14 augustus. Net binnen: Francesco Capaccini geboren, die in 1830 zag hoe Frans de ‘Belgische opstand’ was

1980   In Polen begint op de Leninscheepswerf van Gdansk een staking, onder leiding van Lech Walesa en zijn vakbond Solidarność. Nog diezelfde maand geeft het uitgevloerde communistische regime toe aan de eisen van de stakers. Door velen wordt dit gezien als het begin van de val van het communisme in het Oostblok. Op 22 december 1990 zal Walesa tot president van Polen worden verkozen.

1913   Geboorte in Tienen van Paul Rock, een Vlaams-culturele duivel-doet-al. In zijn collegejaren is hij actief in het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (AKVS), als laatste voorzitter van de door zijn vader gestichte gewestelijke bond Hagelands Weergalm, die in 1933 door de kerk wordt ontbonden. Hij wordt medestichter van het Vlaams Instituut voor Volkskunst (VIVO) en actief in de Vlaamse Jeugdherbergcentrale, het Algemeen Katholiek Vlaams Toneelverbond en het Davidsfonds. Rock maakt carrière bij het bestuur Volksontwikkeling en Openbare Lectuurvoorziening bij het ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur waar hij het tot directeur-generaal brengt.

Dan een paar politieke zijsprongetjes: van 1960 tot 1963 is hij adjunct-kabinetschef bij minister Renaat van Elslande (Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur) en in 1978-1979 kabinetschef van Vic Anciaux, staatssecretaris voor Nederlandse Cultuur en Sociale Zaken.

In 1951 is hij stichter-voorzitter van het Vlaams-Nederlands tijdschrift voor sociaal-cultureel vormingswerk Volksopvoeding en van de jaarlijkse Belgisch-Nederlandse conferenties voor Volksopvoeding. Dan in 1952 medestichter van de Stichting-Lodewijk de Raet, lid van de Kultuurraad voor Vlaanderen (1960), lid van de Gemengde Commissie voor de toepassing van het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag (1961), eerst secretaris (1951) en daarna vast vertegenwoordiger (1963) van de minister van Cultuur in de Koninklijke Commissie voor Volkskunde, ondervoorzitter van het Festival van Vlaanderen (1964)…

Rock was de realisator van het eerste Vlaams ontmoetingscentrum in het Cultuurhistorisch Rijkscentrum Alden Biesen, thans cultureel centrum van de Vlaamse Gemeenschap. Hij werkte actief mee aan de uitbouw van deze voormalige landcommanderij van de Duitse Orde tot een hedendaags internationaal cultureel centrum. Hij zat van 1972 tot 1994 in de bestuurscommissie Alden Biesen.

Nog niet genoeg: Rock wordt ondervoorzitter van de Vaste Nationale Cultuurpactcommissie (1975). Hij is tevens de ontwerper van de cultuurhistorische film over de spreiding van de Vlaamse kunst in het buitenland, Flandria extra Muros, gerealiseerd door Emile Degelin (1974). Paul Rock overlijdt 1995 op de leeftijd van 81.

1894   Eerste nummer van Het Vlaamsche Volk, katholiek, Vlaams en democratisch dagblad. De krant wordt in Brussel gesticht op initiatief van de Vlaamse Katholieke Landsbond. Bedoeling is een krant te verspreiden die overkoepelend zou zijn voor alle Vlamingen, maar vanaf het begin wordt de redactie geplaagd door conflicten tussen de daensisten en de traditionele katholieken. Het blad zet zich in voor de Vlaamse taaleisen en verdedigt de belangen van arbeiders, middenstanders en boeren. Nadat de daensisten uit de redactie zijn gestoten, neemt de krant vaak een gematigde houding aan en verliest zo veel lezers. Het Vlaamsche Volk raakt in financiële moeilijkheden en na een brand in de drukkerij houdt het in 1898 op te bestaan.

1823   Geboorte in Alkmaar (Noord-Holland) van Caspar Bottermanne, bisschop van Haarlem. Hij steunt in 1888 het initiatief tot stichting van de Nederlandse Rooms-katholieke Volksbond (NRV), een initiatief dat te vergelijken is met de Christene Volkspartij, in 1893 opgericht door priester Adolf Daens (1839-1907). Zowel de Nederlandse als de Vlaamse formatie waren uitgesproken christendemocratisch van instelling. De Nederlandse NRV was vooruit op zijn tijd, want de pauselijke encycliek Rerum Novarum verscheen pas in 1891.

