10 november. Net binnen: Atatürk overleden, laat seculier Turkije na

Algemeen   In Argentinië vieren ze de Dag van de Traditie.

1992   De IJzertoren, inclusief bedevaartweide en Paxpoort, samen genoemd ‘het IJzertorencomplex’, wordt opgenomen in de lijst van beschermde monumenten.

1975   De algemene vergadering van de Verenigde Naties aanvaardt resolutie 3379 die bepaalt dat ‘zionisme een vorm van racisme en raciale discriminatie is’. De stemming was verdeeld: 72 voor, 35 tegen, bij 32 onthoudingen. De resolutie werd in 1991 ingetrokken.

1965   Het beeld van Manneke Pis, op de hoek van de Stoofstraat en de Eikstraat in het centrum van Brussel, wordt voor de zoveelste maal gestolen, maar kort daarna ongeschonden weergevonden. In de 15de eeuw bestond al een fontein met Manneken Pis in de Stoofstraat. Het tegenwoordige, bronzen beeldje is van 1619 en werd vervaardigd door de beeldhouwer Jérôme Duquesnoy in opdracht van de stad Brussel.

1950   Overlijden te Ninove van de Vlaamse auteur Paul de Mont. Hij meldt zich bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog als vrijwilliger en wordt officier aan het IJzerfront. Daar verliest hij in oktober 1917 bij een Duits loopgravenbombardement zijn beide benen. Na een langdurig genezingsproces begint hij te schrijven, in totaal 17 toneelstukken, een roman en een aantal essays. In april 1930 wordt hij hoofdredacteur van de krant Het Algemeen Nieuws. De Mont was gefascineerd door de toenemende oorlogsdreiging in Europa.

Paul de Mont (1895-1950)

In 1936 neemt hij ontslag bij de krant om gecoöpteerd senator te worden voor Rex, de partij van Léon Degrelle. De Mont werd voorzitter van Rex-Vlaanderen en hoofdredacteur van het Vlaamse partijblad De Nieuwe Staat. Hij pleit in zijn artikelen voor culturele autonomie en de federalisering van België.

De Mont ijvert voor een samenwerking tussen Rex en het Vlaams-nationalisme, maar kan niet voorkomen dat de samenwerking van Rex en VNV volledig mislukt en Rex steeds meer antidemocratisch wordt. In februari 1939 neemt hij ontslag uit Rex. In september 1939 wordt hij commentator voor De Standaard onder het pseudoniem Oslower. Dat is een verwijzing naar de door koning Leopold III en koningin Wilhelmina opgezette Oslogroep (België, Nederland, Luxemburg en de Scandinavische landen) die voor vrede en de neutraliteit van deze landen opkomt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog onthield Paul de Mont zich van elke politieke activiteit.

In 1952 kreeg hij postuum de driejaarlijkse staatsprijs voor toneelletterkunde voor Artevelde’s val (1947). Voor dit stuk had hij grondig historisch onderzoek verricht, terug te vinden in zijn essay Artevelde, de mythe en de man (1948).

1938   Overlijden van generaal Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van de moderne Turkse staat. Hij gaf Turkije vorm als een seculiere, industriële, staatsnationalistische republiek. De eerste buitenlandse reis van de jonge officier Mustafa Kemal, geboren in 1881, gaat naar Frankrijk, waar hij in 1910 als Turks waarnemer de Franse militaire maneuvers in Picardië bijwoont. Al lezend en studerend verdiept hij zich in de West-Europese beschaving, met een voorkeur voor de Franse en de Britse cultuur. Het jakobinisme wordt zijn politieke ideologie, maar Napoleon is zijn rolmodel.

Turkije staat voor Kemal gelijk met Anatolië. En dat moet homogeen Turks zijn. Hij zal heel zijn leven het Franse jakobijnse model aankleven van de egalitaire nationale staat, waarin geen plaats is voor minderheden. Die groepen, zoals de Koerden, de Armeniërs of de Grieken langs de kust, moeten volledig worden geassimileerd, of het land uitgezet of uitgeroeid. En zo zal hij het doen.

