23 juli. Net binnen: Katharina van Kleef treedt met Arnold van Egmond in een bewogen huwelijk

2006   Floyd Landis wint als derde Amerikaan de Tour de France. Achteraf blijkt hij doping gebruikt te hebben en zijn naam wordt uit de boeken geschrapt.

1982   Bij de opname van de film The Twilight Zone: the movie slaat een stunthelikopter te pletter, waardoor acteur Vic Morrow en twee kindacteurs de dood vinden.

1982   De Internationale Walviscommissie besluit om de commerciële vangst van walvissen te beëindigen in 1986.

1972   De eerste aarde-observatiesatelliet Landsat 1wordt gelanceerd.

1968   Het Europees Hof in Straatsburg oordeelt na klachten van 324 Franstaligen in Vlaanderen dat de Belgische taalwetgeving niet strijdig is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

1967   In Detroit (Michigan) breken rassenrellen uit in de overwegend Afro-Amerikaanse binnenstad. Daarbij sterven 43 mensen en gaan 1400 huizen op in de vlammen van zelf aangestoken branden.

Wikimedia Commons/Thomas Kist

Theo van Gogh (1957-2004)

1957   Geboorte in Den Haag van Theo van Gogh, jurist, regisseur, acteur, scenarioschrijver, columnist, programmamaker en televisiepresentator. Hij was een kleinzoon van de kunsthandelaar Theo van Gogh, de broer van de schilder Vincent van Gogh.

Theo van Gogh werd op 2 november 2004 door Mohammed Bouyeri vermoord in de Linnaeusstraat te Amsterdam. Hij werd 47.

1957   De Italiaanse schrijver Giuseppe Tomasi di Lampedusa (60) sterft in Rome. Zijn enige roman, Il Gattopardo (1958), die het leven van een Siciliaanse prins ten tijde van de Risorgimento vertelt, werd in 1963 op het witte doek gebracht door Lucchino Visconti. Il Gattopardo is in het Engels vertaald als The Leopard en in het Nederlands als De tijgerkat. We lazen erin deze beroemde zin: ‘Alles moet veranderen zodat niets verandert’.

1923   Geboorte in Rotterdam van de schrijfster Thea Beckman, geboren Theodora Petrie. Ze woonde en werkte in Bunnik (Utrecht). Ze werd vooral bekend door haar historische jeugdromans zoals Kruistocht in spijkerbroek, Zwerftocht met Korilu, Stad in storm, Wonderkinderen, Een bos vol spoken, De gouden dolk, enz. Daarnaast schreef ze ook rubrieken in De Haagse Post en diverse damesbladen. Ze overleed in 2004 op haar 80ste.

Amalia Rodrigues (1920-1999)

1920   Geboorte in Lissabon van de Portugese fado-zangeres en actrice Amalia Rodrigues, voluit Amália da Piedade Rodrigues. Bekende nummers van haar zijn onder meer Coimbra, Lisboa antiga, Foi deus, Barco negro, Canção do mar, Nem as paredes confesso, Lisboa, não sejas francesa, Arranjuez, mon amour. Enkele films met haar: Via Macau, Sangue Toureiro, April in Portugal. Ze overlijdt in 1999 op haar 79ste.

1919   In Buenos Aires wordt de Argentijnse schrijver Héctor Germán Oesterheld geboren. Auteur van scenario’s voor stripverhalen (El Eternauta, 1957). Hij sluit zich aan bij de linkervleugel van het peronisme. Na een populaire biografie van ‘Che’ Guevara, die verboden wordt door de militaire dictatuur, bereidt hij er een van Evita Perón voor, tot hij op 24 april 1977 wordt gearresteerd. Hij verdwijnt in gevangenschap. Nooit heeft iemand nog iets van hem gehoord. Zijn vier dochters ondergaan hetzelfde lot.

1881   Jong geleerd is oud gedaan. De zesjarige Jan Huibers legt de eerste steen voor de fundering van het station Amsterdam Centraal. Huibers wordt later bisschop van Haarlem (1935-1960).

1877   Op een bijeenkomst te Antwerpen worden de statuten en het programma van de Vlaamse Socialistische Arbeiderspartij (VSP) aanvaard. Ze zal later worden opgeslorpt door de Belgische Werklieden Partij (BWP).

