Vandaag 1911: eerste wetsvoorstel vernederlandsing Gentse universiteit

Vertegenwoordigers van de drie traditionele politieke partijen (katholieken, liberalen, socialisten) dienen op 24 maart 1911 een wetsvoorstel in tot vernederlandsing van de Gentse universiteit. Dit initiatief heeft een lange voorgeschiedenis.

De commissie die koning Willem I van de Verenigde Nederlanden in 1828 adviseert over een mogelijke hervorming van het hoger onderwijs stelt zich vragen bij het Latijn als voertaal. Maar de dagen van Willem I zijn geteld. Na de Belgische afscheiding wordt Gent meteen een Franstalige universiteit. De Belgische wet op het hoger onderwijs van 27 september 1835 bepaalde dat uitsluitend in het Frans mag en moet worden gedoceerd.

Op het XXIIIste Nederlands Taal- en Letterkundig Congres in 1896 stelt Pol de Mont de oprichting van een commissie voor die het vraagstuk van de vernederlandsing van het hoger onderwijs zou onderzoeken. Zo gebeurt ook. Op 30 mei 1897 brengt Julius Mac Leod daarover verslag uit. De Commissie is voorstander van de trapsgewijze vernederlandsing van de vier faculteiten van de Gentse universiteit. De professoren die al benoemd zijn, mogen – als ze dat wensen (!) – in het Nederlands doceren. Het duurt vijftien jaar voor dit tot een wetsvoorstel leidt. En dat raakt dan niet eens door het Parlement.

Na het verbod van de Hoogeschooldag in juli 1913 wordt de actie, die sinds de verkiezingen van 1912 verslapt was, opnieuw opgevoerd. Ook op het parlementaire vlak boeken de Vlamingen eindelijk een succes. In maart 1914 wordt het wetsvoorstel in een aantal Kamercommissies aangenomen, terwijl ook de regering naar een oplossing zoekt. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog schuift alles weer op de lange baan.

Het initiatief van de activistische Raad van Vlaanderen om in 1916 onder de Duitse bezetting de Gentse universiteit te vernederlandsen, is dus niet ingegeven door ‘collaboratiezucht’, maar ligt gewoon in het verlengde van wat al vele decennia in voorbereiding was. Bij het einde van de Eerste Wereldoorlog wordt alles meteen weer teruggedraaid. Het wordt wachten tot 1930 eer Gent de Nederlandstalige universiteit krijgt die het verdient.