Videtur

De ANPR-camera’s kunnen nummerplaten lezen. Ze worden gebruikt om snelheidsduivels, mensen die onverzekerd rijden en gestolen wagens op te sporen en die techniek kent grote successen. Zo werd het aantal ongevallen in Turnhout op de plaatsen waar de camera’s hingen in een jaar tijd tot een derde herleid. In het eerste half jaar werden bovendien 156 gestolen wagens ontdekt. Zo’n kwart van de Vlaamse gemeenten gebruikt momenteel ANPR-camera’s.

Maar volgens de Liga schenden ‘de ANPR-camera’s niet alleen de privacy van de automobilisten, maar wanneer de informatie systematisch gekoppeld wordt aan gegevens in andere databanken ontstaat een krachtige surveillance-tool’. Et alors?

Oog

De camera is – net zoals de verrekijker – een technologische verfijning van het oog. Er zouden voor de overheid geen regels mogen zijn om camera’s op te hangen noch in het openbaar domein, noch om haar eigen terreinen of goederen te beschermen. Als burgers om camera’s vragen, zou de overheid hierop zelfs moéten ingaan, op straffe van financiële aansprakelijkheid wanneer een misdrijf niet opgehelderd geraakt. In het kader van het recht op veiligheid heeft de overheid immers ook een proactieve taak.

De huidige camerawet is dus overbodig voor toestellen van de overheid. Er moeten wel regels zijn voor wie de gefilmde of rechtstreekse beelden kan bekijken en onder welke voorwaarden dat kan. Er moeten ook regels zijn over de bewaring van de beelden, maar de bewaartijd moet voldoende lang zijn om misdrijven te kunnen ophelderen. Situaties zoals die in Antwerpen enkele weken geleden, waar de politie de camerabeelden over een zwaar ongeval in de Kennedytunnel niet mocht inkijken, zijn schandalig.

Iphone

De huidige camerawet dreigt bovendien achterhaald te raken omdat iedereen met zijn iphone foto’s en filmpjes kan opnemen en die op het internet kan zetten. De iphone dreigt de opsporing dus verder te privatiseren. Als de politie niet of te laat ter plekke komt, nemen burgers zelf allerlei feiten op. Ze proberen die beelden als bewijsmateriaal te gebruiken. De bewijswaarde kan soms dubieus zijn, maar de beelden zullen steeds meer als bewijsmateriaal aanvaard worden door de magistratuur. (Overigens: in Syrië dreigt een heel regime te vallen op basis van niet-geverifieerde iphone-beelden.) En dan rijst de vraag naar het nut van de politie. Om discussies over dubieuze beelden te vermijden en om zichzelf als opsporende instantie te handhaven, heeft de overheid maar één alternatief: zelf camera’s hangen, zodat er ook officiële beelden zijn.

Reactionair

In iedere samenleving heb je echter reactionaire organisaties die zich tegen nieuwe technologieën verzetten. Toen paus Paulus IV in 1559 het ‘Imprimatur’ invoerde, besloot hij dat het Heilig Officie moest controleren wie, wat, waar mocht lezen. Boeken moesten een aparte toelating krijgen, een imprimatur. Vergelijkbaar met het Heilig Officie hebben we nu de privacycommissie, die een Videtur aflevert. Wie mag waar een camera ophangen, wie mag de beelden bekijken en bewaren? De privacycommissie doet dat uiteraard op basis van een wet, maar dat deed het Heilig Officie ook. Deze werkwijze, die in de tijd van Paulus IV door de meeste beleidsverantwoordelijken volkomen normaal en legitiem werd bevonden, is reactionair gebleken. Ze overleefde de tand des tijds niet. Misschien zal het net zo gaan met het halsstarrig verzet tegen het gebruik van overheidscamera’s en tegen het gebruik van moderne technologie door de overheid. Als de overheid wil overleven en haar basistaken wil handhaven, dan moet ze dat met moderne technologie kunnen doen. Anders zal ze achterop hinken en haar legitimiteit verliezen.

De Antwerpse procureur-generaal Yves Liégeois zegde het al in zijn mercuriale van 2007: de privacywet moet buiten de strafprocedure worden gehouden en daarom worden ontvet. Tot op heden heeft de politiek nog niet geluisterd naar dit advies. 

De auteur is justitieredacteur bij Gazet van Antwerpen en publiceerde hierover dit artikel.

<Een goed artikel? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>