16 mei. Net binnen: Philips gesticht

2007   Einde van de ambtstermijn van de Franse president Jacques Chirac (1932-2019), begin van die van Nicolas Sarkozy (°1955). Tegelijk wordt premier Dominique de Villepin (°1953) vervangen door François Fillon (°1954).

Mobutu (1930-1997) op een bankbiljet van Zaïre uit 1992

1997   Na 32 jaar aan de macht te zijn geweest, vlucht de Congolese dictator Mobutu (1930-1997) het land uit, naar Marokko. Hij had een zwak voor naamsveranderingen: Congo werd onder zijn bewind ‘Zaïre’ en hijzelf, geboren als Joseph-Désiré Mobutu, liet zich Mobutu Sese Seko Kuku Ngbendu Wa Za Banga noemen.

1995   In Luxor (Egypte) wordt het grootse tot nu toe bekende faraonische grafcomplex ontdekt.

1966   Mao Zedong herwint de controle over het Centraal Comité van de Chinese Communistische Partij. Een week later liet hij een muurkrant ophangen aan de Universiteit van Peking: ‘Vuur op het hoofdkwartier!’ Begin juni organiseert hij de eerste eenheden van de Rode Garde. De Culturele Revolutie begint.

Wikimedia Commons/Georges Biard

Pierce Brosnan (°1953) in 2019

1953   Geboorte in Drogheda (Ierland) van Pierce Brosnan, Iers filmacteur. Speelde vier keer de rol van James Bond in GoldenEye (1995), Tomorrow Never Dies (1997), The World Is Not Enough (1999) en Die Another Day (2002).

1940   De Duitse bezetter bepaalt dat alle klokken in Nederland de Midden-Europese Tijd moeten aangeven, en niet meer de tijd van Amsterdam, zoals in 1909 was bepaald. Na de oorlog wordt deze wijziging behouden.

1925   Geboorte in Oostakker van Kamiel van Damme, Vlaams-nationaal militant. Hij was voor de oorlog actief in de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ). Op 16-jarige leeftijd vertrekt Van Damme als vrijwillige arbeider naar Duitsland, waar hij zich eind 1943 als vrijwilliger voor Oostfront meldt. Daarvoor wordt hij na de oorlog door het Gentse krijgshof tot vijf jaar veroordeeld. Van Damme komt in 1950 vrij en werkt aanvankelijk als arbeider, onder meer in de mijnen, later als handelsreiziger en ten slotte als magazijnier.

Vanaf 1954 is hij actief in de Volksunie en leidt hij de Vlaamse Militanten Orde (VMO) te Gent. Tevens was hij arrondissementeel propagandaleider voor de Volksunie van Gent-Eeklo. ‘In 1963 was hij samen met de Antwerpse VMO-militanten betrokken bij de teeractie van Oostende, waardoor hij verschillende weken in voorarrest bleef. Dit leidde tot een tijdelijke breuk met de VU, maar later werd hij opgenomen in de partijraad, waarvan hij tot in de jaren 1970 lid bleef’ (Jan Creve).

Vanaf 1964 geeft Van Damme het Gentse VMO-blad De Vrijbuiter uit. Samen met Bob Maes besluit hij in 1971 de VMO te ontbinden, maar hij blijft De Vrijbuiter als onafhankelijk blad uitgeven en ijvert verder bij het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS) en in het IJzerbedevaartcomité. Bij de stichting van de Vlaams-Nationale Partij, eind 1977, wordt hij provinciaal verantwoordelijke voor Oost-Vlaanderen, wat hij blijft bij de vorming van het Vlaams Blok in 1979. Hij komt in 1980 om het leven tijdens een werkongeval, op de leeftijd van 55.

1920   Heiligverklaring van de Franse vrijheidsstrijdster Jeanne d’Arc door paus Benedictus XV. Over andere vrijheidsstrijd(st)ers wordt nog nagedacht.

1909   Ondanks het officiële verbod organiseren rechtse bewegingen in Parijs de eerste optocht voor ‘nationaal eerbetoon aan Jeanne d’Arc’. Deze manifestatie wordt jaarlijks herhaald en leidt de volgende jaren tot straatgevechten en arrestaties. In 1912 stopt de regering met het verbieden van deze ’traditionele’ optocht die de militanten van de Action française en Maurice Pujo’s Camelots du Roi alles samen 10 000 dagen gevangenisstraf had gekost. In 1920 zal het Franse parlement, op voorstel van Maurice Barrès de nationale feestdag van Jeanne d’Arc vastleggen op de tweede zondag van mei.