Louise-Félicité de Keralio (1758-1821)

1789   Publicatie in Frankrijk van de eerste krant gesticht en geleid door een vrouw, de Journal de l’Etat et du Citoyen, een realisatie van Louise-Félicité de Kéralio. Haar blad houdt het iets minder dan een jaar uit. Ze was geboren in een familie van de Bretonse kleine adel, maar een enthousiaste aanhangster van de Franse Revolutie. In 1790 stelt Louise-Félicité voor om het verplichte jij-jouen (tutoyement) in te voeren ‘als een teken van broederschap’. Ze ligt ook aan de basis van de schrapping van de woorden ‘mijnheer’ en ‘mevrouw’ en hun vervanging door ‘burger’ en ‘burgeres’ (citoyen, citoyenne). In 1815 wordt ze verbannen door Lodewijk XVIII. Ze sterft te Brussel in 1821, op de leeftijd van 64.

1784   Geboorte in Rome van Francesco Capaccini, in 1830 pauselijk nuntius in Brussel en later kardinaal. In 1827 sluiten de Heilige Stoel en de Nederlandse koning Willem I een concordaat. Capaccini (1784-1845) wordt het jaar daarna naar de Nederlanden gestuurd om te onderhandelen over de uitvoering van deze overeenkomst. Zo wordt hij toevallig een ooggetuige van de ‘Belgische’ straatrevolte van 1830. Hij rapporteert naar Rome: ‘Het is duidelijk dat de aanstokers van de revolte Franse revolutionairen waren’. Dat wordt bevestigd door de Russische ambassadeur in de Nederlanden: ‘Er valt nu echt niet meer aan te twijfelen dat de aanzet is gegeven door Parijs’.

Hans Christian Ørsted (1777-1851)

1777   Geboorte in Rudkøbing, op het eiland Langeland, van de Deense natuurkundige Hans Christian Ørsted. Hij geeft in april 1820 aan de Universiteit van Kopenhagen een opzienbarende lezing over de magnetische velden van elektrische stromen die meteen zijn beroemdheid verzekert.

1663   In de Luquetmijn bij Élouges (Henegouwen) komen 12 mijnwerkers om het leven door mijngas. Dit is de eerste melding van een precies gedateerd ongeval door mijngas. Eerder was een gelijkaardige ramp genoteerd in 1514, maar zonder exacte datum: in Thudinie, eveneens Henegouwen, toen behorende tot het Prinsbisdom Luik, komen in de groeve van Barbeau-de-Wez naar schatting 98 mijnwerkers om het leven door mijngas (‘grisou’).

Cornelis de Houtman (1565-1599)

1597   De expeditie van Cornelis de Houtman naar Oost-Indië keert via Texel in Amsterdam terug, na een lange reis om handelsmogelijkheden en scheepvaartroutes van Azië te verkennen. Hoewel de tocht commercieel geen succes wordt en slechts 87 van de 240 opvarenden ze overleven, is het toch een historische prestatie: het is nu bewezen dat men zelfstandig naar Indië kan varen. Bovendien blijkt dat men Portugal niet nodig heeft voor specerijen. In 1598 vaart hij voor een tweede maal naar Oost-Indië, deze keer als admiraal van enkele schepen. Op deze reis wordt hij bij Atjeh aan boord van zijn schip door de lokale bevolking vermoord, samen met tal van andere bemanningsleden.

Beide expedities zijn het startsein voor de handel met en de kolonisatie van een groot deel van het huidige Indonesië. Na een aantal elkaar beconcurrerende compagnieën wordt op initiatief van Johan van Oldenbarnevelt in 1602 de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht. De VOC heeft het recht om gebieden te bezetten, oorlogen te voeren en internationale verdragen te sluiten. De bloeiende handel zal leiden tot een zeer rijke klasse van kooplieden en Nederland de toppositie in de wereldhandel geven: de Gouden Eeuw.