14 juni. Net binnen: eerste Belgische liberale partij opgericht in Brussel

Wikimedia Commons/Grete Stern

Jorge Luis Borges (1899-1986)

1986   De Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges sterft in Genève, bewaakt door Hector Biancotti die schrijft: ‘Hij stierf slapend. Een heel zoete dood, iets magisch tot het einde’.

1982   Met de overgave van het Argentijnse leger eindigt de Falklandoorlog in het voordeel van Groot-Brittannië.

1965   Koningin Elizabeth verklaart dat de Beatles zijn opgenomen in de Order of the British Empire. Vele houders sturen hun onderscheiding terug aan Buckingham Palace.

1942   De geheime organisatie Nederland Eén! die tijdens de Tweede Wereldoorlog opereert binnen het collaborerende Vlaams Nationaal Verbond (VNV), organiseert de zogenaamde ‘Putsch van Vilvoorde’. Geweld is er helemaal niet bij en de benaming duidt eerder een mentale omslag aan. In de marge van een VNV-kaderdag komen een groot aantal leiders van de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen (NSJV) clandestien bijeen en geven een document uit waarin ze zowel de Duitse annexionistische politiek, als de overduidelijke afwijzing van de Dietse gedachte door de Duitsers aanklagen. Initiatiefnemers waren Steven Debroey, Walter Bouchery en Remi Piryns.

Nederland Eén! ontleende zijn naam aan het vooroorlogse embleem dat als jasspeld werd gedragen door het Diets Jeugdverbond, de Dietse Bond voor Vrouwen en Meisjes Ik Dien, de kringen rond Dietbrand, de Dietse Voorpost, de Jong Nederlandse Gemeenschap en andere.

Het VNV bedwong deze jeugdrebellie en versterkte haar greep op de NSJV. Drie jeugdleiders, Walter Bouchery, Dries Bogaert en Bert de Rijck werden na de ‘Putsch’ uit het NSJV gesloten.

1941   Een jaar na de annexatie van de Baltische staten worden 100 000 Letten, 100 000 Esten en 200 000 Litouwers, van wie 20% kinderen, door de Sovjet geheime dienst NKVD gearresteerd en gedeporteerd naar kampen in Centraal-Azië. De meesten zullen niet terugkeren.

1940   Na het Franse leger te hebben verslagen, houdt de Duitse Wehrmacht een grote parade op de Champs Elysées in Parijs.

Gilbert Keith Chesterton (1874-1936)

1936   Dood in Beaconsfield (Buckinghamshire) van de Engelse traditionalistische schrijver Gilbert Keith Chesterton. Deze katholieke conservatief was journalist, beroemd om zijn bijtende stijl, en tevens auteur van detectiveverhalen wiens held pater Brown is, ‘detective van de goede God’. Hij publiceerde ook talloze essays tegen het Britse imperialisme, het kapitalisme en de industriële beschaving. Bekend bleef zijn gezegde: ‘De moderne wereld zit vol met gek geworden christelijke ideeën’.

1928   In de Argentijnse stad Rosario wordt Ernesto Guevara Lynch de la Serna geboren, beter bekend als Che Guevara. Hij is een kind van een welgestelde familie met aristocratische wortels, maar met socialistische ideeën. Ernesto zal na een verblijf in Guatemala de bijnaam Ché krijgen en uitgroeien tot hét icoon van zowel de contesterende jeugd van ‘mei 1968’ als van het oprukkende marxisme. Op 7 oktober 1967 wordt Ché opgepakt en geëxecuteerd tijdens een door de Amerikaanse CIA georganiseerde militaire operatie van het Boliviaanse leger.

Nationaal Archief

Mieke Telkamp (1934-2016)

1934   Geboorte in Oldenzaal (Overijssel) van de zangeres Mieke Telkamp, pseudoniem van Maria Telgenkamp.

Telkamp schreef tussen 1953 en 1967 meerdere hits op haar naam, zoals Here in my heart, Nooit op zondag en Eb en vloed. Ook had ze veel succes in Duitsland, met als grootste hit Prego, prego gondeliere, waarvan bijna een miljoen singles werden verkocht.

