11 februari. Historische dag: Mandela vrijgelaten

Elk jaar   Viering van de Stichting van Japan (Kenkoku kinen no hi), in herinnering aan de troonsbestijging van de legendarische eerste keizer van Japan, Jimmu, in 660 v. Chr. Na de Tweede Wereldoorlog werd deze feestdag afgeschaft, maar in 1966 werd deze nationale feestdag weer op de kalender gezet.

Keizer Jimmu is de mythische stichter van Japan en wordt gezien als een directe afstammeling van de shinto-godin Amaterasu uit de Japanse mythologie. Het huidige keizerlijk huis van Japan baseert zijn recht op de troon op zijn afstamming van Jimmu. Die bouwde een paleis in de Yamato-vlakte en liet zich op 11 februari 660 v. Chr. tot keizer uitroepen.

1990   De Zuid-Afrikaanse president Frederik W. de Klerk laat Nelson Mandela vrij. Samen krijgen ze in 1993 de Nobelprijs voor de vrede. De apartheid wordt afgeschaft.

1975   Margaret Thatcher wordt als eerste vrouw in de geschiedenis van het Britse rijk verkozen tot partijleider, en nog wel van de Conservatieve Partij. Vier jaar later wordt ze de eerste vrouwelijke Britse premier in de geschiedenis. Eens aan de macht verruilt ze haar conservatieve overtuiging voor een compleet liberaal programma.

1951   De ‘Loi Dexionne’ schept de mogelijkheid tot een beperkt onderricht van de streektalen in het Franse lager onderwijs. Het Nederlands en het Duits worden ‘vergeten’.

1948   Overlijden in Moskou van de Russische cineast Sergej Mikailovitsj Eisenstein. Bekend gebleven van hem zijn de films Oktober, Pantserkruiser Potemkin, Alexander Nevski en Ivan de Verschrikkelijke.

Ria Valk (°1941)

1941   Geboorte in Eindhoven (Noord-Brabant) van Ria Valk, zangeres en actrice. Ze begint haar carrière in 1959 als Elvis Presley-imitator en als ‘zingende cowgirl’. Vele van haar liedjes zijn volks humoristisch of carnavalesk. Bekende zijn Jans Pommerans, Vrijgezellenflat, De liefde van de man gaat door de maag, Leo, Rocking Billy, Moeder ik ben zo bang, Ik krijg de pleuro van die euro, Oma wil een toyboy, Ik val steeds voorover, enz. Ze schildert ook figuratieve kunst voor de verkoop. In de jaren 1960 en 1970 had Ria Valk een aantal schoenenzaken.

Gerard Bolland (1854-1922)

1922   Overlijden in Leiden van Gerard Bolland, taalkundige en hoogleraar filosofie aan de universiteit van Leiden. Hij was een bekende tegenstander van het gedachtengoed der Franse Revolutie, filosofisch een Hegeliaan en anti-modernist, maar geen reactionair. Zijn rede ‘Tekenen des Tijds’, uitgesproken in 1921 ter gelegenheid van de opening van het academisch jaar in Leiden, werd met toenemend succes herhaald in Amsterdam, Den Haag, en Rotterdam. Ze werkte in Nederland als startsignaal voor wat Armin Mohler de Conservatieve Revolutie heeft genoemd. Bolland was ook in Vlaanderen bekend en betrokken bij de Vlaamse Beweging. Zeer sterk legde hij de nadruk op de geschiktheid van het Nederlands als taal voor de filosofie. Op een rondreis door Vlaanderen, eind 1911, begin 1912, gaf hij de lezing ‘Het Nederlands als taal voor hogere aangelegenheden des geestes’. Ze betekende, ondanks kritiek van katholieke zijde, een morele steun voor Vlaanderen in de taalstrijd en in de strijd om Nederlandstalig hoger onderwijs.

1921   De Borgerhoutse, vrijzinnige lerares Anna Mortelmans (1893-1957) richt het Vrouwenfront op en organiseert mee een aantal amnestiemeetings. Ze wordt kandidate op de lijst van de Frontpartij.

