17 augustus. Net binnen: Peter Benoit vervlaamst onze muziekwereld

Elk jaar   Sint-Juttemis. Met de uitdrukking ‘met of op Sint-Juttemis’ wordt gewoonlijk ‘nooit’ bedoeld. Hierdoor denken veel mensen dat deze dag niet bestaat. Sint-Juttemis bestaat echter wel degelijk: de uitdrukking wordt in 1577 voor het eerst vermeld in de Kroniek van Roermond.

Sint-Juttemis valt op 17 augustus. Jutte is een koosvorm van Judith en haar naamdag is op 17 augustus. De volledige uitdrukking was dan ook ‘met Sint-Juttemis, als de kalveren op het ijs dansen’. In augustus ligt er natuurlijk geen ijs en kalveren kunnen niet dansen, vandaar de betekenis nooit. Ook in andere landen heeft Sint-Juttemis een soortgelijke betekenis. In Duitsland krijgt de dag bijvoorbeeld de naam Sankt Nimmerlein.

1969   Overlijden in Chicago van Ludwig Mies van der Rohe (83), Duitse-Amerikaanse, avant-garde architect en meubelontwerper, geboren in Aken. Hij was directeur van de Bauhaus-school in Dessau van 1930 tot 1933. Onder zijn leiding evolueerde Bauhaus van het expressionisme naar het modernisme.

Hij emigreerde in 1937 naar de Verenigde Staten en ontwierp daar – en in Canada – diverse wolkenkrabbers, onder meer de Seagram Building in New York, de IBM Building en de Kluczynski Federal Building in Chicago, het TD Centre in Toronto, One Charles in Baltimore. Zijn lijfspreuk was ‘less is more’.

Ludwig Mies van der Rohe (1886-1969)

1960   Het Afrikaanse land Gabon wordt onafhankelijk van Frankrijk. Sindsdien vieren de inwoners van Gabon op 17 augustus hun nationale feestdag.

1957   Overlijden in Malo-aan-Zee bij Duinkerke (Frans-Vlaanderen) van de houtsnijder, meubelmaker en schrijver Jozef Dezitter, auteur van verschillende geïllustreerde boeken over huizen, kapellen en molens van de Westhoek, alsook over de steden Broekburg en St-Winoksbergen.

1945   In Indonesië verklaart de nationalistische leiders Soekarno (1901-1970) en Mohammed Hatta (1902-1980) hun land onafhankelijk. Dat gebeurt twee dagen na de Japanse capitulatie in de Tweede Wereldoorlog. ‘Better to the hell than to be colonized again’, wordt in Jakarta op een tram geschilderd. Soekarno – in Indonesië meestal ‘Bung Karno’ genoemd – wordt de eerste president.

Better to hell than…

Nederland verzet zich tegen het verlies van de kolonie en zou met de zogenaamde politionele acties proberen om de onafhankelijkheid ongedaan te maken. Onder druk van de grootmachten erkent Nederland op 27 december 1949 de Indonesische onafhankelijkheid, maar pas in 2005 ook de onafhankelijkheidsdatum 17 augustus 1945.

1945   De Britse schrijver George Orwell (1903-1950) brengt het boek Animal Farm uit. Het beschrijft zeer kritisch de communistische manier van regeren. Bekendste uitspraak uit het boek: ‘Alle dieren zijn gelijk, maar sommige dieren zijn meer gelijk dan andere dieren’.

George Orwell (1903-1950)

1919   Het weekblad Ons Volk Ontwaakt brengt ‘hulde aan die leden van de Vlaamse adel die, als volksvertegenwoordiger de Kerchove d’Exaerde en mevrouw de Bergeyck, de nood van hun volk meevoelen’. Bedoelde dame is gravin Marie-José de Brouchoven de Bergeyck.

1896   De goudzoekers George Carmack (1860-1922) uit Californië en zijn Canadese zwager James Mason (1859-1916) ontdekken goud in de Bonanza Creek in de Klondike (Canada). Het nieuws van de vondst wordt aanleiding voor de laatste grote goldrush in Amerika, de Klondike Gold Rush (1896-1899). Zo’n 100.000 gelukzoekers trekken onder andere vanuit Seattle en San Francisco naar het barre noorden.

