18 augustus. Net binnen: de nieuwe IJzertoren rijst uit de grond

Elk jaar   In het Oude Rome werden op deze dag de Vinalia Rustica gevierd ter ere van Jupiter, de god van lucht, licht en warmte en het begin van de wijnoogst.

1979   Overlijden in Brugge van Leo Vanackere (52), Vlaamse volksvertegenwoordiger en senator voor de CVP. Hij werd op 1 juni 1979 gouverneur van de provincie West-Vlaanderen, maar overleed kort daarop. Niet alleen in de politiek, maar ook in het culturele leven ontplooide hij een grote activiteit onder meer als algemeen voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde (1968-1977), als voorzitter van het Komitee voor Frans-Vlaanderen (1969-1977), als lid van het hoofdbestuur van het Algemeen-Nederlands Verbond (1969-1977).

Leo Vanackere (1927-1979)

Hij zette zich in voor overleg op regeringsniveau in België en Nederland om van de Franse overheid de officiële erkenning van het Nederlands in het onderwijs te verkrijgen. Hij slaagde daar gedeeltelijk in. Verder was hij een van de medeoprichters van de Vlaams-Zuid-Afrikaanse vriendschapsvereniging Protea.

1952   Op 18 augustus 1952, net voor de 25ste IJzerbedevaart, werd op 150 meter van het puin van de oude IJzertoren de eerste pijler van de nieuwe IJzertoren geheid. Nog 230 palen met 60 ton draagkracht en 18 meter lengte volgden. Hierop kwam een betonplaat van anderhalve meter dik en met een doorsnede van 36 meter.

In 1955 kwam de indrukwekkende betonnen constructie boven de grond uit en ging de bedevaart door onder het motto ‘Vlaanderen brengt stenen aan’. Tijdens de bedevaart van 1958 onthulde het comité de viertalige opschriften Nooit meer Oorlog op het voetstuk van de toren, die reeds 26 meter hoog reikte. Tijdens de 38e IJzerbedevaart in 1965 werd de 84 meter hoge IJzertoren ingewijd. Duizenden Vlamingen, verenigingen en gemeentebesturen hadden bijgedragen om, naast de staatstoelage van 15 miljoen, nog eens zoveel bijeen te brengen.

1950   Julien Lahaut, communistische politicus en voorzitter van de KPB, wordt vermoord. Enkele dagen eerder, op 11 augustus, riep hij in het parlement tijdens de eedaflegging van koning Boudewijn ‘Vive la république !’. Deze versie wordt echter betwist. In 2011 werd een historisch onderzoek gestart door het van het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA), waarvoor het €200.000 (€150 000 van de Franse Gemeenschap en €50 000 van privégiften) kreeg toebedeeld, om uit te maken wie ‘Vive la république’ zou hebben geroepen en in welke omstandigheden Lahaut werd vermoord.

De allesbehalve eenduidige resultaten kunt u nalezen in Emmanuel Gerard (red.), Widukind De Ridder & Françoise Muller, Wie heeft Lahaut vermoord? De Koude Oorlog in België, , Davidsfonds, Leuven, 2015, en ook bij Widukind De Ridder, Wie heeft Lahaut vermoord? Nabeschouwingen bij een historisch onderzoek, in: Vlaams Marxistisch Tijdschrift, 2015, 49/4, blz. 94-101.

1900   Overlijden van de Rijselse dichter Albert Samain, bekend van zijn gedicht ‘O ma terre de Flandre’.

1892   Geboorte in Kortrijk van Pieter Delbaere, Vlaamse zakenman en bankier. Na zijn humaniora in Kortrijk deed hij in Berlijn handelsstudies. Na de Eerste Wereldoorlog werd Delbaere afgevaardigd beheerder van de West-Vlaamse Heropbouwmaatschappij.

Onmiddellijk werd ook zijn Vlaamse bekommernis duidelijk: in het kader van de uitbouw van een eigen Vlaamse economie was hij een van de medestichters van de Bank voor Handel en Nijverheid en beheerder van de Algemene Bankvereniging en Volksbank van Leuven. Hij droeg bij tot het stimuleren van de West-Vlaamse textielsector door de oprichting van de Algemene Fluweelweverij van Kortrijk en de Kortrijkse Katoenspinnerij. In al deze bedrijven was het Nederlands de voertaal en werd een sociale politiek gevoerd.

