Vandaag 1942: de Slag om Stalingrad vangt aan

De relaties tussen Sovjet-Rusland en Hitler-Duitsland waren veel gecompliceerder dan men denkt. De ministers van Buitenlandse Zaken van Duitsland (Joachim von Ribbentrop) en Rusland (Vjatsjeslav Molotov) sluiten op 23 augustus 1939 in Moskou het ‘Molotov- von Ribbentrop Pact’, een niet-aanvalsverdrag voor tien jaar.  Een geheim aanhangsel stippelt de verdeling van Polen door Adolf Hitler en Jozef Stalin uit. Dit verdrag verklaart waarom de communisten zich in de eerste jaren van de bezetting neutraal opstellen tegenover de nazi’s.

Dat geldt ook voor België. De communisten sluiten zich pas aan bij het verzet als Duitsland op 22 juni 1941 een grote aanval op de Sovjet-Unie start. Het onmetelijke Russische territorium wordt in enkele maanden in razend tempo door de Duitsers veroverd, gedeeltelijk dan toch. Maar uiteindelijk draait Operatie Barbarossa, zoals de aanval heet, uit op een militaire catastrofe. Hitler blijkt niets te hebben geleerd van Napoleons mislukking in Rusland en mispakt zich zowel aan de uitgestrektheid van het Russische grondgebied als aan de genadeloze Russische winter.

De Slag om Stalingrad begint op 23 augustus 1942. De Duitse Wehrmacht en hun geallieerden schieten de stad in puin, maar verliezen de slag na ruim zes maanden hevige strijd in een bijzonder koude winter. Op sommige winterdagen daalt de temperatuur beneden de -30°. Tijdens de gevechten om de stad komen ruim 700 000 mensen om het leven. Van de ongeveer 110 000 gevangengenomen Wehrmacht-soldaten kunnen er daarna slechts 5000 naar huis terugkeren. Al de anderen sterven in Sovjet-gevangenschap.

De Slag om Stalingrad betekent een keerpunt in de Tweede Wereldoorlog: Stalingrad (het huidige Volgograd) wordt het symbool voor de wederopstanding van het Rode Leger en geeft ook het moreel van Duitsland en zijn geallieerden (Roemenië, Italië, Hongarije en Kroatië) een onherstelbaar zware klap.