1 januari. Net binnen: Willy Kuijpers geboren

Elk jaar   Traditioneel werden in het oude Rome op 1 januari offers gebracht aan Janus, Juno, Jupiter en Aesculapius. Even traditioneel vraagt de staat tegenwoordig op 1 januari nieuwe offers aan zijn burgers, nieuwe verplichtingen, nieuwe belastingen. In vele landen treden op deze dag nieuwe wetten in werking. Dat zijn er honderden, misschien wel duizenden. We maken tussendoor een zeer kleine selectie voor onze eigen streken.

2016   In Keulen worden zeker 150 vrouwen aangerand door een grote groep mannen met een Noord-Afrikaans/Arabisch uiterlijk, door de politie geïdentificeerd als asielzoekers en/of vluchtelingen.

2014   Het leeftijdsverbod om alcoholische dranken te verkopen of te schenken aan jongeren wordt in Nederland verhoogd van 16 tot 18 jaar. In België is een gelijkaardige wet van kracht sinds 1998.

2012   Catalonië verbiedt stierengevechten.

2012   Nederland verbiedt legbatterijen voor pluimvee. Eieren uit legbatterijen mogen niet meer worden verkocht. In België gaat een gelijkaardig verbod in vanaf 1 augustus 2012.

2010   De Deense politie verijdelt een aanslag op de cartoonist Kurt Westergaard, die in 2005 de omstreden Mohammedcartoons tekende. Een 28-jarige Somaliër probeerde het huis van Westergaard binnen te dringen met een mes en een bijl.

2007   Bulgarije en Roemenië treden officieel toe tot de Europese Unie (EU), die nu 27 lidstaten telt.

2004   In Nederland wordt de nieuwe Tabakswet van kracht. Roken op het werk is nu verboden en mag alleen nog in speciale afgesloten ruimtes. België volgt in 2006.

2002   Grootste geldomwisselingsoperatie aller tijden: 12 van de 15 lidstaten van de Europese Unie, samen 306 miljoen Europeanen, stappen over op de euro. De landen die niet meedoen zijn Zweden, Denemarken en Groot-Brittannië.

1993   Onafhankelijkheid van Tsjechië en Slowakije. Het ‘gezamenlijke’ Tsjechoslowakije valt vreedzaam uit elkaar. Het heeft nauwelijks 75 jaar bestaan. Staten zijn veel vergankelijker dan volkeren, merkte Herder al op, meer dan tweehonderd jaar geleden.

1991   De Provinciale Staten van Friesland besluiten dat de provincie Friesland voortaan officieel Fryslân heet.

1986   Flevoland (op dat moment 170.000 inwoners, nu 420.000) wordt Nederlands twaalfde provincie.

1981   Griekenland wordt lid van de Europese Gemeenschap.

1975   In België en Nederland wordt het dragen van een helm voor bromfietsers en hun passagiers verplicht.

Maurice Chevalier (1888-1972)

1972   Overlijden in Parijs van Maurice Chevalier (83), beroemd Franse chansonnier en acteur die vaak optrad in smoking en met strohoed. Na zijn dood wordt bekend dat hij 40 procent van zijn vermogen van 25 miljoen francs had nagelaten aan actrice Odette Meslier, die hij in 1968 had leren kennen.

1971   België voert de BTW (Belasting over Toegevoegde Waarde) in. Nederland deed dat al in 1969. De invoering leidt tot prijsstijgingen en inflatie. In Nederland veroorzaakt dit het aftreden van minister Leo de Block van Economische Zaken.

1968   Officiële start van de kleurentelevisie-uitzendingen in Nederland. Vrijwel iedereen heeft echter nog een zwartwit-toestel want kleurenontvangers zijn nog erg duur. België volgt pas op 1 januari 1971.

1948   Oprichting van Benelux als economische samenwerkingsverband en douane-unie tussen België, Nederland en Luxemburg.

Jan de Wilde (°1944)

1944   Geboorte in Aalst van Jan de Wilde, Vlaams zanger en kleinkunstmuzikant. Nu je ’t zegt, De eerste sneeuw,…

1937   Geboorte te Leuven van Willy Kuijpers, Vlaams-nationaal volksvertegenwoordiger, eerst voor de Volksunie, daarna voor de N-VA, Europees volksvertegenwoordiger en langjarig burgemeester van Herent. Kuijpers was ook bijzonder actief in de verdediging van onderdrukte volkeren en ethische groepen, van de Basken tot de Armeniërs en van de Koerden tot de Eritrese vrijheidsstrijders.

