20 oktober. Historische dag: Wallonië stemt voor aanhechting bij Frankrijk, bedenkt zich daags nadien

Elk jaar   Op 20 oktober is het gewoonlijk zo warm als de gemiddelde jaartemperatuur.

1996   Witte Mars in Brussel na de arrestatie van Marc Dutroux.

1975   Yann Fouéré, voormalig directeur van het blad L’Avenir de la Bretagne, wordt gearresteerd in Saint-Brieuc onder beschuldiging de inspirator te zijn van de clandestiene Bretonse afscheidingsbeweging FLB-ARB (Front de Libération de la Bretagne – Armée Républicaine Bretonne). Hij zal maandenlang worden vastgehouden zonder dat enig bewijs tegen hem wordt ingebracht.

Sydney Opera House

1973   Koningin Elizabeth II opent het Sydney Opera House. Het opvallende gebouw, wordt beschouwd als een van de mooiste bouwwerken ter wereld. Het gebouw staat sinds 2007 op de werelderfgoedlijst van Unesco en is nu een van de symbolen van Australië. Het werd ontworpen door de Deense architect Jørn Utzon. Tijdens de openingsceremonie werd diens naam echter helemaal niet genoemd. De architect was zelfs niet uitgenodigd voor de ceremonie.

In 1955 ontstaat het plan om in de haven van Sydney een opera te bouwen. Er wordt een internationale architectuurwedstrijd uitgeschreven en die wordt gewonnen door de 38-jarige Jørn Utzon. Een grote verrassing, want deze architect is in die tijd nog vrij onbekend. Helaas ontstaat er tijdens de bouw een controverse tussen de architect, die de correcte uitvoering van zijn bekroond ontwerp eist, en de regering die op alles en nog wat wil beknibbelen om budgettaire redenen.

1955   De Franse uitgever Bernard Grasset bezwijkt aan pleuritis in een hotel in Parijs, waar huishoudsters, om zijn huilende doodstrijd te verbergen, opdracht krijgen de gangen non-stop te stofzuigen. Bij de bevrijding waren hem levenslang zijn burgerrechten ontnomen, maar in 1953 kreeg hij amnestie.

1945   Onbemerkt door de Vlamingen neemt de Waalse Beweging tijdens en na de Tweede Wereldoorlog duidelijk afstand van het Belgische nationalisme. In die sfeer vindt op 20 en 21 oktober 1945 het Congrès national wallon plaats. De naam zegt al veel. Geconfronteerd met het onvermogen om over het toekomstige lot van Wallonië een akkoord te bereiken, hadden de ondergrondse militanten van La Wallonie libre beslist dit debat tot na de bevrijding uit te stellen.

Op het Congres ziet men vertegenwoordigers van alles wat naam en faam heeft in Wallonië: ministers in functie, parlementariërs, syndicalisten, provinciale en lokale mandatarissen, maar ook vertegenwoordigers van de vrije beroepen, universiteitsprofessoren en ambtenaren. Alle Waalse verenigingen zijn eveneens aanwezig. Naast de oude verenigingen dagen nieuwe groeperingen op, ontstaan in het verzet of toch minstens in de clandestiniteit: het al genoemde La Wallonie libre, La Wallonie catholique, het communistische La Wallonie indépendante, L’Association pour le Progrès intellectuel et artistique de la Wallonie en de Conseil économique wallon.

De congressisten krijgen de keuze tussen vier richtingen: het behoud van de unitaire structuur van België met een bestuurlijke decentralisatie, Waalse autonomie binnen België, de onafhankelijkheid van Wallonië en de aanhechting bij Frankrijk. Elk van deze stellingen wordt voorgedragen.

Het behoud van de unitaire Belgische structuur ligt in de traditie van de Assemblée wallonne na de Eerste Wereldoorlog. Maar heel snel blijkt dat een marginaal minderheidsstandpunt te zijn. Het talrijkst waren de sprekers die een federale oplossing voorstaan. De keuze voor een onafhankelijk Wallonië werd verdedigd door de socialist François van Belle. Hij situeert zijn benadering in de optiek van het zelfbeschikkingsrecht der volkeren. Hij meende dat de Walen hun lot in eigen handen moeten nemen en zich integreren in het Franse economische en verdedigingssysteem. De pro-Franse François Simon (1902-1966), directeur van het Waalse dagblad Le Gaulois, gaat daarop verder en opent het debat over de aanhechting van Wallonië bij Frankrijk.