Alfred Fabre-Luce (1899-1983)

1899   Geboorte in Parijs van de Franse schrijver Alfred Fabre-Luce. Hij is aanvankelijk ambassadeattaché en publiceert een veertigtal succesvolle politieke en literaire essays. Onder de bezetting leidde de publicatie van zijn Journal de la France tot zijn arrestatie door de Gestapo. Een paar maanden later wordt hij ter wille van hetzelfde boek voor de Franse epuratierechtbank gedaagd… Hij zoekt zijn toevlucht in Zwitserland tot 1946.

1891   Gerard en Anton Philips richten Philips & Co op om te voldoen aan de groeiende vraag naar gloeilampen, die was ontstaan na de algemene beschikbaarheid van elektriciteit. In de jaren twintig van de twintigste eeuw begint de fabriek in Eindhoven (Noord-Brabant) ook andere producten te maken. Zo komt men in 1939 met het eerste elektrische Philips-scheerapparaat, de Philishave. Philips brengt ook als eerste in 1963 de audiocassette op de markt, die zeer succesvol blijkt. Op 31 augustus 1913 wordt de Philips Sport Vereniging opgericht, u bekend van de voetbalclub PSV, waar verschillende sporten kunnen worden beoefend. De vereniging werd speciaal opgericht voor personeelsleden van Philips.

1869   Geboorte in Ruddervoorde (West-Vlaanderen) van Hendrik Priem, advocaat en Vlaams katholiek politicus. Hij studeert rechten aan de KULeuven en is zeer actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging: bestuurslid van het Vlaams Rechtsgenootschap, lid van Met Tijd en Vlijt, en hoofdredacteur van Ons Leven (1890-1893) en ten slotte medeoprichter en hoofbestuurslid van het overkoepelende Katholiek Vlaams Studentenverbond.

Na zijn studententijd vestigt Priem zich als advocaat in Brugge en wordt er tot directeur benoemd bij het provinciaal bestuur van West-Vlaanderen. Verder is hij lid van de Hogere Raad voor Volksopleiding en dertig jaar lang hoofdbestuurslid van het Davidsfonds. Als voorzitter van de Oud-Hoogstudentenbond van West-Vlaanderen steunt Priem de Leuvense studenten in hun conflict met de academische overheid in 1928-1929. Na de Eerste Wereldoorlog probeert hij verzoenend op te treden tussen de katholieke partij en de Frontpartij. Na de Tweede Wereldoorlog komt de oude Hendrik Priem met het Comité voor Recht en Naastenliefde nog op tegen de repressie. Hendrik Priem overlijdt in 1954 op de leeftijd van 84.

1851   De Kamer verwerpt het wetsontwerp op de erfenisrechten van de liberale minister van Financiën Walthère Frère-Orban. Onder druk van premier Charles Latour Rogier, een geboren Fransman, had de Luikenaar Frère-Orban in de Kamer een wetsontwerp ingediend dat opnieuw successierechten in rechte lijn voorzag, dus van de ouders op de kinderen. Wij hadden dat gekend ten tijde van de Franse bezetting, maar Willem I van de Verenigde Nederlanden had ze weer afgeschaft. Nu wil de regering ze weer invoeren. De bevolking is er erg tegen gekant en bij de verkiezingen van 11 juni 1850 verliezen de liberalen maar liefst 14 zetels in de Kamer. Na een laatste en vergeefse poging om het Franse systeem terug in te voeren, dient de regering Rogier haar ontslag in.

Charles Perrault (1628-1703)

1797   Het Franse leger trekt Venetië binnen. Einde van de duizendjarige Republiek van de Dogen.

1717   Voltaire wordt gevangengezet in de Bastille, nadat hij met zijn satirisch gedicht La Henriade de overheid danig had geërgerd.

1703   Overlijden in Parijs van Charles Perrault (75), Frans schrijver van onder meer De sprookjes van Moeder de Gans.