23 januari: Boeren verslaan Brits leger in Zuid-Afrika

Elk jaar   Op de Pitcairneilanden wordt ieder jaar Bounty Day gevierd ter herinnering aan de muiterij op de Bounty. Op 23 januari 1790 werd het koopvaardijschip HMS Bounty in brand gestoken nadat de muitende bemanning besloten had zich te vestigen op de Pitcairneilanden. Nu wordt ieder jaar op ‘Bounty Day’ een zelfgemaakte replica van het schip door de eilanders verbrand. Alle bewoners van Pitcairn (het enige bewoonde eiland van de vijf) stammen af van de bemanningsleden van de HMS Bounty. Tegenwoordig (2022) tellen de Pitcairneilanden ca. 54 inwoners.

Een replica van de Bounty

Op 23 december 1787 voer de HMS Bounty uit vanuit Engeland om broodvruchtplanten op te halen op Tahiti en deze te vervoeren naar West-Indië. Op 26 oktober 1788 bereikt het schip Tahiti. Bijna een half jaar later, op 4 april 1789, wordt de terugreis aangevat.

Op 28 april breekt muiterij uit en wordt kapitein Bligh gedwongen in een sloep te stappen. Er vloeit geen druppel bloed, maar de bemanning van de Bounty beseft dat ze nu vogelvrij zijn. Na lange omzwervingen wordt uiteindelijk het eiland Pitcairn ontdekt. Dat blijkt verkeerd op de kaart te staan, dus een goede schuilplaats. Bovendien is het onbewoond en ligt het buiten de scheepsroutes. Men haalt het schip leeg en steekt het op 23 januari 1790 in brand.

Achttien jaar later (1808) wordt Pitcairn opnieuw ontdekt. De laatst overlevende muiter, John Adams, wordt er aangetroffen met negen vrouwen en 23 kinderen. Hij wordt niet gearresteerd en krijgt in 1825 officieel gratie. De muiterij op de Bounty is een inspiratiebron voor vele boeken en films. In 1838 wordt Pitcairn een kolonie van Groot-Brittannië. Tegenwoordig valt het eiland nog altijd onder de Britse kroon. Het heeft echter bijna volledig zelfbestuur, een parlement en een hooggerechtshof. Dat alles voor 54 inwoners.

1900   In de tweede Zuid-Afrikaanse Boerenoorlog boeken de Boeren bij Spionkop een overwinning op de Britten.

1897   Geboorte in Schelle van Nestor Gerard, Vlaams fotograaf. Hij groeit op in een Franssprekend liberaal milieu. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt hij als opgeëiste naar Duitsland gestuurd. Na de oorlog krijgt hij sympathie voor de activisten. Hij ageert voor de vrijlating van August Borms, fotografeert hem daarbij en reist met hem door Vlaanderen. Gerard wordt lid Vlaams-Nationale Wacht in Antwerpen, maar engageert zich eind 1931 in de dienstweigeraarsbeweging. Door zich voor te doen als zijn oom kan hij hongerstaker Berten Fermont regelmatig bezoeken in de gevangenis. Hij blijft hem tot op zijn sterfbed bijstaan en zorgt, ook financieel, voor zijn uitvaart en de oprichting van zijn grafmonument.

Gerard wordt nooit lid van het VNV en blijft buiten de collaboratie. Van 1950 tot 1972 is hij voorzitter van het Berten Fermont-Herdenkingscomité. Hij neemt ontslag wanneer het comité het beeld van Fermont in links-pacifistische zin begint te vertekenen. 

Gerard is tot in de jaren 1960 fotograaf bij het Antwerpse bedrijf Bell Telephone. Met die technische kennis heeft hij een kostbaar historisch fotoarchief van de Vlaamse beweging opgebouwd. In juni 1990 kon men zijn werk bewonderen in de bibliotheek van de Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen (UFSIA). Daaronder vaak ontroerende portretten van Vlaamse figuren als Edmond van Dieren, Jef van Extergem, Joris van Severen en Staf de Clercq, de paters Stracke Callewaert, verder August Borms, Wies Moens. Gerard maakte ook talrijke reportages van Vlaamse manifestaties, zoals de Rodenbachhulde in Roeselare (1956) en de IJzerbedevaarten.

