25 februari. Net binnen: Sovjet-Unie bezet Georgië

Elk jaar   In Suriname Dag van de Revolutie, officieel ‘Dag van Bevrijding en Vernieuwing’, nationale feestdag.

Op 25 februari 1980 vond een staatsgreep plaats in Suriname. Desi Bouterse, Badrissein Sital en Roy Horb grepen de macht, samen met dertien andere sergeanten en daarom ook wel de ‘Sergeantencoup’ genoemd.

In de ochtend van maandag 25 februari nemen de opstandige militairen de Memre Boekoe Kazerne in. De zittende regering wordt afgezet op beschuldiging van corruptie. Verschillende pogingen tot tegencoups mislukken. Het militaire bewind beheerst Suriname van 1980 tot 1987. Dieptepunt in die periode was de moord op 15 tegenstanders van het nieuwe regime in 1982, ook wel bekend als de Decembermoorden. Wegens zijn betrokkenheid bij een drugstransport van 474 kilogram cocaïne was Bouterse in Nederland al bij verstek veroordeeld tot elf jaar celstraf.

1972   De Bondsrepubliek Duitsland betaalt vijf miljoen dollar aan een Arabische terrorist als losgeld voor de passagiers en bemanning van een gekaapte Jumbo Jet.

1971   Oprichting van het Frans Masereelfonds, binnen de Kommunistische Partij van België (KPB). Initiatiefnemer zijn de dichter Mark Braet, andere stichters waren Jef Turf, Leo Michielsen (de eerste voorzitter), Jan Debrouwere, en Bob Paulus (niet-KPB). Het Fonds ontstond mede vanuit onvrede onder de Vlaamse communisten met de te eenzijdig op Wallonië gerichte en door Walen geleide KPB.

In 1975 wordt het Fonds erkend als een nationale organisatie voor volksontwikkeling met een eigen subsidiëring door de overheid. In 1978 maakt het Masereelfonds zich los van de communistische partij, om verder te kunnen voldoen aan de wettelijke voorwaarden voor subsidiëring. Het fonds werd nu een ledenorganisatie, weliswaar met de marxistische leer als ideologische basis, maar ook met medewerking van niet-partijgebonden mensen. In 1978 werd Leo Michielsen als voorzitter opgevolgd door Antoon Roosens. De huidige voorzitter is Ludo Abicht.

1968   Overlijden in Antwerpen van Camiel Huysmans, geboren als Camiel Hansen, filoloog en socialistische voorman. Voorvechter van de Vlaamse Beweging en van de vernederlandsing van de Rijksuniversiteit Gent. Met de katholiek Frans van Cauwelaert en de liberaal Louis Franck was hij in de jaren ’20 een van ‘de drie kraaiende hanen’. Huysmans was ook internationaal actief in de diplomatie, o.m. als secretaris van de Tweede Internationale (1905-1922). Na de Tweede Wereldoorlog vindt Huysmans zijn weg niet meer in de Vlaamse Beweging. Zo verzet hij zich in 1963 tegen het vastleggen van de taalgrens.

Tineke Verburg (1956-2020)

1956   Geboorte in Utrecht van de omroepster en journaliste Tineke Verburg. Haar bijnaam is ‘Trui’, vanwege de handgebreide truien die ze draagt. Ze is 22 jaar lang (tot 2001) het gezicht van de TROS in onder meer Tros aktua, Tien voor taal, Tros Triviant. Ze presenteert daarna op RTL5 Nederland in bedrijf en op RTL7 Supervrouwen. Ze overlijdt in 2020.

1954   Gamal Abdel Nasser wordt premier van Egypte.

1941   Op 25 en 26 februari 1941 gaan Amsterdamse arbeiders massaal in staking: de Februaristaking. Het verhaal wil dat arbeiders spontaan in verzet kwamen omdat zij het lijden van hun Joodse medeburgers niet aan konden zien. Dat het initiatief voor de staking van de Communistische Partij Nederland (CPN) kwam, is bij velen niet bekend. Jaarlijks wordt de Februaristaking herdacht op het Amsterdamse Jonas Meijerplein. Daar staat het bronzen beeld De Dokwerker, in 1952 door beeldhouwer Mari Andriessen gemaakt. De staking is in heel bezet Europa het enige massale en openlijke protest tegen de Jodenvervolging geweest. Lange jaren waren communisten niet welkom op de herdenking, omdat ze evenzeer voor een totalitair systeem stonden dat zijn tegenstrevers fysiek uitroeide.

