15 november. Net binnen: Reginald de Schryver overleden, de man achter de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging

Elk jaar   Bij de landelijke intocht 2014 van Sinterklaas in Gouda houdt de politie zeker 90 demonstranten en relschoppers aan, nadat voor- en tegenstanders van Zwarte Piet ruzie kregen en zelfs met elkaar op de vuist gingen. De ongeregeldheden zijn veroorzaakt door de al maanden durende felle discussies over het vermeende racistische karakter van de klassieke Zwarte Piet die ook naar Vlaanderen zullen overslaan. De Zwarte-Pieten-discussie – en de ongeregeldheden bij de intocht – keren daarna jaarlijks terug en worden een traditie. Zoals Zwarte Piet zelf.

Reginald de Schryver (1932-2012)

2012   Geboorte van de eminente Vlaamse historicus Reginald de Schryver. Hij zou zelf verbaasd zijn geweest over de ongewilde symmetrie in zijn leven: geboren in de universiteitsstad Gent op 15 november 1932, overleden in die andere universiteitsstad Leuven op 16 november 2012. Hij werd dus precies 80 jaar en één dag.

Reginald de Schryver was de zevende van de tien kinderen van minister van Staat August de Schryver (1898-1991). In 1952 treedt hij toe tot de orde van de jezuïeten, die hij in 1959 verlaat. Hij studeert geschiedenis aan de KULeuven. Daarna wordt hij onder meer onderzoeker aan het Institut für Europäische Geschichte in Mainz. Als hoogleraar in Leuven (1969) spitst zijn onderzoek zich toe op de politieke geschiedenis van het ancien régime en op de scheiding der Nederlanden.

Weldra wordt zijn onderzoeksterrein de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Zo organiseerde hij een eerste congres over de Vlaamse Beweging tijdens de Eerste Wereldoorlog. Nadien zouden congressen handelen over de Belgische afscheiding en de Heel-Nederlandse gedachte. Hij schreef ook over koning Albert en zijn verhouding tot de Vlaamse Beweging en over Alfons van de Perre. Reginald de Schryver vormde met Gaston Durnez, Ludo Simons en Jozef Deleu de redactie die de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging tot stand bracht. De encyclopedie verscheen in 1973 en 1975. Hij schreef zelf een zestigtal lemmata.

Door het succes van de eerste uitgave werd begin jaren 1990 werk gemaakt van een nieuwe, meer uitgebreide editie. De Schryver zat het redactiecomité voor van deze Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging die in 1998 verscheen en sindsdien hét referentiewerk is voor dit ontwerp. Aan de bescheiden Reginald de Schryver is in geen van beide werken een lemma gewijd.

2004   De in 2002 vermoorde politicus en auteur Pim Fortuyn (1948-2002) wordt uitgeroepen tot ‘Grootste Nederlander aller tijden’ in een rechtstreekse tv-uitzending van de KRO. Fortuyn wordt verkozen boven Willem van Oranje (tweede) en Willem Drees (derde). Je bent populist of je bent het niet.

De vlag van Québec

1976   In Frans Canada wint de Parti Québécois de parlementsverkiezingen met 41% van de uitgebrachte stemmen. De leider, René Lévesque, wordt premier. In Ottawa verklaart Pierre Elliott Trudeau in de beste jakobijnse traditie: ‘De onafhankelijkheid van Quebec zou een misdaad tegen de menselijkheid zijn’.

1970   De vogelmoord. In een voetbalwedstrijd tegen Sparta schiet Feyenoord-keeper Eddy Treytel met een hoge uittrap de bal tegen een overvliegende meeuw. De vogel stort neer en overleeft het niet. Hans Eykenbroek haalt de meeuw van het veld. Feyenoord-supporter Stam neemt de dode vogel mee naar huis en laat hem opzetten. Uiteindelijk wordt de meeuw in het Feyenoord-geschiedenismuseum geëxposeerd, ondanks protesten van de Dierenbescherming.

1939   Maurice Thorez, leider van de Franse Communistische Partij, wordt door het militaire tribunaal van Amiens veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf wegens ‘desertie in oorlogstijd’. Al in 1945 krijgt hij amnestie. Dat dit onder druk van de Sovjet-Unie was, is niet bewezen.

