14 februari. Historische dag: Eenheidswet goedgekeurd, ondanks grote stakingsgolf

Elk jaar   Niet vergeten, vandaag Valentijnsdag! Voor de historische context, zie Vandaag 14 februari 2022.

2015   Twee aanslagen in Kopenhagen veroorzaken drie doden, waaronder de dader Omar Abdel Hamid El-Hoessein. Hij vuurt zeker dertig kogels af op het cultureel centrum Krudttønden waar een colloquium aan de gang is over Kunst, blasfemie en de vrijheid van meningsuiting. De belangrijkste spreker is de Zweedse kunstenaar en Mohammed-cartoonist Lars Vilks. Omdat de schutter het gebouw niet binnenraakt, opent hij het vuur van buitenaf. De filmregisseur Finn Nørgaard, die buiten staat, komt hierbij om het leven. Drie politieagenten raken gewond. De terrorist kan ontkomen.

Uren later vindt er een tweede schietpartij plaats in het centrum van Kopenhagen. Een man opent het vuur op de Grote Synagoge waar net een Joodse religieuze viering plaatsvindt. De 38-jarige bewaker Dan Uzan wordt dodelijk getroffen. Twee anderen raken gewond. In de nacht wordt de terrorist via camerabeelden getraceerd bij het trein-metrostation Nørrebro. Daar komt El-Hoessein om het leven in een vuurgevecht met de politie.

Later blijkt dat slachtoffer Lars Vilks op dezelfde dodenlijst stond als de hoofdredacteur van Charlie Hebdo, Stéphane Charbonnier. Die werd op 7 januari 2015 in het hoofdkantoor van Charlie Hebdo, samen met nog elf anderen, vermoord door islamisten.

Christopher Lasch (1932-1994)

1994   Overlijden in Pittsford (New York) van Christopher Lasch (61), historicus, socioloog en hoogleraar aan de Universiteit van Rochester. Lasch streefde naar een historisch gefundeerde sociale kritiek om Amerikanen te leren omgaan met ongebreideld consumentisme, proletarisering en wat hij noemde ‘de cultuur van narcisme’, wat minder academisch: tot ideologie verheven egotripperij. Hij lag ook onder vuur van bepaalde feministen die hem een (te) een traditionele opvatting van het gezinsleven verweten. Het is waar, hij was getrouwd en vader van vier.

Zijn boeken, waaronder The Culture of Narcissism (1979), The True and Only Heaven (1991) en The Revolt of the Elites and the Betrayal of Democracy (postuum gepubliceerd in 1996), werden bestsellers, en bovendien van blijvende waarde.

Staking ‘Eenheidswet’ 1960-1961

1961   Na bloedige Waalse agitatie wordt de Eenheidswet goedgekeurd. De naam verwijst naar het feit dat in één enkele wet een resem maatregelen werden genomen op zowel sociaaleconomisch, fiscaal en bestuursrechtelijk vlak, maar ook inzake de herstelling van oorlogsschade en de wijziging van de gemeentegrenzen. Het wetsvoorstel bevatte oorspronkelijk 133 artikelen, en had veel weg van een vijfjarenplan. Dit in een context van stijgende werkloosheid, de sluiting van een aantal kolenmijnen in Wallonië, toenemende staatsschuld en de recente onafhankelijkheid van Congo.

De wet beoogt een belastingverhoging met 7 miljard Belgische frank, besparingen in landsverdediging en onderwijs, controle op de werkloosheidsuitkering en het pensioenstelsel voor sommige ambtenaren (besparing: 4 miljard).

De regering-Eyskens botst op felle weerstand van de socialistische vakbonden, geleid door de uiterst-linkse Waalse syndicalist André Renard (1911-1962). Gedurende vijf weken worden eind december 1960 en begin januari 1961 door grootschalige stakingsacties en baldadige manifestaties grote delen van de economie in Wallonië en in mindere mate in Vlaanderen lamgelegd. De separatist Renard – eigenlijk een Fransman – weet van geen wijken, zelfs niet als bij de gewelddadige confrontaties tussen de rijkswacht en demonstranten die hij uitlokt, vier doden vallen.

