Vandaag 1958: Wereldtentoonstelling in Brussel: zijn Vlamingen welkom?

Op 17 april 1958 wordt op de Heizel in Brussel de wereldtentoonstelling expo 58 geopend. De enige herinnering die er nog van overblijft is het Atomium. Expo 58 trekt tussen 17 april tot 19 oktober 1958 ruim 45 miljoen binnen- en buitenlandse bezoekers, maar vanaf het begin van de voorbereiding ontstaat wrevel aan Vlaamse zijde wegens het gewild sterk francofone karakter van het opzet. België moet internationaal overkomen als een uitsluitend Franstalige staat, zo blijkt, en daar wordt veel moeite voor gedaan.

Al vanaf de eerste voorbereidingen in 1954 protesteert het Vlaams Economisch Verbond (VEV) tegen de ondermaatse Vlaamse aanwezigheid op dit gebeuren, waarmee België zich voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog presenteert op wereldniveau, naast 44 andere landen. Al een jaar voor de opening wordt een Vlaams Jeugdkomitee voor de wereldtentoonstelling opgericht, onder voorzitterschap van de latere premier Wilfried Martens.

Het Commissariaat-Generaal van Expo 58 telt 19 Nederlandstalige tegenover 46 Franstalige leden en weerspiegelt daarmee perfect hoe de Franstaligen zouden willen dat het is. Niet alleen de commissaris-generaal en de secretaris-generaal zijn Franstalig, maar ook de vijf aangestelde raadgevers, de algemeen verslaggever en de algemeen penningmeester, alle directeuren van de administratieve diensten, de ceremoniedienst, de inlichtingendienst, enz.

Flor Grammens en de Vlaamse Volksbeweging (VVB) kondigen acties aan als hierin geen wijziging komt. Tijdens een manifestatie op het tentoonstellingsterrein gooit Grammens pekeieren in het Franse paviljoen, omdat Frankrijk het Nederlands volledig negeert. Franskiljons trachten deze ‘smaad’ uit te wissen door een kransneerlegging aan het Franse paviljoen.

De Brusselse liberaal Roger Motz, als minister van Economische Zaken politiek verantwoordelijk voor de Wereldtentoonstelling, weigert in te gaan op de vraag van het Jeugdkomitee naar een ‘Vlaamse Dag’ op de Expo. Zelfs deze kleine tegemoetkoming leidt tot een rumoerige zitting in de Kamer. De minister staat de organisatie toe van een Waalse Dag en uiteindelijk ook van een Vlaamse Dag op Expo 58. Maar – supreme belediging – die Vlaamse Dag mag niet doorgaan op 11 juli.

Voor de brave academische zitting waarmee de Vlaamse Dag wordt geopend zijn drie ‘verantwoorde’ sprekers uitgekozen, respectievelijk van socialistische, liberale en katholieke signatuur. De enige die tegen de stroom in durft te gaan is de Leuvense rector Mgr. Honoré van Waeyenbergh. Hij pleit voor het ongedaan maken van de sociale gevolgen van de repressie na de Tweede Wereldoorlog.