1872   De Engelsman Henry Morton Stanley keert terug naar Europa nadat hij dokter David Livingstone heeft gevonden in Ujiji, aan de oevers van het Tanganyika-meer. Die laatste zal een jaar later overlijden, zonder zijn vaderland terug te hebben gezien. Stanley, die op veertienjarige leeftijd naar Amerika emigreerde, had zich een paar jaar eerder als vrijwilliger aangemeld bij de legers van het Zuiden die betrokken waren bij de Amerikaanse burgeroorlog. In 1879-1884 vaart Stanley op de Congostroom, in opdracht van het ‘Studiecomité van Opper-Congo’, een organisatie van koning Leopold II van België, voor wie hij het gebied aan de zuidelijke oever in bezit neemt. In 1881 sticht Stanley een handelspost die hij Leopoldstad noemt, het huidige Kinshasa.

1739   Op verzoek van de Emmanuel Maurice van Lorreinen, hertog van Elbeuf, worden op de site van Herculaneum systematische opgravingen uitgevoerd. De eerste fresco’s uit de Romeinse tijd worden ontdekt en ook een bibliotheek met maar liefst 1800 papyri.

Götz von Berlichingen (1480-1562)

1562   Overlijden op slot Hornberg (Baden-Württemberg) van Götz von Berlichingen (ong. 82), de ‘ridder met de ijzeren vuist’. De laatste vertegenwoordiger van de middeleeuwse ridderlijkheid, maar ook een van de leiders van de boeren geweest, die in 1525 tegen de prinsen en de geestelijkheid opstonden. Hij had voordien in het keizerlijke leger al tegen de Turken gevochten. Goethe droeg een toneelstuk aan hem op (Götz von Berlichingen, 1773). Zijn graf bevindt zich in Schönthal, Württemberg.

1423   Familieruzies zijn van alle tijden. Katharina van Kleef (1417-1479) trouwt op deze mooie zomerdag met Arnold van Egmond, hertog van Gelre en graaf van Zutphen. Ze is dan dertien. Jarenlang gaat alles goed, ze regeert zelfs over Gelre en Zutphen tijdens de lange bedevaart van haar man naar Rome en Jeruzalem, van 1450 tot 1452. Na de terugkeer wordt het huwelijk gespannen en worden de conflicten ook overgedragen op hun zoon Adolf, die zijn vaak verkwistende en ongedisciplineerde vader als hertog wil afzetten. In deze confrontatie staat Katharina als moeder tussen de vader en zijn zoon en kiest uiteindelijk partij voor haar zoon. Ze krijgt zelfs steun van haar tegenstanders, die ook klagen over de erbarmelijke toestanden in het hertogdom Gelre. Talloze rooftochten, plunderingen en ontvoeringen, getolereerd door hertog Arnold, vonden destijds plaats in het hertogdom.

Ze hebben samen zes kinderen, maar dat belet niet dat Katharina in 1457 haar onderkomen zoekt in Antwerpen en de Bourgondische hertog Filips de Goede om hulp vraagt tegen haar man. Ze keert in 1464 terug naar haar echtgenoot Arnold, maar dat kan een valstrik geweest zijn: in 1465 laat ze Arnold gevangennemen en naar het kasteel van Büren brengen. Alles wijst op een samenzwering van moeder Katharina en zoon Adolf.

Echtgenoot Arnold wordt pas zeven jaar later vrijgelaten, op 7 december 1472, nadat hij zijn hertogdom voor 300 000 goudgulden had verpand aan zijn Bourgondische ‘bevrijder’, hertog Karel de Stoute. Sindsdien leidt Katharina een teruggetrokken leven in Lobith, een familielandgoed in Egmond. In 1473 werd ze daar op de hoogte gebracht van het overlijden van haar echtgenoot. Na haar dood op 10 februari 1479 werd ze naast haar vader, Adolf II von Kleve, begraven in het kartuizerklooster op het Marieninsel bij Wesel aan de Rijn.

Als mecenas liet ze voor persoonlijk gebruik een prachtig getijdenboek maken met 157 miniaturen. Dat bevindt zich nu in New York, in de Morgan Library & Museum.