De stemming veroorzaakt een schok bij de politieke klasse en in de pers. Van de 1048 stemgerechtigden spreken er zich 486 uit voor aanhechting bij Frankrijk, 391 voor Waalse autonomie, 154 voor Waalse onafhankelijkheid. Slechts 17 stemgerechtigden kiezen voor het behoud van de unitaire Belgische structuur. De ‘gematigden’ manipuleren de zaak op zijn Belgisch: na massage in de coulissen wordt ‘s anderendaags een nieuwe stemming gehouden, niet meer geheim maar met opgestoken hand. En kijk, de congressisten spreken zich nu unaniem uit voor ‘autonomie binnen het Belgische kader’.

Leopold Stocker (1886-1950)

1886   Geboorte in Waldhausen (Neder-Oostenrijk) in een boerengezin van de uitgever Leopold Stocker. Hij sticht in 1917 de krant Der forschrittliche Landwirt (De vooruitstrevende landbouwer), later omgedoopt tot Landheimat, daarna tot Die Grüne en richtte in 1919 de Deutsche Bauernbund op. Zowel onder de ‘austrofascist’ Dolfuss als onder Hitler wist Stocker zijn eigen, doordachte rechts-ecologische koers te handhaven. Hij overlijdt in 1950 op zijn 64ste, maar het Leopold Stocker Verlag bestaat nog steeds en wordt geleid door een kleinzoon van de oprichter.

1867   Geboorte in Rendsburg (Schleswig-Holstein) van de Duitse schilder en dichter Ludwig Fahrenkrog. In volksnationale kringen is hij een van de vernieuwers van de oude Germaanse religiositeit en sticht in 1913 de Germanische Glaubens-Gemeinschaft (GGG), die uitgaat van de ‘eenheid van lichaam en ziel van al wat leeft’ in de context van de ‘eeuwige strijd van de scheppende krachten tegen de destructieve krachten op aarde en in het heelal’.

1836   In Leuven, stichting door Emmanuel van Straelen en Konstantijn Bogaerts van het eerste Vlaamse taal- en letterkundig studentengenootschap Met Tijd en Vlijt, dat blijft bestaan tot in 1945. De eerste voorzitter was professor Jan-Baptist David, naar wie later het Davidsfonds werd genoemd. Al wie naam en faam had in de Vlaamse Beweging en voor de Tweede Wereldoorlog in Leuven studeerde, was lid van Met Tijd en Vlijt, van Albrecht Rodenbach tot Frans van Cauwelaert en van Lodewijk Dosfel tot Ernest Claes.

1576   Plundering van Maastricht door Spaanse muiters.

Het stadhuis van Antwerpen

1575   Overlijden in Antwerpen van de Vlaamse architect en beeldhouwer Cornelis Floris de Vriendt (61), architect van het stadhuis van Antwerpen, dat hij tussen 1561 en 1565 bouwde, en van het doksaal van de kathedraal van Doornik. Hij was ook de architect van het imposante Oosterhuis of Hanzehuis, aan het Eilandje dat werd opgetrokken tussen 1564 en 1568. Het fungeerde als zetel van de Hanze in Antwerpen, die al sinds 1468 twee panden ter plaatse bezat, en in 1562 besloot haar Zuid-Nederlandse zetel te verplaatsen van Brugge naar Antwerpen. Het Hanzehuis ging helaas in 1893 in vlammen op. Op deze plek staat nu het Museum aan de Stroom.

1565   Na een vruchteloze poging van de graaf van Egmont om de plakkaten tegen de protestanten milder te doen toepassen, geeft de Spaanse koning Filips II opdracht aan Margaretha van Parma, landvoogdes der Nederlanden, om integendeel strenger en ongenadig op te treden. De rechtszittingen moeten met gesloten deuren worden gehouden om de publieke opinie te ontwijken. Dit systeem zal de dood betekenen voor ongeveer 60 000 volksgenoten.