Vandaag 1894: Daens verkozen tot volksvertegenwoordiger

De sociaalvoelende parochiepriester Adolf Daens (1839-1907) is geschokt door de mensonterende werkomstandigheden in de Aalsterse fabrieken. In juli 1892 richt hij de Vlaamsgezinde Christene Volkspartij op, daarbij geïnspireerd door de pauselijke encycliek Rerum Novarum van paus Leo XIII. Dat brengt hem zwaar in conflict met de Gentse bisschop Antoon Stillemans.

Het programma van Daens is allesbehalve extremistisch. Het voorziet onder meer steun aan de landbouw, wettelijke erkenning van de vakbonden, regeling van de arbeidsduur voor vrouwen en kinderen, verplicht en gesubsidieerd lager onderwijs, bestuurlijke gelijkheid van Nederlands en Frans en afschaffing van het lotelingensysteem voor de legerdienst.

In 1894 is Daens lijsttrekker van de Christene Volkspartij in Aalst. Voor het eerst geldt het algemeen meervoudig stemrecht. Alle mannen vanaf 25 jaar kunnen gaan stemmen. Het aantal kiezers is hierdoor vertienvoudigd. De katholieken behalen in Aalst een volstrekte meerderheid, maar kiesfraude leidt tot een nieuwe stembusgang. Daens wordt volksvertegenwoordiger.

Preekverbod

Omdat Daens ongevraagd electorale steun kreeg van liberalen en socialisten geeft bisschop Stillemans hem het verbod in het openbaar de mis te lezen. Als gevolg van katholiek coulissenwerk en van een persoonlijke brief van Leopold II van België aan de paus wordt Daens in mei 1895 naar het Vaticaan ontboden. Men waarschuwt hem dat hij beter kan ophouden met politiek. Daens weigert.

In de periode 1895-1897 krijgt hij, mede onder druk vanuit het koninklijk Paleis, nog een tiental sancties van de Gentse bisschop. Uiteindelijk aanvaardt de moegetergde Daens in 1898 de politiek te verlaten. Hij zou weer een kerkelijke functie krijgen.

Maar de kerkelijke overheid komt haar belofte niet na en Daens keert terug naar zijn Christene Volkspartij. Hierop ontzet bisschop Stillemans Daens uit zijn ambt van priester. In 1905 wordt hij door het Vaticaan officieel veroordeeld.

Van 1902 tot 1906 zetelt Daens opnieuw in de Kamer, ditmaal voor Brussel. In 1905 dient hij een wetsvoorstel in tot vernederlandsing van de Rijksuniversiteit Gent. Hij overlijdt in 1907 op zijn 67ste. In 2015, 108 jaar na zijn overlijden, krijgt priester Daens kerkelijk eerherstel.