Verandering, ook in India

Als een vloedgolf heeft zijn campagne het land overspoeld. Via sociale media en internet. Via gsm-beltonen. Met video-conferencing aan 4000 theestalletjes. Via sms, Whatsapp en telefoontjes. Via massamanifestaties en meetings over het hele land. 300 000 km heeft hij afgelegd. Meer dan 5000 meetings heeft hij bijgewoond. Op 1350 meetings waar hij zelf niet kon aanwezig zijn, werd een hologram van hem geprojecteerd, zoals we dat kennen uit Star Wars en andere sciencefictionfilms. Sinds september 2013 zou hij rechtstreeks contact hebben gehad met 234 miljoen mensen. Dat is zestien keer het aantal dat zijn grote rivaal kon bereiken. Nu al wordt er gesproken over een campagne die de Indiase politiek voorgoed heeft veranderd.

De voorzitter van de Congrespartij heeft het over een ‘verpletterende en verwoestende nederlaag’. Zijn partij, die 206 van de 543 zetels innam, valt terug op 44 zetels. De BJP, met kopman Narendra Modi, springt van 116 naar 282 zetels in de Lok Sabha, de ‘volksraad’. De veelbesproken nieuwe anticorruptiepartij AAP stelt teleur, en haalt slechts vier zetels. Modi’s ongeziene campagne maakt een einde aan tien jaar bewind van de Congrespartij. Modi, die als zoon van de uitbater van een theestalletje carrière maakte in de Hindu-nationalistische organisatie RSS, en later minister-president werd van de deelstaat Gujarat, wordt de veertiende eerste minister van India.

De schaduw afgeschud

Zo slaagt Modi er in om zijn verleden te overstijgen. Volgens zijn politieke tegenstanders maakt zijn hindoe-nationalistische achtergrond hem ongeschikt om de eerste minister van alle Indiërs te zijn. Ook de schaduw van de rellen in 2002 in Gujarat bleef over de campagne hangen. Meer dan 1000 mensen kwamen toen om tijdens religieus geweld. Tegenstanders blijven Modi als minister-president van Gujarat beschuldigen van schuldig verzuim, of zelfs van medeplichtigheid in de rellen. Beschuldigingen die Modi zelf altijd met klem heeft ontkend.

Religieus geweld is een delicaat onderwerp in India. Geregeld breken er relletjes uit. Vaak om een schijnbaar triviale redenen. Aangezien de media amper over dit geweld mogen berichten zolang de onrust duurt, doen er vaak de wildste geruchten de ronde. Dodelijke uitbarstingen als die in Gujarat in 2002, maar net zo goed die in Assam begin deze maand, herinneren de Indiërs er aan hoe delicaat de etnische en religieuze evenwichten in hun land zijn. Modi hield tijdens de campagne dan ook afstand van de meer radicale groepen in de hindoe-nationalistische beweging. Hij profileerde zich vooral als een bekwame bestuurder, die de Indische economie uit het slop kan trekken. Hij wees op de economische successen van zijn regering in Gujarat, en kondigde aan dat hij ‘eerst toiletten’ ging bouwen, en ‘dan pas tempels’. Daarmee heeft hij de Indiërs overtuigd. Nadat de rechtbank hem vrijsprak van betrokkenheid in 2002, doet de kiezer dat nu opnieuw met een duidelijke meerderheid.

Tijd voor verandering

‘Modi is anders’ vertelde een jonge Indiër me. ‘Er zitten veel gekken in de BJP, maar dit gaat niet over de BJP, dit gaat over Modi, en over onze economie’. Terwijl eerste minister Manmohan Singh tijdens zijn eerste ambtstermijn nog goede cijfers kon voorleggen, vertraagde de economische groei gevoelig de voorbije drie jaar. Van 10,1% in 2010, zakte de groei tot 4,4% in 2013. Dat zijn nog steeds groeicijfers waar Europa jaloers op kan zijn, maar onvoldoende om de grote groep jonge Indiërs uitzicht te geven op een betere toekomst. Modi is de verpersoonlijking van deze ‘Indiase droom’. Bovendien is ‘zijn’ Gujarat een van de deelstaten die wel nog forse groeicijfers kan voorleggen. Zo slaagt Modi er in om een veel breder publiek aan te spreken dan het traditionele BJP-publiek. Voornamelijk in Uttar Pradesh zou hij er volgens plaatselijke imams zelfs in geslaagd zijn een groot deel van de islamitische kiezers te overtuigen.

