23 januari. Historische dag: liberalen kiezen met pro-Franstalig ‘Taalcompromis’ van 1966 afslag afgang

1998   In China, provincie Liaoning, kost een methaangas-explosie in een kolenmijn 80 mijnwerkers het leven.

1993   De omstreden reactionaire bisschop Jo Gijsen van Roermond (Limburg) treedt terug uit zijn ambt, officieel om ‘gezondheidsredenen’, officieus om ‘de eenheid binnen zijn bisdom te herstellen’, maar ook dat was beneden de waarheid. Hij verblijft enkele jaren in een nonnenklooster in Walpersdorf, (Oostenrijk), wat verbazing wekt, want er waren toen al geruchten over zijn wankele seksuele normen. Maar de kerkelijke overheid wist beter, zoals jaren later zou blijken. Gijsen wordt in 1996 nog benoemd tot bisschop van Reykjavik (IJsland), tot 2007. Pas na zijn dood in 2013 erkent de kerk in Nederland dat Gijsen tussen 1958 en 1961 (minstens) twee minderjarige jongens had misbruikt.

Wikimedia Commons/Georges Biard

Doutzen Kroes (°1985)

1985   Geboorte in Oostermeer (Friesland) van Doutzen Kroes, Friese regionaliste, actrice en internationaal topmodel. Als bestbetaalde Nederlands model aller tijden werkte ze voor onder meer Versace, Dolce & Gabbana, Gucci, Calvin Klein en Victoria’s Secret. Ze tekende ook een topcontract met cosmeticaconcern L’Oreal. Verscheidene films, van Nova Zembla (2011) tot Wonder Woman 1984 in 2020. Opmerkelijk is haar engagement voor de Friese taal en cultuur. Ze kreeg de Friese Persprijs 2007 en werd ook ambassadeur voor de taalcampagne ‘Praat mar Frysk’.

1974   Een brand in een internaat in Heusden-Zolder Limburg) veroorzaakt 23 doden.

PVV-affiche 1968

1966   De Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (voorloper van de VLD, nu Open VLD) congresseert in Luik en sluit het beruchte ‘Taalcompromis’. Voorzitter Omer Vanaudenhove voelt zich sterk omdat de PVV bij de parlementsverkiezingen van 23 mei 1965 een overwinning had behaald en van 20 naar 48 Kamerzetels is gesprongen. Het voorgestelde Taalcompromis bevat duidelijke toegevingen aan de Franssprekende liberale Brusselaars en stelde een gedeeltelijke herziening van de taalwetgeving van 1962-1963 in het vooruitzicht. Op basis van dit compromis dient Vanaudenhove een wetsvoorstel in, maar binnen zijn eigen partij ontstaat Vlaams verzet, geleid door onder meer Louis D’Haeseleer (voorzitter van het Liberaal Vlaams Verbond, LVV) en de ministers Frans Grootjans en Herman Vanderpoorten.

Vanaudenhove reageert brutaal tegen deze Vlaamse dissidentie en trachtte op het volgende PVV-congres de eenheid te herstellen. Hij neutraliseert het LVV en de sociale organisaties binnen de PVV en stelt het nieuwe programma voor dat uitgesproken unitair en belgicistisch is. De PVV krijgt de bijnaam ‘Pest Voor Vlaanderen’. Bij de verkiezingen van 1968 kan ze het verlies nog beperken tot een zetel, maar in 1972 lijdt de partij groot zetelverlies en wordt ze definitief opgesplitst in een Vlaamse en een Franstalige formatie.

1960   De diepzeesonde Trieste bereikt het diepste punt op het aardoppervlak, 10 915 meter onder het oceaanoppervlak.

Standbeeld van een steenzetter op de Afsluitdijk

1933   De Afsluitdijk die de Zuiderzee scheidt van de Noordzee is klaar en wordt beperkt opengesteld voor verkeer tegen betaling van tol. In 1932 werd de naam Zuiderzee veranderd in IJsselmeer. Nadat in 1913 op voorstel van de Nederlandse minister van waterstaat, Ir. Cornelis Lely, de inpoldering van de Zuiderzee werd opgenomen in het regeringsprogramma werd in januari 1927 met de bouw van de Afsluitdijk begonnen. Op 28 mei 1932, om twee minuten over een ’s middags, werd De Vlieter gesloten, het laatste gat in de Afsluitdijk. Op de plaats waar de dijk werd gesloten, bevindt zich een, door de architect Dudok ontworpen, monument annex uitkijktoren en een standbeeld van een steenzetter. De dijk is 32 kilometer lang en zo’n 90 meter breed en wordt op 25 september 1933 officieel geopend. De gedeeltelijke droogmaking van de Zuiderzee levert 165 000 hectaren nieuw land op: de IJsselmeerpolders, later Flevoland genoemd en in 1986 tot twaalfde provincie van Nederland verheven.

