Waarom rommelt het vandaag in veel gemeentebesturen?

Er zijn vandaag spijtig genoeg nog te veel gemeenten in Vlaanderen waar er amper met een sterk meerjarenplan wordt bestuurd. Een sterk lokaal beleid begint nochtans met een duidelijke langetermijnvisie en een financieel berekend plan. De basis van het beleidsplan voor een legislatuur zijn de verkiezingsprogramma’s van de partijen die de coalitie vormen. De vaagheid waarmee veel beleidsplannen bij de start van de legislatuur werden opgesteld zijn de eerste oorzaak waarom het vandaag op heel wat plaatsen rommelt. Enkel een duidelijk beleidsprogramma kan namelijk zorgen voor een sterke cohesie en wederzijds respect en vertrouwen tussen de coalitiepartners. Alleen zo kan je zorgen voor inzet en daadkracht bij de lokale bestuurders. Veel coalities missen vandaag deze langetermijnvisie en besturen enkel op basis van een heel vaag beleidsprogramma. Na verloop van tijd zorgt deze manier van werken onvermijdelijk voor wantrouwen, waardoor de inzet verdwijnt en de coalitiepartners elkaar amper nog iets gunnen. Sommige coalities ontploffen dan, maar in de meeste gevallen begint het te rommelen en leidt dit gewoon tot stilstand. En een gemeentebestuur dat stil staat, zorgt er al snel voor dat een gemeente achteruit gaat.

Verkiezingsprogramma’s op voorhand doorlichten op hun haalbaarheid

Dit probleem is namelijk eenvoudig op te lossen door alle partijen die aan de gemeenteraadsverkiezingen deelnemen te verplichten om een uitgebreid financieel berekend verkiezingsprogramma te schrijven dat bovendien op voorhand wordt doorgelicht op de haalbaarheid. Deze manier van werken verplicht elke partij ten minste op voorhand te bewijzen aan de kiezer dat ze weet met wat ze bezig is. Een nieuwe ondernemer die een zaak wil opstarten moet ook een haalbaar businessplan van minimaal drie jaar opstellen voor hij/zij nog maar één euro krijgt van een bankinstelling. Te veel partijen krijgen vandaag na verkiezingen een gemeentekas in handen zonder op voorhand aan de kiezers te moeten bewijzen wat ze ermee gaan uitspoken. Deze verplichte doorlichting van verkiezingsprogramma’s zal ervoor zorgen dat er beter beleid ontstaat en er heel wat minder geld wordt verbrast door onkunde. 

De kiezer moet een beleid kunnen maken en kraken!

Laat ons ook eindelijk de stem van de kiezer eens veel zwaarder laten doorwegen. Nu moet je niet alleen als partij de verkiezingen winnen, maar ook de coalitievorming. Die laatste stap wil ik uitschakelen door de kiezer een stem te geven die een coalitie kan maken of kan kraken. Een rechtstreekse verkiezing van de burgemeester biedt hier een oplossing. De rechtstreekse verkiezing van de burgemeester zou het politieke spel in de Dorpstraat veel eerlijker maken en allerlei politieke trucs, zoals totaal ondemocratische voorakkoorden, doen smelten als sneeuw voor de zon. De stem van de man of vrouw in de Dorpstraat over het lokale beleid moet veel meer impact krijgen op het effectief gevoerde beleid. Het zijn namelijk net de heimelijke politieke spelletjes en coalitievormingen die ertoe bijdragen dat ook het vertrouwen in de politiek daalt. Kiezers zouden op deze manier terug meer impact krijgen op het bestuur van hun gemeente. Concreet is mijn voorstel om de burgemeester los van de gemeenteraad rechtstreeks te verkiezen. De rechtstreeks verkozen burgemeester wordt dan aangesteld als formateur om de coalitie te vormen. Zo kan de bevolking hem of haar en het gevoerde beleid na de legislatuur belonen of wegstemmen.

Valt een coalitie, dan kunnen enkel nieuwe verkiezingen een oplossing bieden

En we moeten natuurlijk onmiddellijk komaf maken met het nieuwe artikel 47bis van het gemeentedecreet dat deze legislatuur in werking trad en de structurele onbestuurbaarheid van steden en gemeenten mogelijk maakt. Dit artikel wordt vandaag veelvuldig gebruikt om coalities te doen vallen. In de praktijk dient het enkel om moderne staatsgrepen van sommigen mogelijk te maken. In tal van gemeenten verlamde dit fenomeen de werking van meerdere lokale besturen. Enkel de inwoners waren of zijn hiervan de dupe. Ook hier is een eenvoudige oplossing voor. Als een coalitie niet meer werkt, schrijf dan nieuwe verkiezingen uit en geef hiermee opnieuw het woord aan de kiezer. Sommigen zullen hierdoor wel twee keer nadenken en zich inzetten voor beter beleid in plaats van het eigenbelang te laten primeren. Met deze drie heel eenvoudige oplossingen krijgen we niet alleen beter beleid, maar zal het ook veel minder rommelen in meerdere gemeentebesturen.

Peter Reekmans is burgemeester van Glabbeek, gewezen fractievoorzitter in het Vlaams Parlement en nationaal LDD-ondervoorzitter