Bovendien is de Congrespartij stilaan synoniem geworden voor corruptie. Alle lagen van de Indische overheid zijn ervan doordrongen. Van ministers tot de gewone ambtenaar, of de politieagent die je rijbewijs controleert op straat. De congrespartij heeft zeker geen monopolie op corruptie. Maar ze is er intussen wel het symbool van geworden. De Indiërs hebben genoeg van de Nehru–Gandhi clan die al sinds de Indische onafhankelijkheid de politiek in dit land domineert. Ze hebben genoeg van wat hier ‘vote-banking politics’ heet (wij zouden het cliëntelisme noemen). De Indiërs willen verandering. Modi is de charismatische figuur die deze verandering wist te belichamen.

Samenvallende verkiezingen

Naast verkiezingen voor het federale parlement, vonden er in vier deelstaten ook deelstaatverkiezingen plaats. Waaronder in Andhra Pradesh, de deelstaat waarvan u eerder al in Doorbraak kon lezen dat ze in juni zal worden opgesplitst. De congrespartij steunde die opdeling, in de hoop zich zo te verzekeren van de pro-secessie kiezers. Maar die gok is desastreus uitgedraaid. Terwijl de Congrespartij in de afgelopen legislatuur nog de minister-president leverde in Andhra Pradesh, verdwijnt ze nu volledig uit het deelstaatparlement. De regionale partij TDP, die zich verzette tegen de opsplitsing van de deelstaat, wint er 102 van de 175 zetels. In Telangana, de nieuw afgesplitste deelstaat, wint de regionale TRS 61 van de 117 zetels. De TRS was de motor achter de afsplitsingsbeweging. Ook hier krijgt de Congrespartij klappen, al behoudt ze wel 20 zetels. Het Modi-effect lijkt in Andhra Pradesh amper gespeeld te hebben. De BJP staat er traditioneel zwak, en ook nu zijn slechts drie van de 42 vertegenwoordigers van Andhra Pradesh in de Lok Sabha, lid van BJP.

De ijzeren troon

Het Indiase weekblad India Today heeft het over ‘India’s Iron Throne‘ en citeert uit de populaire tv-serie Game of Thrones: ‘op een troon blijven zitten is duizend keer moeilijker dan hem veroveren’. De verwachtingen voor Modi zijn torenhoog. Deze inlossen wordt aartsmoeilijk. Maar Modi is een gedreven en ervaren politicus, die kan regeren met een comfortabele meerderheid, en een krachtig mandaat heeft om verandering te verwezenlijken.

Intussen krijgt de Congrespartij niet veel tijd om haar wonden te likken. Eind dit jaar trekken drie deelstaten alweer naar de stembus. Een van die deelstaten is Maharashtra, de deelstaat waarin Mumbai ligt, de economische hoofdstad van India. De Congrespartij levert vandaag de minister-president van Maharashtra, maar ze werd er in de Lok Sabha verkiezingen bijna volledig van de kaart geveegd. De BJP sprong er van de derde naar de eerste plaats, en de Congrespartij werd er pas de vierde partij.

Sommigen hopen luidop dat deze verpletterende nederlaag wel eens het einde zou kunnen inluiden van de greep van de Nehru–Gandhi-dynastie op de ongrespartij. Zoiets lijkt vandaag moeilijk denkbaar. De Congrespartij had zich trouwens aan een nederlaag verwacht, en heeft daarom Rahul Ghandi wel als kopman uitgespeeld, maar nooit formeel als kandidaat eerste minister naar voor geschoven. Maar het verlies is zo verpletterend, en de uitschuivers van de onervaren Rahul waren zo talrijk, dat alles mogelijk is.

Foto (c) Reporters