Petula Clark (°1932)

1932   Geboorte in Ewell (Surrey) van Petula Clark, Engelse zangeres, componiste en actrice. Bekende nummers van haar: Downtown, Don’t sleep in the subway, Sailor, This is my song, My love, I know a place, The little shoemaker, I couldn’t live without your love, Kiss me goodbye. Films: Goodbye, mr. Chips, The gay dog, Finan’s rainbow. Theater: ze speelde Maria von Trapp in de beroemde musical The Sound of Music. Met ongeveer 70 miljoen verkochte platen wereldwijd is ze de meest succesvolle Britse zangeres in de geschiedenis.

1908   België neemt officieel de Onafhankelijke Congostaat over van Leopold II. De internationale kritiek op de misstanden in de Onafhankelijke Congostaat, gesticht in 1885, was oorverdovend geworden. In 1902 pleegde de Italiaanse anarchist Gennaro Rubina in Brussel zelfs een mislukte moordaanslag op koning Leopold II. De soeverein sterft op 17 december 1909, een jaar na het verdwijnen van ‘zijn’ Congostaat. Tot 1960 blijft het gebied een Belgische kolonie onder de naam ‘Belgisch Congo’.

1904   De Amerikaan King Camp Gillette (1855-1932) verwerft het patent op het veiligheidsscheermes met wegwerpmesjes. Het scheermes werd afgedekt door het apparaat waardoor men niet meer het risico liep op ernstige sneden. Mensen konden zich hierdoor zonder al te veel risico zelf scheren. Gillette wordt miljonair met zijn uitvinding, maar in 1929 verliest hij vrijwel zijn gehele fortuin tijdens de beurskrach. Ook voor de uitvinding van Gilette schoren mannen zich al. In de bronstijd (ca. 3000 tot 800 v.C.) gebruikte men al een scheerblad gemaakt van brons.

1862   Geboorte in Wesselburen (Sleeswijk-Holstein) van de Duitse schrijver, dichter en literatuurhistoricus Adolf Bartels (Die deutsche Dichtung der Gegenwart, Die Dithmarscher, Gerhart Hauptmann, Deutsches Schrifttum, enz.). Bartels overlijdt in 1945 op zijn 82ste. Door Armin Mohler wordt hij tot de völkische groep binnen de Conservatieve Revolutie gerekend.

1862   Geboorte in Obersaltzbrunn (Silezië), van de Duitse schrijver en toneelschrijver Gerhart Hauptmann, Nobelprijs voor Literatuur in 1912. Hij was de voortrekker van het ‘naturalisme’ in Duitsland. Schreef: Tijl Uilenspiegel, Phantom, Das Meerwunder, Griselda, Die Ratten, Gabriel Schillings Flucht, Winterballade, enz. Hij overlijdt in 1946 op zijn 83ste.

1813   In Amsterdam, na de aftocht van de Franse troepen, betoogt een joelende massa door de straten met de kreten ‘Oranje boven!’ en ‘Weg met de Fransozen!’. De hereniging van de Nederlanden is in aantocht. Het Russische Kozakkenleger van baron Otto Fedorovich von Rosen (1767-1851) trekt de stad Groningen binnen. Het Franse bezettingsleger was een dag eerder al de stad ontvlucht. De oprukkende Kozakken helpen – onbewust – mee om de weg vrij te maken voor de troonsbestijging van koning Willem I. Op 21 mei 1814 zou heel Nederland van de Fransen bevrijd zijn. In het zuiden moeten we nog even wachten, tot Waterloo in 1815.

Johannes Kepler (1571-1630)

1630   Overlijden in Regensburg (Beieren) van Johannes Kepler, astronoom, wis- en natuurkundige, die vooral bekend werd door zijn berekening van de planeetbewegingen: de Wetten van Kepler.

1492   Christopher Columbus noteert in zijn scheepsboek als eerste het bestaan van een plant die na het inademen van de rook van verbrande plantdelen een weldadige roes veroorzaakt: tabak.