1920   De Nederlandse regering weigert de Duitse keizer Wilhelm II uit te leveren aan de nieuwe Duitse regering. Na de nederlaag van Duitsland in de Eerste Wereldoorlog waren de afgetreden Duitse keizer Wilhelm II en zijn vrouw Auguste Viktoria op 10 november 1918 als asielzoekers tot Nederland toegelaten. Ze reizen met een gevolg van ruim 70 personen. Een groot gedeelte hiervan bestaat uit militairen, die direct worden geïnterneerd. Tot groot ongenoegen van de Geallieerden wordt het keizerlijke paar als privépersonen asiel verleend en in eerste instantie voor drie dagen onderdak gegeven op kasteel Amerongen, als gast van Godard graaf van Aldenburg Bentinck. Hier komt Wilhelm II ’s middags na een reis met zijn eigen trein aan met een uitgedund gevolg van 49 personen en zijn hond Senta. Uiteindelijk zal Wilhelm II tot zijn dood (1941) in Nederland blijven wonen in kasteel Huis Doorn, halverwege tussen Utrecht en Arnhem. Tegenwoordig is dit een museum gewijd aan de keizer en de Eerste Wereldoorlog.

1916   De Jong-Vlamingen, de harde kern van het activisme tijdens de Eerste Wereldoorlog, houden een congres te Gent. Ze debatteren over de geplande vernederlandsing van de Gentse universiteit.

Django Reinhardt (1910-1953)

1910   Geboorte in Liberchies (Henegouwen) van Jean Baptiste Reinhardt, beter bekend als Django Reinhardt (43). Hij was Zigeuner met Belgische nationaliteit en geniaal jazzgitarist. Op 18-jarige leeftijd raakt hij bij een brand in zijn woonwagen zwaargewond. Hij verblijft bijna twee jaar in het ziekenhuis, leert zichzelf opnieuw spelen met een verminkte linkerhand en ontwikkelt zijn typische eigen stijl: de jazz manouche. In 1946 speelt Reinhardt in Amerika bij het orkest van Duke Ellington en in 1948 begeleidt hij de eerste producties van Bobbejaan Schoepen. Hij overlijdt in 1953 op de leeftijd van 43.

1904   Een brand verwoest nagenoeg de volledige stad Ålesund in Noorwegen. Het vuur raast 16 uur, vernietigt 850 huizen en maakt 10 000 inwoners dakloos.

1896   Wilhelm Röntgen maakt een foto van röntgenstralingen op de hand van Albert von Kölliker, en is daarmee de eerste persoon die een röntgenfoto heeft gemaakt.

1883   Geboorte in Moerbeke-Waas van Maurice Verbaet, Vlaams jurist en politicus. Na de Eerste Wereldoorlog was hij een tijd krijgsauditeur. Die ervaring was waarschijnlijk een belangrijk argument om Verbaet, als extraparlementair op 26 september 1944, tot minister van justitie te benoemen. Hij bleef aan tot 31 januari 1945. Tijdens die korte ambtsperiode werd het bestraffingsbeleid ten opzichte van echte en vermeende collaborateurs, waaronder vele Vlaams-nationalisten, gekenmerkt door chaotische toestanden. Hij had als excuus dat de oorlog formeel nog niet ten einde was, maar gaf een afschuwelijk beeld hoe een democratische rechtspleging er uitziet.

Pas naar aanleiding van de verkiezingen van 1946 onderwerpt Verbaet zich aan de electorale test en, kijk, hij wordt meteen verkozen tot senator voor de Christelijke Volkspartij (CVP) voor het arrondissement Antwerpen (tot 1954). Hij overlijdt in 1957 op zijn 74ste.

1556   De hevigste aardbeving uit de ons bekende geschiedenis kost het leven aan 830 000 mensen in de provincie Shaanxi in China.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.