Telkamp was de eerste Nederlandse zangeres die na de Tweede Wereldoorlog weer in het Duits zong, waarvoor ze zowel in Nederland als in Duitstalige landen waardering kreeg. Haar eerste Duitse titel Morgen komm’ ich wieder werd in 1953 alleen in Nederland uitgebracht en werd daar een groot succes. Vanaf 1955 verschenen in West-Duitsland vele platen van haar, met als eerste Du bist mein erster Gedanke. Van een verzamel-cd met haar Duitse successen, getiteld Tulpen aus Amsterdam, gingen er bijna een miljoen over de toonbank.

Ze won in 1957 de eerste prijs, de Gouden Gondel, op het Festival van Venetië. In 1962 nam ze deel aan het Songfestival van Knokke. Ze is vooral bekend gebleven door het lied Waarheen, waarvoor (1971). Daarvan werden meer dan een miljoen platen verkocht en ze ontving er haar eerste gouden plaat voor. Waarheen, waarvoor was in Nederland jarenlang het populairste lied dat bij uitvaarten werd gedraaid.

Telkamp was in 1978 de eerste persoon uit de showbusiness die werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In 1990 trad ze voor het laatst officieel op. Ze overlijdt in 2016 op de leeftijd van 82.

1921   Naar het Nederlands voorbeeld van 11 juli 1919 wordt in België de achturige werkdag ingevoerd, met een wekelijkse werkduur van 48 uren.

1907   Overlijden in Aalst van priester Adolf Daens (67), beter bekend als priester Daens, Vlaams politicus en sociaal strijder. Zie Vandaag van 14 juni 2022.

1892   De regering schrijft algemene verkiezingen voor het parlement uit, dat dan meteen als grondwetgevende vergadering ofte constituante moet optreden. Dit is inderdaad de door de grondwet voorgeschreven aanloop tot de herziening van de grondwet in België. Het is de eerste keer sinds 1830 dat dit gebeurt. De inzet is in de eerste plaats de hervorming van het stemrecht. De katholieken zien deze door de liberalen ingezette grondwetherziening met gerust hart tegemoet, maar onverwachte gebeurtenissen, zoals een massale mijnwerkersstaking in 1891, gooien roet in het eten. De besprekingen in Kamer en Senaat slepen twee jaar aan. En dan blijkt uit de verkiezingsuitslag dat de katholieken hun comfortabele tweederde meerderheid kwijt zijn en dus de zaak niet meer kunnen blokkeren. Een zeer bewogen jaar 1893 komt eraan.

Alois Alzheimer (1864-1915)

1864   Geboorte in Marktbreit (Beieren) van Alois Alzheimer, Duits neuropatholoog. Onthoud deze naam.

1846   Het eerste partijcongres in België: in Brussel wordt de liberale partij opgericht, onder de benaming ‘Confédération générale du libéralisme en Belgique’. Een Nederlandse benaming is niet aan de orde. Het motto is ‘Vrijheid in alles en voor allen’, ongeacht de gevolgen. Het congres verenigt 384 afgevaardigden van reeds bestaande liberale kiesassociaties. Merkwaardig is het samengaan van liberale doctrinairen die een onverholen individualisme belijden met de zgn. radicalen , die sterk beïnvloed worden door het opkomende internationale socialisme. Ze krijgen gedaan dat het congres een zesde programmapunt toevoegt: ‘Verbetering van het lot van de arbeiders en van de behoeftigen’. Een jaar later verenigen een groot deel van deze radicalen zich in de Association démocratique, waarvan de voorzitter Lucien Jottrand is, en de ondervoorzitter… Karl Marx.

Isaac Le Chapelier (1754-1794)

1791   Tijdens de Franse Revolutie wordt de Wet Le Chapelier afgekondigd, genoemd naar de advocaat Isaac Le Chapelier. Deze liberale wet verbood beroepsmatige of ‘sectoriële coalities’, dat wil zeggen alle vormen van afspraak en overleg tussen ondernemers en werkers én hun organisatie op basis van ‘vermeende gemeenschappelijke belangen’. Concreet: een verbod op vakbonden en patronale organisaties. Vanaf 1795 (en tot in 1867) geldt deze wet ook bij ons, in de geannexeerde Zuidelijke Nederlanden. Dit ter attentie van progressieve geesten die nog altijd de ‘vooruitgang’ van de Franse Revolutie belijden.