10 september. Historische dag: Gibraltar kiest voor zelfbestuur

Elk jaar   Nationale Feestdag in Gibraltar ter herdenking van het eerste referendum over annexatie door Spanje van de ‘rotsstaat’ aan de zuidkust. Die volksraadpleging werd gehouden op 10 september 1967. De uitslag was overweldigend: slechts 44 mensen waren voor annexatie door Spanje. Gibraltar bleef dus onderdeel uitmaken van Groot-Brittannië en behield zijn zelfbestuur. Als reactie sloot Spanje zijn grenzen en verbrak alle betrekkingen. Het is voor vele inwoners een feestdag waarop ze zich kleden in rood en wit (de nationale kleuren van Gibraltar). Door de overheid worden ook 30 000 rode en witte ballonnen opgelaten, die het volk vertegenwoordigen.

Spanje blijft echter aanspraak maken op ‘de rots’ en in 2002 komt er een nieuw referendum. Weer maken de bewoners duidelijk geenszins bij Spanje te willen horen. Ditmaal spreekt 99% van de bevolking van Gibraltar zich uit tegen een gedeelde Brits-Spaanse soevereiniteit, een voorstel van de Britse premier Tony Blair en zijn toenmalige Spaanse collega José María Aznar.

Maar wie zijn die ca. 30 000 inwoners van Gibraltar? Als we op de familienamen afgaan, dan stellen we vast dat 27% van de bevolking een Britse achternaam heeft, 24% een Spaanse, 15% een Italiaanse, 15% een Portugese en 8% een Maltese.

Wikimedia Commons/Towpilot

Anna Lindh (1957-2003)

2003   De Zweedse Minister van Buitenlandse Zaken Anna Lindh (46) heeft geen lijfwacht bij zich als zij op woensdag 10 september gaat winkelen in het Stockholmse warenhuis Nordiska Kompaniet. Een man met een baseballpetje valt haar aan met een mes en steekt haar tien keer in het bovenlijf. Een getuige hoort de dader zeggen: ‘Je krijgt wat je verdient!’ Anna Lindh overlijdt een dag later aan leverbloedingen. Twee weken later wordt de Serviër Mijailo Mijailovic aangehouden. DNA-onderzoek toont al snel zijn betrokkenheid aan. Hij bekent en zal uiteindelijk worden veroordeeld tot een levenslang verblijf in een psychiatrische kliniek. Er zijn geen politieke motieven. Zegt men. Maar wat had ze dan ‘verdiend’?

1998   De Amerikaanse staatsaanklager Kenneth Starr presenteert het rapport over president Clinton en de Lewinsky-affaire. Het gaat om een seksaffaire waarin de 49-jarige president Bill Clinton en zijn 22-jarige medewerkster Monica Lewinsky betrokken zijn. Clinton komt er mee weg.

1953   In de Tribune des Peuples bevestigt de befaamde socioloog Alfred Sauvy, voorzitter van het Nationaal Instituut voor Demografische Studies (INED), de ‘onbetwistbare’ superioriteit van de Sovjeteconomie. ‘De Sovjet-Unie maakt snel vorderingen’, schrijft hij. ‘We kunnen discussiëren over het exacte tempo van deze vooruitgang, maar we kunnen niet betwisten dat ze superieur is aan de onze. Het enige punt waarover discussie bestaat, is op welke datum we zullen worden voorbijgestoken. Sommigen spreken van 1955 of 1957; als de trend niet verandert, zal het zeker vóór 1960 zijn’.

1946   Start van Operatie Black Tulip in Nederland met als doel alle Duitsers uit Nederland te deporteren. Meer dan 3600 Duitsers zullen het land worden uitgezet tot het stopzetten van de operatie in 1951. Het plan kreeg zware kritiek uit de hoek van de geallieerden. Zo begonnen de Britten als reactie Nederlanders die woonachtig waren in de Britse bezettingszone in Duitsland terug naar Nederland te sturen. Alhoewel het plan van een katholieke minister van Justitie kwam (Hans Kolfschoten 1903-1984) botste het onmiddellijk op hevige afkeuring door de katholieke kerk, bij monde van kardinaal De Jong, de aartsbisschop van Utrecht.

