Vandaag 1943: Sovjets schuiven het bloedbad van Katyn in de schoenen van de Duitsers
Rijen met lichamen van Poolse officieren, opgegraven door de Duitsers, wachten op nadere bestudering
In Katyn (1940) worden duizenden Polen vermoord door de Sovjets. Die weten, met de hulp van de geallieerden, de schuld aan de Duitsers toe te dichten.
Aangeboden door de abonnees van Doorbraak
Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.
Ik neem ook een abonnementOp 13 april 1943 kondigt het Duitse leger de ontdekking aan in de bossen van Katyn, nabij Smolensk (Wit-Rusland), van de lichamen van 4.183 Poolse officieren en onderofficieren die in 1940 systematisch waren gedood met een nekschot. De Poolse regering, in ballingschap in Londen, vraagt het Internationale Rode Kruis de volgende dag om een onderzoek te openen. Omdat de Sovjet-Unie erbij betrokken is, wordt die om uitleg gevraagd. Maar een Sovjet-onderzoekscommissie verwerpt deze ‘monsterlijke laster’ en concludeert dat het om een ‘Duitse misdaad’ gaat.
In mei 1944 verklaart de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt: ‘Ik ben absoluut overtuigd van de onschuld van de Sovjets’. Het Kremlin zal tot 1990 wachten om te erkennen dat het bloedbad, dat tijdens de processen van Nürnberg aan de Duitsers werd toegeschreven, in werkelijkheid werd gepleegd op bevel van Jozef Stalin door de geheime dienst van de Sovjets: in 1940 was Katyn een van drie locaties waar die in totaal 25.700 Poolse burgers, geestelijken en militairen executeerde. De massagraven werden daarna beplant met bomen.
In 1981 wordt door Solidarność, onder de leiding van de latere president Lech Wałęsa, een voorlopig herdenkingsmonument opgericht, dat door de communistische autoriteiten weer snel wordt afgebroken. Solidarność bouwt het meteen weer op. Dit herhaalt zich nog enkele malen in de loop van de jaren 1980.
In september 2007 gaat de film Katyń in première. Hij is gemaakt door de Poolse regisseur Andrzej Wajda op basis van het boek Post mortem – The Katyn Story van Andrzej Mularczyk. Katyń wordt genomineerd voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film, wint onder meer de Golden Globe voor beste Europese film en de Poolse filmprijs Orzeł in zeven categorieën (waaronder die voor beste film).
Pas in april 2010 wordt de film Katyń uitgezonden op de Russische staatstelevisie, op de minder bekeken zender Rossiya 2. Aanleiding is de vliegramp bij Smolensk. Op 10 april 2010 was de Poolse president Lech Kaczyński, met een groot gevolg van hoge Poolse militaire en civiele autoriteiten naar Smolensk gevlogen, om van daaruit naar Katyn te reizen voor een herdenkingsplechtigheid. Maar het vliegtuig stort neer en alle inzittenden komen om.
Eind mei 2010 verwerpt het Hooggerechtshof van Rusland definitief de vraag om de Katyn-rechtszaak te heropenen.
Luc Pauwels is historicus, gewezen bedrijfsleider en stichtte het tijdschrift 'TeKoS'.
Schrijfster Henriëtte Roland Holst groeide op als notarisdochter en werd onder invloed van Herman Gorter marxiste. Ze evolueerde van sociaal-democrate tot overtuigd communiste.
‘Afgrond’ verhaalt de waargebeurde verhouding tussen Venetia Stanley en de veel oudere Britse premier Henry Asquith, die leidde tot een kabinetscrisis.
