17 mei. Net binnen: Markies de Talleyrand overleden, zag België als natie niet standhouden

Elk jaar   De Dag van de Galicische Literatuur ofte Día das Letras Galegas. Regionale feestdag sinds 1963 in Galicië ter ere van de Galicische taal- en letterkunde. Elk jaar staat een andere schrijver centraal. De datum verwijst naar de publicatie op 17 mei 1863 van de dichtbundel Cantares gallegos van Rosalía de Castro.

Het Galicisch (Galego) is een taal die wordt gesproken in de Spaanse autonome regio Galicië, gelegen in het meest noordwestelijke deel van Spanje, ten noorden van Portugal. Galicië is een belangrijke bakermat van middeleeuwse lyriek. Vanaf het midden van de 19de eeuw vindt een vernieuwde interesse voor het Galicisch plaats en begint de hergeboorte van het Galego (‘Rexurdimento’). De meest belangrijke schrijvers zijn Rosalía de Castro (1837-1885), Eduardo Pondal (1835-1917) en Manuel Curros Enríquez (1851-1908).

Naast de Galicische culturele beweging bestaat er ook een Galicisch nationalisme dat naar de autonomie dan wel de onafhankelijkheid van het gebied streeft. De politieke uitdrukking daarvan is het Bloque Nacionalista Galego, BNG

1995   Einde van de ambtstermijn van de Franse president François Mitterrand (1916–1996), begin van die van Jacques Chirac (1932–2019). Tegelijk moet premier Édouard Balladur (°1929) het veld ruimen voor Alain Juppé (°1945).

1971   Geboorte in Buenos Aires (Argentinië) van Máxima Zorreguieta, sinds haar huwelijk met prins Willem Alexander op 2 februari 2002 beter bekend als koningin Máxima der Nederlanden.

1970   Thor Heyerdahl vertrekt vanuit Marokko met het van papyrus gemaakte schip Ra 2 voor een oversteek van de Atlantische oceaan. Zie Vandaag van 18 april 2022.

1957   Een bomaanslag, opgeëist door een onbekende Heel-Duitse beweging, verwoest de woning van de prefect van Straatsburg (Elzas). Zijn vrouw wordt gedood. Veertig jaar later zullen we vernemen dat de KGB, met de hulp van de Tsjechische diensten, de bom had geplaatst om de Frans-Duitse betrekkingen te vergiftigen en de ontluikende Europese toenadering te belemmeren.

Bruno de Winter met secretaresse Agnes Vermeulen

1945   Het eerste nummer van ’t Pallieterke verschijnt, op initiatief van Bruno de Winter (1910-1955) die het weekblad blijft leiden tot aan zijn vroege dood.

1944   Eerste zelfmoordmissie volbracht door een Japanse vliegtuigpiloot. In de buurt van het eiland Biak, in Nieuw-Guinea, crasht majoor Takata vrijwillig zijn vliegtuig op het dek van een Amerikaanse torpedobootjager. Op 15 oktober stortte ook viceadmiraal Masafumi Arima neer op het dek van een Amerikaans vliegdekschip. Een paar dagen later werd de eerste kamikaze-eenheid (‘goddelijke wind’) opgericht. De kamikazepiloten, die de Amerikaanse troepen aanzienlijke verliezen toebrachten (ze voerden 2314 zelfmoordvluchten uit en brachten 37 grote bodems tot zinken), werden in Japan als levende goden beschouwd. Ze gingen hun dood tegemoet gekleed in een witte zijden rouwtuniek waarop een kersenbloesem was geborduurd, want een oud gedicht zegt dat ‘de kersenbloesem de eerste onder de bloemen is, net zoals de krijger de eerste onder de mensen is’.

Luc Vermeulen (°1943)

1943   Geboorte van Luc Vermeulen, Vlaams-nationaal militant. Medestichter van de actiegroep Voorpost. ‘Hij was onder meer een der initiatiefnemers voor de acties tegen de Franse preken in Antwerpen en organiseerde manifestaties in Voeren, het Brusselse en de taalgrensstreek’ (Frank Seberechts). Hij heeft tien kinderen.

1924   Actrice Marlene Dietrich (1901-1992) trouwt met Rudolf Sieber. Het huwelijk houdt ondanks alles meer dan 50 jaar stand tot Siebers dood in 1976.