Vidkun Quisling (1887-1945)

1945   De gewezen legerofficier en minister van Landsverdediging Vidkun Quisling (58), onder Duitse bezetting sinds 1942 hoofd van de Noorse regering, wordt in Oslo ter dood veroordeeld. Hij wordt de volgende maand geëxecuteerd. Hij was ook voormalig militair attaché in Sint-Petersburg, waar hij Trotski had ontmoet en zijn sympathie voor de bolsjewistische revolutie had betuigd. In mei 1933 stichtte hij samen met twee advocaten bij het hoogste gerechtshof, Johan Bernhard Hjort en Christopher Borchgrevink, de Nasjonal Samling (NS). Quislings vrouw was een Russische. Ze bleef tot haar dood in 1980 in Oslo wonen.

1918   Overlijden in Neuhaus an der Elbe, nabij Hannover, van de Duitse ontdekkingsreiziger Carl Peters (61), oprichter in 1884 van de eerste Gesellschaft für Deutsche Kolonisation. Hij was keizerlijk commissaris van de Duitse koloniën in Oost-Afrika en had in 1898 de Anglo-Duitse compagnie van de goudmijnen van Rhodesië opgericht.

Yann Sohier (1901-1935)

1901   Geboorte in Loudéac (Bretagne) van Yann Sohier, oprichter in 1933 van de beweging van Bretonse seculiere leraren Ar Falz. Hij overlijdt in 1935 op de leeftijd van 33.

1900   In Kremlin-Bicêtre, een randgemeente van Parijs, wordt een decreet aangenomen dat het dragen van een soutane verbiedt: ‘Het dragen van kerkelijke kledij is op het grondgebied van de gemeente verboden voor iedereen die geen door de staat erkende functies uitoefent’.

1883   In Mechelen wordt een eerste Landdag van katholieke studenten en leerlingen gehouden, die ‘vooral aandacht besteedt aan de taaltoestanden in het vrij middelbaar onderwijs, maar waar ook al werd gesproken over het taalgebruik bij het bestuur, het gerecht en het leger’ (Lode Wils). De Nederduitse Bond roept in 1885 te Antwerpen een ‘Tweede Landdag der studenten’ samen, die uitsluitend het onderwijs behandelt, maar waarop ‘alle Vlamingen’ uitgenodigd zijn. Een van de sprekers is Frans Reinhard, de voorzitter van de Liberale Vlaamse Bond van Brussel. De Vlaamse Penning wordt gesticht, een vaste kas om de organisatie van volgende landdagen te bekostigen.

1823   De Zuid-Amerikaanse vrijheidsstrijder Simon Bolivar (1783-1830) wordt president. Niet van Bolivia, maar van Peru.

1743   Overlijden van Gabriel Brulls (52). Deze Limburger, geboren in Broekhuizen aan de Maas, wordt samen met 10 andere leden van de legendarische Bokkenrijders ter dood veroordeeld en opgehangen in Ubach over Worms, een verdwenen plaatsje in Zuid-Limburg. Brulls is een directe voorvader van de schrijver Georges Simenon, die de naam Brulls soms gebruikte als pseudoniem.

Moord op Jan zonder Vrees in 1419

1419   Overlijden van Jan zonder Vrees (48), hertog van Bourgondië, graaf van Vlaanderen en Artesië. Hij wordt vermoord op de brug van Montereau-Fault-Yonne, daar waar de Seine en de Yonne samenvloeien. Deze moord maakt deel uit van de burgeroorlog tussen de Bourguignons, voorstanders van het huis Bourgondië, en de Armagnacs, de Franse koningsclan. Ondanks de zoveelste verzoeningspoging tegenover de Armagnacs, wordt Jan zonder Vrees neergestoken door Tanguy du Châtel en Jean Louvet, aanhangers van het Franse koningshuis, die een ontmoeting ter voorbereiding van onderhandelingen hadden geveinsd.

Beide partijen bevechten elkaar om de hoofdstad Parijs en het regentschap. Ze doen de Honderdjarige Oorlog weer losbarsten. Deze moord had catastrofale gevolgen voor Frankrijk, waarvan de kroon een jaar later, bij het Verdrag van Troyes, wordt toegekend aan koning Hendrik V van Engeland.

Jan zonder Vrees was de zoon van Filips de Stoute en Margaretha van Male. Zij was gravin van Vlaanderen en Artesië en hertogin van Brabant en Limburg.