Nestor Gerard genoot algemene sympathie, mede omdat hij van zijn Vlaamse fotografie nooit echt ‘een zaak’ maakte. Hij deelde zijn foto’s uit en die werden ook dikwijls anoniem gepubliceerd. De historische waarde van zijn archief is onschatbaar. Hijzelf werd 99.

Julius Hoste sr. op een postzegel naast de socialistisch voorman Paul Pastur.

1848   Geboorte in Tielt van Julius Hoste sr., stichter van het dagblad Het Laatste Nieuws. Hij verhuisde als jonge knaap met zijn ouders naar Brussel, waar hij korte tijd schoolloopt, tot zijn 13de. Toch wordt hij later een succesrijk zakenman. Hij stapt in de Vlaamse beweging naar aanleiding van de strijd voor een gesubsidieerde Vlaamse schouwburg in Brussel. In De Vlaamse Tijding zet hij zijn eerste journalistieke stappen. In 1869 geeft Hoste zijn eerste blad uit: De Zweep.

Hij gaat helemaal de liberale toer op. De jonge Hoste wordt in 1873 medeoprichter en voorzitter van de Brusselse afdeling van het Willemsfonds. Tevens werd hij ingewijd in de vrijmetselarij. Zijn vriendschap met Karel Buls speelde in deze evolutie een belangrijke rol. Tijdens diens burgemeesterschap weet Hoste te verkrijgen dat de stad een Vlaamse schouwburg bekostigt (1887). Daarvoor had hij al naam gemaakt als toneelauteur met De Brusselse Straatzanger (1882) en De Kleine Patriot (1883).

In 1888 ziet Hoste zijn droom, het uitgeven van een dagblad, verwezenlijkt. Gestart als liberaal propagandadruksel bouwt hij Het Laatste Nieuws uit tot een Vlaamse volkskrant. Het blad verdedigt een liberaal en gematigd progressief ideeëngoed, maar durft ook wantoestanden op taalgebied aan te klagen. Soms wordt het levensbeschouwelijke zelfs tijdelijk aan kant gezet om Vlaamse strijdpunten te verwezenlijken.

Rond 1900, als Karel Buls afscheid begint te nemen van de politiek, wordt Hoste geconfronteerd met een nieuwe realiteit: na Buls blijkt de liberale partij in Brussel potdoof geworden voor elke Vlaamse verzuchting. Aarzelend blijft hij steun verlenen aan de liberalen Maar in het begin van de 20ste eeuw stelt de socialistische partij in Brussel zich open voor Vlamingen. Camille Huysmans wordt met de steun van Hoste verkozen tot Brussels gemeenteraadslid. Niettemin steunde Hoste elk Vlaams liberaal reveil. Intussen is zijn enige zoon Julius Hoste jr. aan vaders zijde getreden, in de politiek en in de krantengroep. Samen beleven ze de Vlaamse liberale heropbloei met de stichting van de Liberale Volksbond van Brussel (1909) en in 1913 bij de oprichting van het overkoepelende Liberaal Vlaams Verbond.

Julius Hoste sr. trekt zich langzaam terug uit het openbare leven en stopt met alles bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Een uitzondering is zijn voorzitterschap van de Brusselse afdeling van het Willemsfonds dat hij tot 1921 volhoudt. En in 1932, kort voor zijn overlijden, redt hij het Willemsfonds van de ondergang met een ruim bemeten financiële hulp. Na zijn dood in 1933 krijgt zijn borstbeeld een ereplaats in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg.

Laurens Verrelst | Doorbraak.be

De ondertekening van de Unie van Utrecht in de kapittelzaal van de Domkerk van Utrecht.

1579   Ondertekening van de Unie van Utrecht in de kapittelzaal van de Domkerk in Utrecht. De noordelijke provincies van de Nederlanden willen gezamenlijk de vrijheidsstrijd tegen Spanje voeren. Dit is een reactie op de Unie van Atrecht (zie 6 januari). Bij de Unie van Utrecht sluiten zich talrijke Zuid-Nederlandse steden aan: Brugge, Venlo, Breda, Ieper, Lier, Duinkerke, Brussel en Antwerpen. Leuven en ’s-Hertogenbosch kunnen zich niet aansluiten omdat ze bezet zijn door de Spanjaarden.

1563   Christian Schaepshooft en Pieter Pollet worden in Ieper onthoofd. Ze werden ervan beschuldigd aanwezig te zijn geweest op een belangrijke openbare hagenpreek in Boeschepe (nu Frans-Vlaanderen).