Wij zijn nog steeds conservatief

Een paar weken geleden ondertekenden wij een pleidooi onder de titel ‘Wij zijn conservatief’. In dat essay beschreven wij wat voor ons vandaag conservatisme betekent in al de verschillende nuances, en wat de focuspunten zouden moeten zijn voor een conservatief beleid in de 21ste eeuw. Elke lezer kon daarna zijn analyse maken, eventuele kritiek uiten en een onderbouwd wederwoord schrijven. Dat hadden wij althans toch gehoopt. Maar buiten enkele korte berichten via sociale media en een zeldzame repliek, bleven wij op onze honger zitten.

Othman El Hammouchi

Na de publicatie gebeurde echter snel iets dat we reeds sinds enkele jaren op sociale media en daarbuiten meemaken: niet de inhoud van het essay, maar wel een van de ondertekenaars ervan, met name Othman El Hammouchi, werd het object van persoonlijke aanvallen, ranzige opmerkingen en zelfs xenofobe verwijten. In korte tijd werden onze tijdlijnen overspoeld met beledigingen en minachtingen aan zijn adres, waardoor de inhoud van het essay bijna volledig naar de achtergrond verdween. De sociaal-conservatieve visie van deze 18-jarige Vlaamse moslim overheerste elke discussie, en al vlug werd het debat vernauwd tot voor- of tegenstanders van de hoofddoek of boerkini.

Eerst probeerde men Othman El Hammouchi zonder succes te isoleren door te vragen hem van de lijst van ondertekenaars te schrappen. Na enkele dagen trachtte men ook media onder druk te zetten om van zijn hand geen stukken meer te publiceren. Diezelfde mensen die terecht de laatste jaren de progressieve politiek correcte censuur bestreden, pleitten de voorbije dagen voor het monddood maken van een jonge aspirant-filosoof en wiskundestudent. De woede en frustratie over wat verkeerd loopt in de samenleving mag dan wel groot zijn, maar het vrije woord de mond snoeren lijkt ons echt niet het juiste antwoord daarop. Ondertussen haakten ook enkele ondertekenaars af omdat ze blijkbaar dachten dat de tekst een onderhuids pleidooi was voor een sociaal-conservatieve islamitische visie op de samenleving. Niet dus.

Vrije debat

Noch rechts-populisme of linkse laksheid zullen een antwoord geven op de uitdagingen van deze eeuw. Wel een stevig onderbouwd conservatisme waarbij onder andere burgerschap, identiteit, keuzevrijheid, veiligheid maar ook de seculiere overheid centraal staan. Wij zijn ervan overtuigd dat de liberale democratische rechtsstaat de beste politieke structuur is voor de complexe historische ontwikkeling van de maatschappij. Niet het aantal likes of retweets maakt een visie waardevol of waarachtig, wel onderbouwde argumenten. Een voortdurende respectvolle en beleefde dialoog met elkaar maakt de samenleving sterker, vooral dan met mensen met wie we het oneens zijn, niet het zich opsluiten in het eigen grote gelijk.

Wij zijn zelf niet heiliger dan de paus op sociale media, en laten ons soms ook wel eens meeslepen door emoties in een discussie. Ook hebben wij de waarheid niet in pacht, en durven we wel eens twijfelen aan wat we schrijven. Wij discussiëren dagelijks of wekelijks over maatschappelijke, politieke en filosofische thema’s met elkaar. Het vrije debat is ons daarbij heilig, vandaar deze alinea in het essay: ‘Taal is een delicaat instrument, dat zijn precisie en waarde verliest als het wordt gebruikt als een knuppel, zowel uit progressieve als uit populistische hoek. Het gebruik van verdachtmakingen, intentieprocessen en verbale intimidatie mogen we niet tolereren, doodsbedreigingen natuurlijk nog veel minder. Wie redelijk spreekt moeten we beschermen, ook al vinden we de gepresenteerde visie fout, zodat de zelfcensuur verdwijnt.’

Liberale democratie

Eigen aan de liberale democratie is een vorm van parlementaire representatie, de scheiding der machten en een grondwet die fundamentele vrijheden beschermt. Daarnaast geldt ook het felbevochten principe van de scheiding van kerk en staat sinds de 19e eeuw. De seculiere overheid moet zich exclusief of inclusief neutraal opstellen tegenover alle religies, voor zover deze de burgerlijke wetgeving integraal erkennen en respecteren. Sommige landen kennen nog steeds een staatsgodsdienst, zoals Denemarken of Engeland, waar er omwille van historische redenen een interactie tussen beide bestaat. De scheiding van kerk en staat beschermt de burgers tegenover eventuele religieus gemotiveerde inbreuken op hun rechten. In moslimfundamentalistische landen als Iran of Saudi-Arabië (en in mindere mate de rest van de islamitische wereld) is dit bijvoorbeeld niet het geval.

Dat de scheidingslijn tussen kerk en staat niet altijd duidelijk te trekken valt, zien we elke keer wanneer het debat over de hoofddoek en de boerkini weer eens de kop opsteekt. Wij pleiten in ons essay niet om hoofddoeken op openbare scholen of boerkini’s in zwembaden toe te laten, al zijn sommige van de ondertekenaars hier individueel wel voorstander van, maar wel om er op een rustige, beleefde en respectvolle manier over te debatteren: ‘Onze liberale democratische maatschappij voorziet in een religieuze en morele vrijheid van elke burger, steeds binnen het kader van de wetgeving, ook wanneer zij er een sociaal-conservatieve levensstijl op na houden. De beste manier om van deze groep participerende burgers te maken, is het scheppen van een principieel en beargumenteerd kader voor religieuze en moreel conservatieve uitdrukking.’