1890   Geboorte in Amsterdam van Jan de Vries, germanist en volkskundige. Van 1932 tot 1938 wordt onder zijn leiding de vijfde editie van de Grote Winkler Prins Encyclopedie uitgebracht.

De Vries is in bredere kring bekend geworden met zijn Etymologisch Woordenboek (1958), dat overigens slechts een voorzet was tot het grote Nederlands etymologisch woordenboek, dat vanaf 1963 tot 1971 in afleveringen verscheen en waaraan hij in zijn laatste jaren werkte. In Nederland is Jan de Vries dé specialist van de Germaanse oudheid en mythologie. Daarvoor zorgden werken als De Wikingen in de lage landen bij de zee (1923), De Germaanse Oudheid (1930), Heldenlied en heldensage (1959) dat in Oxford een Engelse vertaling kreeg: Heroic Song and Heroic Legend (1963). In Zwitserland verscheen zijn Kelten und Germanen (1960). Verder Keltische Religion (1961), Godsdienstgeschiedenis in vogelvlucht (1961) enz., enz. Het meeste succes kende zijn Etymologisch Woordenboek. Waar komen onze woorden en plaatsnamen vandaan? dat in 2004 zijn 23ste editie kende.

Helene Kröller-Müler (1869-1939)

1869   Geboorte in Essen (Noordrijn-Westfalen) van Helene Kröller, beter bekend als Helene Kröller-Müller, Duits/Nederlandse kunstverzamelaarster en filantroop. Ze was een van de eerste vrouwen in Europa die een grote kunstcollectie bij elkaar bracht. Helene Müller werd geboren in het gezin van een Duitse industrieel. Ze trouwde in 1888 met de Nederlandse zakenman en haar vaders zakenpartner Anton Kröller en kreeg met hem vier kinderen. Hun kunstcollectie werd in 1938, een jaar voor haar dood, ondergebracht in een apart museum. Dat is het Kröller-Müller Museum, gelegen in het Nationaal Park De Hoge Veluwe, het voormalige enorme landgoed van het echtpaar.

1794   Onthoofding in Rijsel (Frans-Vlaanderen) van Pierre Lejosne de l’Espierre, advocaat en lid van het Parlement de Flandre, beschuldigd van ‘samenzwering tegen de Republiek’. Van op het schavot riep hij ‘Vive le Roi!’. Hij was 40 jaar toen hij ter dood werd gebracht en was geboren in Dowaai op 20 april 1754.

1765   Officiële vestiging van de plaats Stadskanaal in de provincie Groningen, een zeldzaam goed gedocumenteerd voorbeeld van de geplande stichting van een nieuwe gemeente. Pas in 1787 zouden de eerste bewoners er zich vestigen, nadat er twaalf huisjes waren gebouwd voor rekening van de gemeente Groningen. In 1816 werd er de eerste school gesticht. In 1969 fusioneerde de gemeente Stadskanaal met Onstwedde en delen van Wildervank. Het gemeentewapen, met dubbele adelaar en korenschoof, werd overgenomen van Onstwedde.

1488   De inwoners van Sint-Omaars (Frans-Vlaanderen) verjagen de Fransen. Ze overmeesteren de Franse bewakers aan de poorten van de stad. De traditie wil dat de inwoners, om de Bourgondische troepen te waarschuwen die hun kamp in de buurt hadden opgeslagen, driemaal een sein gaven met het licht van een kandelaar terwijl de andere zijde antwoordde door het miauwen van een kat na te bootsen. Dit is de oorsprong van de stoet die elk jaar in februari deze overwinning herdacht door het beeld van een kat triomfantelijk door de stad te dragen. Deze stoet bleef bestaan tot 1677, het jaar van de verovering van Sint-Omaars door de Fransen.

1302   De Franse koning Filips de Schone laat de pauselijke bulle Ausculta fili publiek verbranden. Hierin had paus Bonifatius VII verkondigd dat ‘God hem boven alle koningen en koninkrijken van de aarde heeft verheven’. De pauselijke nuntius wordt terug naar de grens gebracht.