In 1926 was Pieter Delbaere medeoprichter van het Vlaams Economisch Verbond (VEV). Hij bleef er tot aan zijn overlijden raadslid van. Van 1945 tot 1952 was hij algemeen voorzitter van het VEV. Hij overlijdt in 1957 op zijn 64e.

1850   Sterfdag Franse schrijver Honoré de Balzac (1799-1850). Hij was een van de grootste romanciers uit de Franse literatuur en een van de grondleggers van de ‘realistische roman’. Bekende werken van hem zijn onder meer Eugénie Grandet, Le père Goriot, Physiologie du mariage, Seraphita, Le dernier chouan, Louis Lambert, Les journalistes.

Honoré de Balzac (1è99-1850)

1811   Bij keizerlijk decreet beveelt de Franse keizer Napoleon Bonaparte (1769-1821) alle Nederlanders die nog geen familienaam (achternaam) hebben, om binnen een jaar een familienaam aan te nemen en deze te registeren in het gemeentehuis. Met name in de noordelijke provincies hadden de meeste mensen nog geen vaste familienaam. Vaak werd een kind vernoemd naar zijn of haar vader.

Dat was in vele noordelijke landen zo en is de oorsprong van vele namen die eindigen op -son of -sen (voor ‘zoon’) in Engeland, Denemarken, Noorwegen, Zweden en ook bij ons. Denk aan Janssen, Matthijssen, Driessen enzovoort, later vaak afgekort tot een ‘s’ (Peters, Wouters, Jacobs, Willems, Mertens, Hermans, Michiels, Hendriks, enzovoort). In IJsland is het vandaag de dag nog zo dat je als achternaam de voornaam van je vader krijgt met -son of -dottir (dochter) erachter. En zo elke generatie opnieuw.

Vele Nederlanders nemen het bevel van de Franse heerser niet ernstig en laten zich registreren onder een of andere schertsnaam – waarmee hun nazaten vaak ook vandaag nog opgescheept zitten.

1559   Overlijden in Rome van paus Paulus IV (Gian Petro Carafa). Hij wordt geboren in de Napolitaanse familie van de Carafa’s en wordt een hoogmoedige, wrede en wraakzuchtige paus die voortdurend nepotisme en vriendjespolitiek bedrijft. Hij breidt de macht van de inquisitie uit, excommuniceert keizer Karel V en koningin Mary I van Engeland, protesteert tegen de godsdienstvrede van Augsburg, creëert de Index, laat protestantse boeken verbranden en verblijdt zowat iedereen met zijn overlijden.

Het nieuws brengt de mensen in Rome op straat. Het gebouw van de Inquisitie wordt bestormd, de gevangenen vrijgelaten en de archieven verbrand. Zijn standbeeld op het Capitool wordt neergehaald en in stukken gehakt. Zijn begrafenis vindt in het geheim plaats.

1304   Slag bij Pevelenberg (Frans-Vlaanderen) tussen de troepen van de Franse koning Filips IV de Schone en het Vlaams leger. Beide partijen beschouwen zich als overwinnaar. Tijdens de slag sneuvelt Willem van Gullik, een van de bezielers van het Vlaamse leger in de Guldensporenslag.

1251   De Duitse Orde (of Teutoonse Ridders) sticht de stad Memel, tegenwoordig Klaipeda in Litouwen.

1227   Overlijden in Yinchuan (nu in de Chinese autonome regio Ningxia) van de Mongoolse heerser en veroveraar Dzjengis Khan door een val van zijn paard. Hij stichtte een rijk van China tot aan de Donau. Vlak voor zijn dood had Dzjengis Khan (wat ‘grote leider’ betekent) zijn imperium verdeeld onder zijn vier zonen.

– 293   In de plaats Lavinium (Latium) wordt de oudst bekende Venustempel gebouwd.