1920   Het eerste verkeersvliegtuig landt op Schiphol. De KLM opent daarmee haar eerste lijndienst: de luchtlijn Amsterdam-Londen.

1906   Door een wolkbreuk vinden op diverse plaatsen in het land overstromingen plaats. De schade is enorm. Door verdrinking en bliksem sterven ten minste 10 personen.

Jean Gabin (1904-1976)

1904   Geboorte in Parijs van de Franse acteur Jean Gabin, met zijn ware naam Jean Alexis Moncorgé. Frans succesacteur, meester van het kleine gebaar en het minimale woord. Hij overlijdt in 1976, op de leeftijd van 72.

1873   Geboorte in Asnières van de Franse schrijver Henri Barbusse. Pacifist, ‘proletarisch socialist’, maar oorlogsvrijwilliger in 1914. De auteur van Le Feu (Prix Goncourt 1916) treedt in 1923 toe tot de Communistische Partij, wordt literair directeur van L’Humanité en lanceert het blad Clarté. Hij sterft in 1935 in Moskou, vergiftigd op bevel van Stalin volgens de Russische advocaat en onderzoeksjournalist Arkadi Vaksberg.

1869   Friedrich Nietzsche, uitgenodigd door Richard Wagner die hij een jaar eerder voor het eerst had ontmoet, komt naar Tribschen, in de buurt van Luzern, waar de componist woont. Cosima Wagner heeft weeën. De volgende nacht bevalt ze van Siegfried.

1838   Overlijden in Parijs van Talleyrand (84), voluit Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord, hertog van Talleyrand, vorst van Benevento. Deze gewiekste Franse diplomaat werkte succesvol onder de zeer uiteenlopende regimes van Lodewijk XVI, Napoleon I, Lodewijk XVIII, Karel X en Lodewijk Filips. Oorspronkelijk bisschop van Autun, werd hij in 1791 door paus Pius VI geëxcommuniceerd omdat hij als eerste katholieke geestelijke de eed op de grondwet van de Franse Revolutie aflegde.

Nu, hij had zich bepaald niet ingespannen om het Vaticaan te behagen: in 1789 waren op vraag van Talleyrand alle kerkelijke eigendommen in Frankrijk en de bezette Zuidelijke Nederlanden aangeslagen en ‘ter beschikking van de natie gesteld’, wat wil zeggen, verkocht aan de meestbiedende, ten voordele van de staatskas.

Als minister van Buitenlandse Zaken kregen onze gewesten na de Franse nederlaag bij Waterloo (1815) volop met hem te maken: ‘Het doel dat ik vooral nastreefde, was de ontbinding van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden’. Eens dat doel in 1830 bereikt, liet hij zich smalend uit over het afgescheiden België. Hij geloofde niet in de kansen op levensvatbaarheid van deze nieuwe constructie: ‘Tweehonderd protocollen zullen er nooit een natie van maken. Dit België zal nooit een land zijn: het kan geen standhouden’.

Moeten we daarover nadenken?

1836   Geboorte in Nevele (Oost-Vlaanderen) van Virginie Loveling, Vlaams dichteres en schrijfster. Samen met haar neef Cyriel Buysse schrijft ze Levensleer (1911), een humoristische roman over de verfranste Gentse bourgeoisie. Haar romans Een dure Eed (1891), bekroond met de Vijfjaarlijkse prijs voor de Nederlandse letterkunde, en De twistappel (1904) gelden als haar hoofdwerken. Ze overlijdt in 1923 op de leeftijd van 87.

1809   De Franse bezetter verleent octrooien aan een groot aantal van onze gemeenten om bijzondere belastingen te heffen op ingevoerde en doorgevoerde goederen, zoals onder meer eet- en drinkwaren, brandstoffen en bouwmaterialen. Ze zullen pas in 1860 door de Belgische regering worden afgeschaft.

1705   In een mijn bij Pâturages (Henegouwen) komen door mijngas 12 mijnwerkers om het leven. Het zal niet de laatste keer zijn.

1642   De stad Montréal wordt gesticht onder de naam Ville Marie. Het is de derde nederzetting in de kolonie Nieuw-Frankrijk.

1630   De Italiaanse astronoom – en jezuïet – Niccolò Zucchi ontdekt de ringen om de planeet Jupiter.