Uiteindelijk wordt de Eenheidswet in de Kamer goedgekeurd door de meerderheid van liberalen en christendemocraten, tegen een oppositie van socialisten en communisten. Om verdere escalatie te vermijden – en te voorkomen dat Renard het linkse kamp zou gaan leiden – stemmen de socialisten in met een stopzetting van de stakingen en goedkeuring van de Eenheidswet. Na de verkiezingen van 26 maart 1961 komt de regering Lefèvre-Spaak aan de macht, mét de socialisten. De Eenheidswet wordt doorgevoerd, maar verdeeld in verteerbare porties.

Paul Bellefroid (1869-1959)

1959   Overlijden te Nijmegen (Gelderland) van de Hasseltse jurist Paul Bellefroid, een dag voor zijn negentigste verjaardag. Tijdens zijn studies rechten te Leuven is hij actief in Met Tijd en Vlijt en in de Vlaamse Strijdersbond. De begaafde Bellefroid vestigt zich als advocaat in Hasselt en wordt al snel docent aan de Luikse universiteit. Bellefroid zet zich bijzonder in voor de vernederlandsing van de rechtspraak. Hij vertaalt talrijke Franstalige wetteksten en verzorgt een woordenboek van rechtstermen: Dictionnaire français-néerlandais des termes de droit (1897).

De vernederlandsing van de universiteit te Gent vindt in hem een warm pleitbezorger. Hij ageert daarvoor in de provincieraad in 1911, waar hij een ruime meerderheid achter zich krijgt. Tegelijk komt hij op voor een trapsgewijze vernederlandsing van de KULeuven. Tijdens de Eerste Wereldoorlog staat hij positief tegenover het activisme. Als Limburger neemt hij zitting in de Vlaamse Mijnraad, bij het activistische ministerie van Arbeid en Nijverheid. In 1918 wijkt hij uit naar Nederland en behaalt te Utrecht een Nederlands diploma rechten. Om niet bij verstek te worden veroordeeld keert hij in juli 1921 terug naar Hasselt. Het assisenhof spreekt hem vrij en geeft hem zelfs eerherstel. Hij wordt daardoor opnieuw lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde, maar de voorzichtige Bellefroid blijft in Nederland. In 1923 volgt een benoeming tot hoogleraar rechten aan de pas opgerichte Katholieke Universiteit Nijmegen. De hooggewaardeerde Bellefroid wordt er zelfs rector magnificus.  Hij blijft niettemin druk publiceren in Vlaamse tijdschriften.

Nikita Chroesjtsjov (1894-1971)

1956   Begin van het 20ste congres van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Partijleider Nikita Chroesjtsjov (1894-1971) beschuldigt meteen Stalin. Gedurende vier uren sloopt hij Stalins reputatie en onthult hij al diens misdaden, voor een zaal van verlamde toehoorders. Dit was het begin van de ‘destalinisatie’, die maakte dat Chroesjtsjov voor velen zo niet een held, dan toch minstens een gerespecteerde politicus was. In welke mate hijzelf in het stalinistische systeem betrokken was, wordt hierbij vergeten. Hij was één van de uitvoerders van de meest inhumane projecten van Stalin, die Chroesjtsjov apprecieerde voor zijn brutaliteit en zijn overmatige ijver.

Chroesjtsjov rehabiliteert de door Stalin gedeporteerde Krim-Tataren, maar hij staat hen niet toe om weer te keren naar hun voormalige grondgebied. In 1954 had hij de Krim immers al cadeau gedaan aan Oekraïne.

1945   De Duitse stad Dresden wordt door een bombardement van de Engelse luchtmacht totaal verwoest. Een vuurstorm verbrandt alles en iedereen. In Dresden verdrongen zich duizenden vluchtelingen, op de vlucht voor de opmars van het Rode Leger. De stad was van geen militair belang, maar wordt toch het doelwit van 1300 Britse bommenwerpers die 3900 ton fosforbommen droppen. Het aantal omgekomen burgers wordt geschat op 40 000. Sir Hugh Trenchard, sinds 1923 dé theoreticus van terreurbombardementen op vijandelijke steden, wordt in 1953 door koningin Elizabeth II tot baron verheven.

1876   Alexander Graham Bell vraagt patent aan op de telefoon. Twee uur later doet Elisha Gray hetzelfde.