1873   De taalwet voor het gerecht wordt goedgekeurd. In april 1872 diende de Edward Coremans van de Meetingpartij een wetsvoorstel in op het gebruik der talen in strafzaken.

Jozef Schoep zorgde voor een voorafgaand incident. In februari 1873 stond hij terecht voor de correctionele rechtbank te Brussel. Schoeps advocaat, mr. De Laet, zoon van volksvertegenwoordiger Jan de Laet van de Meetingpartij, kreeg van de voorzitter van de rechtbank geen toestemming om in het Nederlands te pleiten.

In een verder stadium van het proces beval het Hof van Beroep te Brussel dan weer dat het Nederlandse pleidooi woord voor woord moest worden vertaald. Het Hof van Cassatie ontzegde ten slotte in een arrest uit mei 1873 advocaten het recht om er hoe dan ook in het Nederlands te pleiten. Dat gebeurde enkele dagen voor de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel-Coremans. De goedgekeurde wet blijkt in de praktijk vol gaten te zitten en zal later verschillende keren worden aangepast.

1859   De Amerikaanse posterijen zetten een nieuw voertuig in: de luchtballon.

1842   Geboorte van Herminie Cadolle als Eugénie Sardon, naaister en  communarde, lid van de ‘Unie van vrouwen voor de verdediging van Parijs’ ten tijde van de Commune. Dat was een revolutionaire regering die heerste over de stad Parijs van 18 maart 1871 totdat ze bloedig werd neergeslagen op 28 mei van datzelfde jaar. Cadolle zette zich onvermoeibaar in voor de gewonden van de Commune.

Ze werd vervolgens de oprichtster van een lingeriehuis in Buenos Aires en daarna in Parijs, en vooral de ontwerpster van de eerste ‘moderne’ beha (1889), in die tijd ‘corselet-gorge’ of ‘maintien-gorge’ genoemd. In 1910 richt ze de lingeriefirma Maison Cadolle op die destijds 200 naaisters tewerkstelde. Ze sterft in 1924, 81 jaar oud. Haar familiebedrijf bestaat nog altijd, sinds zes generaties

Herminie Cadolle (1845-1926)

1834   Geboorte in Harelbeke van Peter Benoit, Vlaamse componist, muziekpedagoog, romantische nationalist en vrijzinnige. Het gebruik van de moedertaal in de muziekopvoeding beschouwde hij als essentieel.

Hij ijverde onder meer voor een vernederlandsing van het muziekonderwijs, voor een Vlaamse opera, een Vlaams muziekfestival, Vlaams muziektheater in kleine steden, voor een Vlaamse en Waalse editie van de Rome-prijs en voor culturele samenwerking met Nederland. Een deel van deze projecten kon hij realiseren. Zo was hij in 1890 medestichter van het Nederlandsch Lyrisch Toneel in Antwerpen, dat in 1893 tot Vlaamse Opera werd hervormd.

1815   Napoleon Bonaparte arriveert in zijn laatste verbanningsoord: het eiland Sint-Helena. Het eiland ligt in de Atlantische Oceaan ergens halverwege Afrika en Zuid-Amerika.

1800   Geboorte in St. Quentin van Charles Latour Rogier. Onder de naam Charles Rogier is deze Fransman de geschiedenis ingegaan als de voorvechter van de Belgisch staatsideologie.

Van hem is deze uitspraak uit 1830: ‘De eenheid van taal is een noodzakelijke basis voor een stevige staat en het Frans moet de taal van België worden. Deze eenheid van taal kan men best bereiken door kandidaten uit Wallonië en Luxemburg te kiezen voor het leger, de administratie en het gerecht. De Vlamingen zullen aldus gedwongen worden Frans te leren’.

1585   De Val van Antwerpen. Na een beleg van veertien maanden is burgemeester Filips van Marnix van Sint-Aldegonde verplicht de stad Antwerpen over te geven. De Spaanse bevelhebber Alexander Farnese doet er zijn intrede op 27 augustus. Hiermee komt Antwerpen, samen met ongeveer de hele Zuidelijke Nederlanden, opnieuw onder de knoet van Spanje.