Persoonlijke vrijheid

Zolang er geen sprake is van schade aan anderen moet de persoonlijke vrijheid van mensen om een hoofddoek te dragen, zich te onthouden tot het huwelijk, moreel conservatieve opvattingen te koesteren en door te geven aan hun kinderen gevrijwaard worden, ook al gaan ze in tegen de persoonlijke ethische visie of de heersende tijdsgeest. Zonder te vervallen in enerzijds een rechts-populistisch of autoritair-liberaal seculier fundamentalisme, dat streeft naar het terugdringen van godsdienst tot in de huiskamer of zelfs de vernietiging ervan, of anderzijds in een selectieve progressieve blindheid voor religieus (moslim)fundamentalisme, dat onwettige activiteiten organiseert, het individu of de samenleving schaadt of de menselijke waardigheid aantast, kiezen wij voor de dialoog en een wettelijk kader, dat de religieuze en morele vrijheid van zoveel mogelijk burgers respecteert.

Een conservatieve benadering van de malaise in de samenleving vermijdt de progressieve ontkenning, die vaak begeleid gaat met het onterecht demoniseren van zij die de problemen aankaarten als ‘racistisch’ of ‘xenofoob’, zonder toe te geven aan irrationele angst en samenzweringstheorieën. Verantwoordelijke conservatieve politici moeten begrip opbrengen voor de verzuchtingen van de gewone man, zonder simplistische, verkiezingsgerichte slogans tot beleid te verheffen. De terechte verontwaardiging van de bevolking ten gevolge van dagelijkse incidenten van criminaliteit, intolerantie en achterlijke culturele praktijken moet beantwoord worden door het principiële kader van de liberale rechtsstaat op robuuste wijze te affirmeren en een nultolerantie te handhaven jegens dergelijke incidenten.

Veiligheid

Veiligheid en de handhaving van de openbare orde behoren tot de kerntaken van de overheid. Meer en beter geïntegreerde politionele diensten in probleemwijken, het gebruik van geweld bij het handhaven van de publieke orde en strengere straffen zijn, naast de reeds aanwezige maatregelen gericht op sociale mobiliteit, een belangrijk onderdeel van een efficiënt veiligheidsbeleid. Wie de kansen van deze genereuze welvaartstaat niet wenst te gebruiken, maar integendeel, de kansen van anderen ondermijnt, heeft geen plaats in de samenleving. We moeten de middelen van ordehandhaving die ons ter beschikking staan, durven gebruiken. In plaats van ieders vrijheid te beperken met veelal symbolische en luid aangekondigde maatregelen, die daarna langs de rechtbank nietig verklaard worden, moet men de liberale democratische samenleving beschermen.

Burgerschap

Naast het gezin speelt ook de school een belangrijke rol in het aanleren van waarden zoals respect voor de keuzevrijheid en liberaal democratisch burgerschap. Antiracismeplannen van mensen die reeds 40 jaar de integratieproblematiek slecht beheren, asociaal en crimineel gedrag pamperen of goedpraten, of gewoon wegkeken uit electoraal opportunisme, zijn hypocriet. Wanneer de overgrote meerderheid van de burgers nog nooit de eigen Grondwet van dichtbij heeft gezien, is een gebrek aan verantwoordelijkheidszin of liefde ervoor niet te verwonderen. Als gevolg daarvan respecteren sommigen in de praktijk de rechten en vrijheden van anderen niet, waardoor die groep als reactie daarop zich genoodzaakt ziet sommige vrijheden te beperken. Dit kan niet voor ons niet de bedoeling zijn.

De individuele vrijheid om ethische keuzes te maken is ondergeschikt aan de beperkingen opgelegd door de rechtsstaat, zoals het ook in het manifest is verwoord. Hoewel we begrip hebben voor de bezorgdheden bij de bevolking voor een toenemende aanwezigheid van de moslimcultuur in de samenleving, en daar bedachtzaam en niet meesmuilend mee moet worden omgegaan, weigeren wij echter de defensieve benadering, waarbij de overheid de vrijheid beperkt, te onderschrijven. Net zoals Benjamin Disraeli in de 19de eeuw, vinden wij dat men beter de diverse grondwettelijke vrijheden ten volle laat uitspelen en met elkaar een evenwicht laat zoeken, in plaats van snel heil te zoeken in de vermeende almacht van staatsinterventie.

Focuspunten

Het pleidooi van ‘Wij zijn conservatief’ had en heeft tot doel mensen te doen nadenken over het hedendaagse conservatisme in Vlaanderen, maar ook over de samenleving van gisteren, vandaag en morgen. Na de zomermaanden zullen diverse ondertekenaars bijdrages publiceren die één of meerdere van de focuspunten zullen behandelen. Hopelijk kan hieruit een nog breder netwerk ontstaan van conservatieve Vlamingen en kunnen wij zo de politieke besluitvorming van diverse partijen inspireren. Wij zijn en blijven conservatief.