2 augustus. Net binnen: Hendrik Sermon overleden, deed eerste onderbouwde voorstel tot splitsing van België

1990   Irak bezet Koeweit met 100 000 militairen.

1961   Eerste optreden van de Beatles als de huisband in de Cavern Club in Liverpool, Engeland.

Churchill, Truman en Stalin op de Potsdamconferentie, 1945

1945   Slot van de Potsdamconferentie van de drie grote mogendheden (Verenigde Staten, Sovjet-Unie en Groot-Brittannië). Duitsland wordt opgedeeld in vier bezettingszones, een Amerikaanse, een Britse, een Sovjet-Russische en een Franse. De hoofdstad Berlijn, die in de Sovjetzone ligt, wordt nog eens apart gevierendeeld volgens hetzelfde schema.

1904   Overlijden in Borgerhout (Antwerpen) van Hendrik Sermon (71), Vlaams voorman. Deze Brusselse Vlaming vestigt zich in 1865 als boekhandelaar en uitgever in Antwerpen. Van bij de stichting in 1874 tot net voor zijn dood was hij leraar Germaanse talen en geschiedenis aan het Sint-Norbertusinstituut. Samen met onder anderen Lucien Jottrand publiceert hij statistieken die de Waalse oververtegenwoordiging in de administratie aantonen. Onder het pseudoniem van H. van Walrave geeft hij in 1857 de radicale brochure De Vlaming en de Staat in het tegenwoordige België uit. Als de gelijkberechtiging van het Nederlands achterblijft, stelt hij, moet België maar het voorbeeld van de in 1814 vreedzaam gescheiden staten Noorwegen en Zweden volgen.

1903   Opstand van de Macedoniërs tegen het Osmaanse Rijk. Onder leiding van Nikola Karev wordt de Republiek Kruševo opgericht. Diezelfde en de volgende dag deden Turkse troepen onsuccesvolle pogingen om Kruševo te heroveren. Op 12 augustus, na de Slag om Sliva, herovert een troepenmacht van 3500 Ottomaanse soldaten Kruševo. De stad wordt afgebrand, de bewoners uitgemoord.

1901   André Dumont (1847-1920) ontdekt in As de eerste Limburgse steenkool op 541 m diepte.

De eerste Londense metro (1870)

1870   Opening van ’s werelds eerste metro, de Tower Subway onder de Theems in Londen. De kabeltram kon twaalf passagiers per keer vervoeren. De overtocht van de ene kant van de rivier naar de andere kant duurde iets meer dan een minuut. De zaak was weinig succesvol en de onderneming die hem exploiteerde ging eind 1870 al failliet. De tunnel werd toen een voetgangerstunnel en nam al snel in populariteit toe. Voor een oversteek moest een halve penny worden betaald.

1831   Op dinsdag 2 augustus vertoeft koning Leopold I in Luik. Hij krijgt het bericht dat Nederlandse troepen naar Brussel zullen oprukken. Dat is het begin van de Tiendaagse Veldtocht. Leopold, die nog maar twee weken is ingehaald, vertrouwt hoegenaamd niet op het eigen leger en roept de Fransen te hulp.

De ministers van Leopold I protesteren heftig, omdat hij de Grondwet heeft overtreden en omdat ze de Fransen niet vertrouwen. Leopold is razend en stuurt onmiddellijk zijn minister van Landsverdediging, generaal Amédée de Failly, de laan uit. Intussen ondervinden de Nederlandse troepen weinig of geen weerstand en zelfs sympathie van de bevolking. Turnhout, Herentals, Diest, Hasselt, Sint-Truiden, Tienen en Leuven vallen vrijwel onmiddellijk. ‘De veldtocht wordt gekenmerkt door massale desertie: Vlamingen lopen over naar de Nederlanders, Walen lopen weg’ (Alexander Karel Evrard). ‘Een deel van het leger verraadt me,’ schrijft Leopold I, ‘het andere deel slaat op de vlucht’.

De Tiendaagse Veltocht eindigt in een zware nederlaag voor Leopold. Aan de Britse koningin Victoria laat hij zelfs weten dat hij troonsafstand overweegt. Een veldslag is er nooit geleverd, eerder een reeks warrige schermutselingen die uitdraaien op den totale overwinning van de Nederlanders. Bij de inname van Kallo (Oost-Vlaanderen) vallen enkele meevechtende pro-Belgische burgers. In de belgicistische propaganda wordt dit uitvergroot tot een ‘slachtpartij’.