1931   In de strijd om het Nederlands in het Belgische leger gaat soldaat Joris de Leeuw over tot dienstweigering. Hij wordt op 6 mei 1930 veroordeeld tot drie-en-een-halve maand gevangenis, die dag zelf al vrijgelaten en op 21 augustus door het krijgshof vrijgesproken. Zijn actie kreeg in Vlaanderen te veel bijval, de steun van de bijna volledige Vlaamse pers en de hele oppositie. De regering gaat noodgedwongen over tot een versnelde toepassing van de taalwet van 1928, die het gebruik van het Nederlands als commandotaal voor de Vlaamse regimenten voorziet.

1923   Het weekblad De Vlaming van Roeselaere-Thielt wordt omgedoopt tot De West-Vlaming. Een van de belangrijkste financiers is de Tieltse aannemer Honoré Debusschere, in de jaren 1930 de geldschieter van het Verdinaso. Joris van Severen komt vanaf het begin zeer vaak aan het woord in het weekblad.

1906   Invoering van het verplichte rijbewijs voor het besturen van motorvoertuigen in Nederland. België volgt in… 1969.

1899   Einde van de Spaanse overheersing in Cuba, het land wordt onafhankelijk.

1886   In België worden voor het eerst muntstukken uitgebracht met (ook) een Nederlandstalig opschrift.

1881   De Fransen beginnen met de bouw van het Panamakanaal, onder leiding van Ferdinand de Lesseps die eerder de aanleg van het Egyptische Suezkanaal had gepresteerd. Het Panamakanaal moet over 81 kilometer de Atlantische Oceaan verbinden met de Stille Oceaan. Maar in 1889 gaat het bedrijf van de Lesseps failliet en wordt het werk stilgelegd.

In 1907 nemen de Amerikanen het project over en vertrouwen de leiding toe aan kolonel George W. Goethals, zoon van Vlaamse immigranten uit Stekene (Oost-Vlaanderen). Anders dan de Fransen besluit Goethals geen kanaal op zeeniveau te graven, maar een kanaal met sluizen, die schepen omhoog en omlaag moesten tillen. Dat lukt.

1877   Koningin Victoria wordt uitgeroepen tot keizerin van India.

1844   Oprichting in Brussel van het dagblad Vlaemsch België. De uitgave van een dagelijks verschijnende Nederlandstalige krant was een hoogst gewaagde onderneming. Alleen de gegoede burgerij kon zich toen een krant veroorloven – en die las in ook Vlaanderen uitsluitend Franstalige kranten. De financiering was dus een probleem. Een aantal letterkundigen, onder wie Hendrik Conscience, Jan J. de Laet en Theodoor van Ryswyck, doorkruisten het Vlaamse land, op zoek naar geldschieters en abonnees. Zij konden de helft van het benodigde kapitaal vergaren. De andere helft werd geleverd door de Vlaamsgezinde Waal Lucien Jottrand (1804-1877).

Hippoliet van Peene (1811-1864)

1811   Geboorte in Kaprijke van Hippoliet van Peene, Vlaams auteur, tekstdichter van De Vlaamse Leeuw, het Vlaams volkslied. De muziek is van Karel Miry.

1808   Internationale slavenhandel, de import van slaven uit het buitenland, wordt in de Verenigde Staten verboden. Slavernij zelf wordt zonder restricties gehandhaafd. Pas op 1 januari 1863, in volle burgeroorlog vaardigt VS-president Abraham Lincoln, om louter politieke redenen, de Emancipatieproclamatie uit. Deze wet zal uiteindelijk de afschaffing van de slavernij tot gevolg hebben. Het betreft ruim 3 miljoen slaven. Lincoln zelf was slavenhouder.

1651   Karel II wordt gekroond tot koning van Schotland.

1200   Het graafschap Vlaanderen beëindigt zegevierend een driejarige oorlog tegen Frankrijk. De Vrede van Péronne (1199) treedt in werking: de Franse koning Philips-August schenkt aan Graaf Boudewijn IX van Vlaanderen het noordelijke gedeelte van Artesië terug en erkent zijn leenheerschap over de lenen Gwijne (Guines), Aarde (Ardres) en Bethun (Bethune).

404   Laatste gladiatorenspelen in Rome.