 1944 wordt hij om gezondheidsredenen vrijgelaten en zoekt onmiddellijk contact met het verzet.

Na 1945 herleeft zijn belangstelling voor Vlaanderen. Hij verwijt zijn socialistische geestverwanten hun gebrek aan Vlaamse inzet. Van 1946 tot 1961 is hij medeverantwoordelijke voor de uitvoering van het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag en van 1958 tot 1962 voorzitter van het Genootschap De Nederlanden in Europa. Als lid van de socialistische Partij van de Arbeid staat hij sympathiek tegenover de Vlaamse Volksbeweging (VVB) en de VU. In 1962 spreekt hij nog op de IJzerbedevaart. Pieter Geijl overlijdt in 1966 . Hij is dan 79.