Intussen is Leopold I wanhopig, want het leger van Willem I staat voor de poorten van Brussel. Tot de grote mogendheden moet hij zich niet wenden, want die hebben op het Congres van Wenen de Zuidelijke Provincies precies aan koning Willem I toegewezen. De Franse militaire attaché, Augustin Daniel Belliard, een Franse generaal die tijdens de bezetting gouverneur van het Dijledepartement was, en Leopold I vragen in Parijs een dringende Franse interventie. Dat is een flagrante schending van de Grondwet, maar de Franse koning Louis-Philippe is de schoonvader van Leopold. Dadelijk en met het grootste genoegen wordt maarschalk Gérard met een 60 000 man sterk legioen naar onze gewesten gestuurd om orde op zaken te stellen.

Europa kijkt toe en zwijgt. Intussen gaat de aandacht van de mogendheden naar een grote Poolse opstand. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Talleyrand, is duidelijk: ‘Het uiteenscheuren van de Verenigde Nederlanden was een grote overwinning voor de Franse politiek!’ Sindsdien heeft Brussel een Belliardstraat en Antwerpen een Maarschalk Gérardstraat.

Prins Willem-Alexander (1818-1848)

1818   Geboorte op Soestdijk van prins Willem Alexander van Oranje-Nassau, tweede zoon van koning Willem II van de Nederlanden en zijn Russische vrouw Anna Paulowna. Hij studeert in Leiden, waarna hij in militaire dienst gaat. In 1840 wordt hij luitenant-generaal en inspecteur van de cavalerie. Hij rijdt paard vanaf zijn tiende en kweekt later ook zelf veel (voornamelijk Friese) paarden op Het Loo. Hij was een van de huwelijkskandidaten van de Engelse koningin Victoria. Maar die Victoria schreef haar oom Leopold, de Belgische koning: ‘De jongens [Willem Alexander en zijn broer] zijn erg gewoontjes en hebben een mengsel van Mongools en Nederlands in hun gezicht, ze zien er bovendien zwaar, saai en angstig uit en ze zijn absoluut niet innemend’. Willem Alexander bleef ongetrouwd en verwekte voor zover bekend geen kinderen. Hij overlijdt in 1848 op de leeftijd van 29.

1250   Vermoedelijke geboortedatum van Jan Borluut, Gents patriciër, getrouwd met Heldewin de Vos. Hijzelf was de zoon van Boudewijn Borluut en Truna Uutberghe. De Borluuts waren rijke wolhandelaren die in Gent van de 13de tot de 16de eeuw onafgebroken magistraatsfuncties uitoefenden. Tussen 1308 en 1793 bekleedden 31 leden van de familie Borluut het hoogste ambt van de stad, dat van eerste schepen. Jan was familie van Elisabeth Borluut, die samen met haar echtgenoot Joos Vijd opdracht gaf tot het maken van het beroemde schilderij Het Lam Gods (1432), dat zij schonken aan de eeuwenoude parochiekerk van de Borluuts, Sint-Jan. Vandaag is dat de Sint-Baafskathedraal.

Jan Borluut was een moedige kampvechter die zich ontwikkelde tot krijgsheer. Hij nam deel aan de slag bij Woeringen in 1288. In augustus 1294 had hij een ruzie met Jan de Brune, lid van de Sint-Baafsclan, en verkocht hij hem een kaakslag. Voor deze en andere gewelddadigheden verbannen uit Gent, verbleef hij in Doornik. Op 11 juli 1302 voerde hij een groep van 700 Gentenaars aan tijdens de Guldensporenslag tegen de Fransen. Hij commandeert de linkervleugel van het Vlaamse leger. Intussen staat het Gentse stadsbestuur aan de zijde van de Franse koning. Na de slag wordt Jan Borluut tot ridder geslagen en keert hij in triomf terug naar Gent. Hij wordt vermoord door een lid van een clan waarmee de Borluuts in onmin leefden.

De leuze ‘Groeninge veld!’ werd de wapenspreuk van de familie Borluut. Op de Korenmarkt in Gent staat nog altijd hun imposant herenhuis en in Sint-Denijs-Westrem staat het Borluutkasteel.