Vlerick en de aristocratie van het talent

In het eerste nummer van Doorbraak Magazine kan u een uitgebreid artikel lezen over de Vlerick Hogeschool. De ‘Vlerick Boys’ zijn een begrip in Vlaanderen. En meer en meer ook in de wereld. Hoe ver reikt de invloed van de Vlerick Business School vandaag? Vandaag gaat Frans Crols in op de internationale uitstraling van enkele alumni.

Een boeiend aspect van de Vlerick Business School (VBS) is haar internationale uitstraling. Zij is de voedstermoeder van 24.000 alumni die wonen in Turnhout, Gent, Martens-Latem, Antwerpen, New York, Puurs, Londen, Canberra, Kaapstad, en elders (zie Doorbraak Magazine nummer 1 van 10 december). Interessant is dat de groei van VBS gebeurt midden in de luide discussie over meritocratie en meritocraten. Meritocratie is een modern woord dat werd gemunt in 1958 door de Britse socioloog Michael Young. Hij vulde het in als volgt: maatschappelijke opgang uitsluitend gebaseerd op talent, open wedijver, gelijkheid van mogelijkheden geworteld in algemeen onderwijs van hoge kwaliteit, en het bannen van achterstelling op basis van klasse, ras, geslacht.

Ter linkerzijde en ter rechterzijde is er vandaag zware kritiek op de meritocratie. Mensen promoveren op basis van hun talenten? Het botst bij Michael Sander, filosoof van Harvard, en Daniel Markovits, professor rechten van Yale, op een hartsgrondig foei in hun boeken Tiranny of Merit en Meritocracy Trap. De meritocratie zou volgens hen al even slecht zijn als de vroegere manieren om elites te vormen. Links en rechts beweren dat meritocratie een ideologie is. En een mechanisme om voorrechten en hiërarchieën te verankeren. Mag men eraan herinneren dat voor het grootste deel van de menselijke geschiedenis favoritisme, nepotisme, patronage gegrondvest op bloed, clans, familie, ethnieën de maatschappelijke en politieke rangschikking van mensen bepaalden? Alleen in de voorbije halve eeuw en voornamelijk in het Westen brak de bevrijding van het talent aan.

24.000

VBS telt 24.000 meritocraten in haar haast zeventigjarige bestaan. Hoe houd je die kosmopolitische bende samen? Oorspronkelijk was de werking van de oud-studenten (alumni) van VBS vrijbuiterig, intiem, aftastend. De afgestudeerden waren aanvankelijk gegroepeerd in vzw’s die groeiden uit de richtingen van de zakenschool: PUB, MBA, financiën, marketing, enzovoort.

Alex Joos, CEO van de drukkerij Group Joos in Turnhout, was gedurende de voorbije zes jaar voorzitter van de Vlerick Alumni. Een nieuwe voorzitter wacht in de coulissen. Alex Joos is letterlijk een ancien. Hij liep cursus in het burgerpand in de Sint-Pietersnieuwstraat waar Vlerick startte: ‘Ik studeerde af in 1990 met 100 Vlerick Boys, amper Girls toen, en vandaag zijn er dat jaarlijks 600. De school rekruteert breder. Ze heeft buitenlandse studenten en een internationalere faculty. Mijn zes jaar als voorzitter van de alumni’s waren een periode van overgang, van transitie.’

‘Het netwerk van de 24.000 is herschikt en geheroriënteerd. VBS heeft buitenlandse afdelingen in onder meer Nederland, Australië, New York en Londen. Klassiek werkte de alumni in vzw’s gekoppeld aan de afdelingen van VBS, bijvoorbeeld marketing, financiën, PUB, MBA… Dat leidde tot versnippering en verwarring. Die clubjes doopten zich immers allemaal Vlerick. Ze gebruikten het logo en ze beriepen zich op de geschiedenis en de traditie van André Vlerick. De leiding van VBS had weinig voeling met de alumni. Foute boel. Onder mijn voorzitterschap was er een omslag door het opdoeken van de vzw’s en het hergroeperen van hun leden in één vereniging. De voorzitter van de alumni rapporteert voortaan aan de decaan en is lid van de raad van bestuur van Vlerick Business School. De archipel werd een schiereiland.’

Engels

Wie internationaal wordt moet een taal kiezen. Het Engels is vandaag de lingua franca van de alumni. ‘Waar veel Vlamingen samenkomen wordt er automatisch Nederlands gesproken. Daardoor voelden de buitenlanders zich ongewild buitengesloten,’ beseften Alex Joos en zijn bestuursleden. ‘Thematische afdelingen van de nieuwe hoofdvereniging groeiden ondertussen rond bijvoorbeeld Health, Energy, Finance. Maar het speelse, de lol, krijgt aandacht in een Golf Academy. Elke klas van afgestudeerden behoudt een band met de jaargenoten. De terugkeermomenten, na 10 jaar, na 15 jaar, zijn hoogtepunten. VBS had voor covid-19 ervaring met internetcursussen en -contacten. Dat is, ook met de blik op de buitenlandse alumni, verder gegroeid. De grotere internationale business-scholen kennen een va-et-vient van alumni voor bijscholing en heroriëntering. Ook dat groeit bij VBS.’

Amerikaanse businessscholen drijven financieel fors op geld van hun oud-studenten. Alex Joos: ‘Wij zijn naijverig op die gewoonte van massale funding door hun alumni. Hier borrelt stilaan een bron van giften en legaten voor studiebeurzen en leerstoelen en dat promoten wij als alumni mee.’

Ons-kent-ons

Luc De Bruyckere was jarenlang voorzitter van de raad van bestuur van Group Joos. Hier duikt het ons-kent-ons-verschijnsel op waarover de buitenwacht van VBS spottend deed. Alex Joos (lacht): ‘Luc was in de eerste plaats een uitstekende en gemotiveerde voorzitter. Dat hij een van de eerste afgestudeerden was van Vlerick speelde een zeer kleine rol. Vergeet niet dat het talent als bestuurder, voorzitter, raadgever in Vlaanderen dun gezaaid was voor de missie die André Vlerick op zich nam. Dus was het niet zo kwaad om de alumni in de gaten te houden voor nuttige en noodzakelijke taken.’

‘Je zoekt bekwame bestuurders en voorzitters. En Vlerick kan helpen om op mannen en vrouwen met diepgang te botsen. Het is echter vandaag geen systematiek. Voor zover het dat ooit zou geweest zijn. Je kent het gezegde: hoge bomen vangen veel wind. En in het kleinburgerlijke Vlaanderen van voor een generatie had men er plezier in om te jengelen over situaties die met wat meer kennis doodnormale kwesties zouden gebleken zijn. Favoritisme is geen bijwoord voor de werking en de netwerking van de Vlerick-alumni.’