Vandaag 1940: Leon Trotski vermoord door ‘Belgische’ geheim agent

Op 20 augustus 1940 wordt de uit de Sovjet-Unie verbannen communistische voorman Leon Trotski in zijn huis in Mexico aangevallen door een geheim agent van Jozef Stalin. De dader is Ramón Mercader (1913-1978), die zich voordoet als ‘Jacques Monard’, een Belgische journalist, en zo het zwaarbewaakte verblijf van Trotski weet binnen te dringen.

Mercader bezoekt de 60-jarigeTrotski met de vraag een politiek artikel na te kijken dat hij heeft geschreven. Kort na 17 uur valt Mercader Trotski in zijn studeerkamer aan met een ijshamer, waarbij hij Trotski ernstig aan zijn hoofd verwondt. Zijn lijfwachten vinden hem onder het bloed, maar bij bewustzijn. De zwaargewonde Trotski sterft de volgende dag. Mercader wordt veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf.

De ware naam van Trotski is Lev Davidovitsj Bronstein, in het Russisch Лев Давидович Бронштейн. Hij was een Russisch revolutionair, communistisch politicus en marxistisch theoreticus, geboren in een Joodse familie.

Trotski, zoals hij zichzelf vanaf 1902 noemt, is de belangrijkste organisator van de Oktoberrevolutie die de bolsjewieken aan de macht brengt onder leiding van Vladimir Lenin. In diens regering is hij tot 1918 volkscommissaris (= minister) voor Buitenlandse Zaken en tot 1925 Volkscommissaris voor Oorlog. Hij richt het Rode Leger op en speelt een sleutelrol in de overwinning van de communisten in de Russische Burgeroorlog. Na de dood van Lenin in 1924 verliest Trotski almaar meer macht door de hoogst wantrouwige Jozef Stalin. Die ontslaat Trotski in 1929 uit al zijn functies en dwingt hem tot ballingschap.

Trotski is de meester van de moderne revolutie. Door zich in de eerste plaats bezig te houden met opstandige tactieken, en niet met ideologische strategie, realiseert Trotski de bolsjewistische staatsgreep. In tegenstelling tot Lenins onrealistische verwachtingen van een spontane opstand van de massa, vertrouwt Trotski op de organisatie van kleine groepen en netwerken die extreem getraind zijn in infiltratie en subversie. De controle over de infrastructuur heeft voorrang. Deze richting van het communisme die afwijkt van de Sovjetpartijlijn is naar hem vernoemd: het trotskisme. Typisch voor de trotskisten is dat ze niet graag zo worden genoemd.

In België was de voornaamste trotskistische theoreticus Ernest Mandel (1923-1995), prof aan de VUB. De belangrijkste trotskistische organisatie is de Revolutionaire Arbeidersliga (RAL), opgericht in 1971 en in 1981 omgevormd tot de Socialistische Arbeiderspartij (SAP).  In de jaren 1990 was die partij actief binnen Regenboog (REGEBO) en de Rood-Groene Beweging (RGB).