Vandaag 1966: Mao begint zijn ‘Culturele Revolutie’ in China – de voorbode van ‘woke’

Op 13 augustus 1966 wordt in de Volksrepubliek China de culturele revolutie opgestart door dictator Mao Zedong (1893-1976), voorzitter van de Communistische Partij van China (CCP).

Als voorbereiding waren op 13 juni 1966 de examens afgeschaft op scholen en universiteiten, en de lessen voor lange tijd opgeschort. Voor de Grote Proletarische Culturele Revolutie, zoals de volledige naam luidt, worden de kaderleden van de partij naar speciaal opgezette scholen op het platteland gestuurd om hun kennis van het communisme op te frissen. Lichamelijke arbeid staat centraal, uit solidariteit van de intellectueel met de boer en de arbeider.

Vanaf de Rode Augustus van Peking wordt overal geijverd om de ‘Vier Ouden’ te vernietigen: oude gedachten, culturen, gewoonten en gebruiken. De enige films en theaterstukken die nog mogen vertoond worden, zijn acht revolutionaire modelwerken (zogenaamde Yang Ban Xi). In de praktijk komt het neer op het vernielen van eeuwenoude gebouwen en het bestormen van scholen, fabrieken en instituten. De Rode Garde valt ook de ‘verraders van het communisme’ aan: leraren, priesters en zelfs ouders worden beschuldigd, vernederd en vermoord.

Academici en intellectuelen worden tijdens de Culturele Revolutie op grote schaal vervolgd. Vanaf 1968 worden er van de 171 bestuursleden op het hoofdkwartier van de Chinese Academie van Wetenschappen in Peking maar liefst 131 aangeklaagd. Van alle leden van de Academie in het hele land worden er 229 ter dood gebracht. In september 1971 worden ruim 4000 medewerkers van het Chinese kerncentrum in Qinghai vervolgd: 40 van hen plegen zelfmoord, vijf worden geëxecuteerd en 310 raken levenslang verlamd.

Tijdens de Culturele Revolutie functioneert het hoger onderwijs in China niet meer en wordt het toelatingsexamen voor de universiteit (Gao Kao) voor tien jaar afgelast. Tijdens de campagne ‘Up to the Mountains and Down to the Villages’ van december 1968 worden meer dan 10 miljoen goed opgeleide jongeren naar het platteland gestuurd om onderwijs te krijgen van de boeren.

De revolutie werd in gang gezet door partijleider Mao Zedong om zijn absolute macht te herstellen. Mao had deze positie verloren door de mislukking van zijn (sociaaleconomische) Grote Sprong Voorwaarts. Daarbij stierven volgens verschillende schattingen 18 tot 45 miljoen Chinezen. Schattingen van het aantal doden ten gevolge van de gewelddadigheden tijdens de Culturele Revolutie variëren tussen de 1,7 miljoen en 8 miljoen mensen. Ideologisch legt Mao de basis voor wat later ‘woke’ zal heten.