1919   Geboorte van de Russische militair en wapenontwerper Michael Kalasjnikov, de uitvinder van de beroemde/beruchte AK-47. Het is een simpel wapen dat zijn wereldwijd succes dankt aan zijn gemakkelijk gebruik, zijn moeiteloos onderhoud en het feit dat het bijna nooit weigert. Uniek is bovendien dat de AK-47 opgenomen is in de nationale vlag of het staatswapen van een aantal landen, onder meer Mozambique en Zimbabwe. Ook in het logo van het islamitische Hezbollah is een afbeelding van de AK-47 verwerkt. De Kalasjnikov-wodka daarentegen is een ideetje van zijn kleinzoon Igor Kalasjnikov.

1918   De afgetreden Duitse keizer Wilhelm II en zijn vrouw Auguste Viktoria worden als asielzoekers tot Nederland toegelaten. Op 10 november 1918 reist Wilhelm II naar Nederland, met een gevolg van ruim 70 personen. Een groot gedeelte hiervan bestaat uit militairen, die direct worden geïnterneerd. Tot groot ongenoegen van de Geallieerden wordt het keizerlijke paar als privépersonen asiel verleend en in eerste instantie voor drie dagen onderdak gegeven op kasteel Amerongen, als gast van Godard graaf van Aldenburg Bentinck. Hier kwam hij ’s middags na een reis met zijn eigen trein aan met een uitgedund gevolg van 49 personen en zijn hond Senta. Uiteindelijk zal Wilhelm II tot zijn dood (1941) in Nederland blijven wonen in kasteel Huis Doorn, halverwege tussen Utrecht en Arnhem.

1905  Geboorte in Berlijn van de Duitse dichter, journalist en cultuurpoliticus Kurt Eggers.

1891   Overlijden in Marseille van de Franse symbolistische dichter Arthur Rimbaud, 37 jaar.

1820   Overlijden te Brugge van Jozef Bogaert, drukker, uitgever, rederijker en verdediger van het Nederlands tijdens de Franse bezetting. In 1795 publiceert Bogaert in zijn net opgerichte Brugsche Gazette een manifest ter verdediging van de Nederlandse taal. Het moet niet onderdoen voor de beter bekende gelijkaardige geschriften, zoals de Oordeelkundige Verhandelingen van Willem Verhoeven en de Verhandeling op d’onacht der moederlyke taal in de Nederlanden van Jan Baptist Verlooy.

Bogaert heeft de moed zijn manifest te publiceren in volle verfransingsperiode. Hierop volgt zijn jarenlang volgehouden inspanning om naast zijn krant ook Nederlandse boeken te publiceren. Tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden blijkt Jozef Bogaert een overtuigd voorstander van Nederlandse taaleenheid, inclusief de in Noord-Nederland gebruikelijke spelling. Hij is een van de belangrijkste taalverdedigers van zijn tijd en in West-Vlaanderen zeker de kampioen.

Giulia Farnese (1475-1524)

1549   Overlijden in Rome van paus Paulus III (Alessandro Farnese). Hij wordt de minnaar van zijn eigen dochter en brengt het tot kardinaal op voorspraak van zijn zus Giulia Farnese die de minnares was van paus Alexander VI. In 1540 patroneert hij met zijn bulle Regimini militantis de jezuïetenorde, opgericht door Ignatius van Loyola. Onder zijn pontificaat begint in 1545 het Concilie van Trente dat tot doel heeft de misstanden in de kerk aan te pakken.

1433   Geboorte van Karel de Stoute, hertog van Bourgondië. Deze zoon en opvolger van Filips de Goede, is geroepen om de eenmaking van de Nederlanden verder te zetten. De hartstochtelijkheid waarmee hij deze taak waarneemt, wordt hem fataal.