Welke lessen trekken we uit de peilingen?

Welke conclusies kunnen we trekken uit de twee laatste peilingen? En krijgen we in 2023 al vervroegde verkiezingen?

Eerst en vooral bekijken we de resultaten van de partijen. N-VA heeft het voordeel dat het niet gerelateerd wordt met het federale beleid. Een regering met zeven partijen en vier ideologieën is niet onmiddellijk de basis om grootste hervormingen door te voeren. Maar de zwakke leiding van de Vlaamse regering speelt N-VA wel parten. Het is duidelijk dat deze partij het vooral moet hebben van het duo van eeuwige voorzitter Bart De Wever en de upcoming leading lady Zuhal Demir. Het verschil in achterstand (peiling VRT en DS) en voorsprong (peiling VTM en HLN) ten aanzien van het Vlaams Belang is verwaarloosbaar. Momenteel is het onduidelijk of een combinatie van beide partijen aan een Vlaamse meerderheid zou kunnen geraken. Tevens blijven de peilingen gunstig voor het Vlaams Belang.

Op drie staat al enige tijd het vernieuwde Vlaams socialisme met Vooruit. Het is nu de grootste traditionele partij langs Vlaamse kant. Vooruit gaat naar omhoog in de zuidelijke Nederlanden en de PS gaat naar beneden in het zuiden van dit federale koninkrijk. Bij de liberalen ziet men het omgekeerde: een goede positie voor ‘durver’ Bouchez versus de slechte peilingen voor Open Vld. Iets dergelijks ziet men ook bij Ecolo met een behoorlijk goed resultaat in de twee Franstalige gewesten versus het zwakke resultaat voor Groen in Vlaanderen. Bij de christendemocraten is het overal electorale miserie. Bij de communisten tenslotte zijn de champagnevoorraden al op als gevolg van al die goede peilingen.

Wie wint ?

Wie heeft er belang bij vervroegde federale verkiezingen? Om te beginnen alle partijen die het niet zien zitten om drie maal (federaal, Vlaams en Europees) op één dag te verliezen in mei 2024. Vooruit , het VB en de communisten staan op zetelwinst en hebben er voordeel bij om snel de peilingen electoraal te verzilveren. De N-VA staat op een relatief negatieve score maar heeft er wel belang bij dat de federale regering – om politieke redenen – tuimelt. Voor Groen, CD&V en de liberalen zijn vervoegde federale verkiezingen niet echt een cadeau. Het probleem in deze peilingen is ook dat deze drie partijen en de PVDA in een groep zitten met hooguit 3% verschil. Om het in voetbaltermen te zeggen: de groep des doods.

Maar hoe staat het met de Franstalige politieke partijen ten aanzien van deze vraag? Uiteraard speelt hier de invloed uit Frankrijk mee. Om te beginnen staat de PTB op forse winst en dat kan maar verzilverd worden. Het is nog wachten op de gezamenlijke campagne van Hedebouw en Mélenchon door de straten van Franstalig België. Ecolo en MR kunnen optimistisch uitzien naar verkiezingen. De hervormde geëngageerde CDH’ers staan voor een existentiële verkiezing. En dan rest de PS. Nu de Franse PS zichzelf naar het historisch archief heeft verwezen, valt die kleine partij volledig uiteen over de Macronisten en Mélenchon. Uit de peilingen blijkt al langer dat de Brusselse PS op de terugweg is en het blijft uitkijken naar de Franse invloeden op Wallonië-Bruxelles.

Europees parlement

Beide opiniepeilingen laten ook zien dat het spannend wordt voor de verdeling van de twaalf Europese parlementszetels in mei 2024. Zo zijn de N-VA en het Vlaams Belang vrij zeker van hun drie zetels. Vooruit krijgt één zetel bij en groeit tot twee. De andere vier partijen hebben dan elk één zetel. Dat zal geen prettig verhaal worden voor de Europese lijstvorming bij CD&V, Open Vld en Groen.

Maar ook de communisten kunnen nu uitkijken om een afgevaardigde naar het Europees Parlement te sturen. Met andere woorden: de Europese parlementszetels gaan duur worden bij diverse partijen.

Meerderheden

Ongetwijfeld gaan de Vivaldisten globaal zetels verliezen. Maar het is zeker niet uitgesloten dat de optelsom van de zeven meer blijft dan 75 op 150 Kamerleden. Uiteraard gaan de interne machtsverhoudingen anders liggen dan in 2019 en het is maar de vraag of een doorstart mogelijk zal zijn. Want deze peilingen wijzen ook nog eens op het standvastige centrumrechts stemgedrag in Vlaanderen versus Franstalig België, waar het al enige tijd verschuift van centrum-links naar links en zelfs uiterst links.

En wat zijn de meerderheden in Vlaanderen? Op basis van deze peilingen zijn er twee combinaties nipt niet mogelijk: N-VA met het VB of de N-VA met de liberalen alsook Vooruit. Ingevolge de zware terugval van CD&V zijn alle combinaties met deze partij niet haalbaar. Anders dreigt Vlaanderen af te stevenen op een vierpartijenregering: N-VA met de drie traditionele. In ieder geval is N-VA de enige zekerheid voor de volgende Vlaamse regeringsploeg.

Volgorde

In ieder geval, de volgorde van de aankomende verkiezingsstrijd is een moeilijke met de lokale verkiezingen als laatste en deze kennen, voor het eerst, geen opkomstplicht. De kans is meer dan reëel dat de federale verkiezingen worden vervroegd naar 2023 en dat betekent dat in mei 2024 het gewestelijke en het Europese bestuursniveau wordt verkozen. In oktober 2024 volgen dan de lokale verkiezingen. Deze volgorde komt de partijen met een zwakkere lokale basis (VB bijvoorbeeld) goed uit. Voor de lokaal sterke partijen, zoals CD&V, wordt het dan weer een moeilijke oefening. Volgende afspraak: de peiling van juni 2022.