Vandaag 1912: Waalse socialist Jules Destrée schrijft ‘Sire, er zijn geen Belgen’

De befaamde ‘Open brief’ van de Waalse, socialistische politicus Jules Destrée (1863-1936) aan de Belgisch koning Albert I van België begint met de legendarische woorden: ‘Sire, er zijn geen Belgen’. Dat zinnetje kent iedereen, maar het loont de moeite iets meer te lezen van zijn ‘Lettre au roi sur la séparation de la Wallonie et de la Flandre’, zoals die verscheen in de Revue de Belgique van 15 augustus 1912:

‘Er zijn geen Belgen, Sire. België is een politieke Staat, vrucht van de diplomatie. Het werd kunstmatig samengesteld, het heeft géén nationaliteit. Welk een tegenstelling tussen Vlaanderen en Wallonië! De aardbodem is verschillend, de mensen die deze streken bewonen zijn anders en hun zielen zijn zo verschillend als hun landschappen. Hun werkzaamheden is voor de een de landbouw, voor de ander de nijverheid. De Vlaming is langzaam, koppig, geduldig en ordelijk, de Waal is vlug, wispelturig en regelziek. De gevoeligheid is anders: wat de een geestdriftig maakt, laat de ander koud en wekt misschien zelfs afkeer op. (…) De Waal hoort toe aan de Latijnse beschaving en de Vlaming aan de Germaanse cultuur. Er zijn dus in België Walen en Vlamingen, er zijn géén Belgen. (…) In 1830 werd het evenwicht gebroken ten nadele van de Vlamingen. De revolutie tegen Holland was ontstaan en werd versterkt met de steun van Frankrijk. De voorlopers daarvan waren Walen’.

De schrijver van deze opzienbarende woorden is niet de eerste de beste. Destrée is volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Charleroi van 1894 tot aan zijn overlijden in 1936. Als socialist stemde hij in 1898 voor het wetsvoorstel-Juliaan de Vriendt-Edward Coremans (de latere Gelijkheidswet). Dat levert hem de vijandschap op van de Ligue wallonne, maar Destrée is tegen een en ander bestand. Hij is advocaat aan de balie van Charleroi en na de Eerste Wereldoorlog deken van de Orde van Advocaten te Brussel.

Jules Destrée wil ‘tegemoetkomen aan de onrechtvaardigheden waarvan de Vlamingen het slachtoffer waren, maar dit rechtzetten van de Vlaamse grieven mocht geen afbreuk doen aan de rechten van de Franse taal’ (Chantal Kesteloot). Zijn gehechtheid aan België maakt gaandeweg plaats voor de erkenning van ‘het bestaan van twee volkeren: Vlamingen en Walen. Zijn misprijzen jegens Brussel, une cité de métis, was groot’.