1921   Georgië wordt bezet en geannexeerd door de Sovjet-Unie. Tblisi valt en de ‘Georgische Socialistische Sovjetrepubliek’ wordt uitgeroepen. Tussen 1921 en 1924 worden meer dan 30 000 Georgiërs, voornamelijk boeren, legerofficieren en mensen van adellijke afkomst door de communisten geëxecuteerd of verbannen naar strafkampen.

Dr. Jan Quintens (1858-1923)

1917   De Raad van Vlaanderen coöpteert een belangrijke lid: de arts Jan Quintens uit Sint-Truiden. Die was in Limburg een der eersten die openlijk tot het activisme toetrad en werd er in zijn provincie een van de leidende figuren van. Hij steunt de vernederlandsing van de Gentse universiteit en was aanwezig op de stichtingsvergadering van de Raad van Vlaanderen op 4 februari 1917. Zijn stap naar het activisme als eerste bekende Limburger, heeft een krachtige stoot gegeven aan de ontwikkeling van het activisme in deze regio.

Tevens zorgde Quintens ervoor dat het activisme zich daar zo voorzichtig mogelijk profileerde. Hij wilde niet weten van een al te pro-Duitse koers. Hij werd, als katholiek, in januari 1918 gekozen voor de Commissie van Gevolmachtigden maar weigerde deze benoeming. In 1918 werd hij benoemd tot waarnemend burgemeester van Sint-Truiden. Op het einde van de oorlog wijkt Quintens uit naar Maastricht van waaruit hij het activistische engagement blijft verdedigen. In 1920 werd hij door het assisenhof van Brabant bij verstek tot twintig jaar dwangarbeid veroordeeld. Hij blijft veilig in Maastricht waar hij op zijn 65ste overlijdt.

1873   Geboorte in Napels van Enrico Caruso, Italiaans lyrisch tenor en later ook heldentenor van wereldfaam. Als een van de eerste zangers liet hij zijn werk vastleggen op een grammofoonplaat. Een van de eerste biografische films, The Great Caruso uit 1951, gaat over zijn leven. Hij overlijdt in 1921 aan een longontsteking.

1861   Geboorte in Kraljevic (Kroatië) van de Oostenrijkse wijsgeer Rudolf Steiner, grondlegger van de antroposofie. Hij is de oprichter en voortrekker van de Antroposofische Vereniging, met een eigen instituut in Dornach, bij Basel, Zwitserland. Hij overlijdt in 1925.

Karl May (1842-1912)

1842   Geboorte in Hohenstein-Ernstthal (Saksen) van de Duitse schrijver Karl May. Hij had een moeilijke jeugd, was als baby en peuter blind door vitaminegebrek. Schreef vanaf ongeveer 1880 ontelbare indianenverhalen en reis- en avonturenromans. May is de geestelijk vader van onder meer Winnetou en Old Shatterhand. Sommige landen, die hij tot in details beschrijft, heeft hij nooit met eigen ogen gezien. In Radebeul (Saksen) staat het Karl May Museum.

1841   Geboorte in Limoges van de Franse kunstschilder, etser en beeldhouwer Auguste Renoir, een toonaangevende impressionist. Hij krijgt op latere leeftijd artritis maar blijft schilderen, met penselen die aan zijn polsen worden vastgebonden. Zijn laatste woonhuis in Cagnes (Provence) is tegenwoordig het Musée Renoir.

1837   Thomas Davenport verkrijgt het eerste octrooi op de elektromotor.

1570   Paus Pius V excommuniceert koningin Elizabeth I van Engeland.

1212   Johanna van Constantinopel, dochter van Boudewijn graaf van Vlaanderen en keizer van Constantinopel, tekent in Pont-à-Vendin (Wendenbrugge, in Frans-Vlaanderen) het zogenaamde ’wurgcontract’ met koning Filips II August van Frankrijk, na zijn huwelijksbemiddeling. Hij had haar aan Ferrand van Portugal gekoppeld, in wie hij een gemakkelijk te manipuleren graaf van Vlaanderen zag. Frankrijk krijgt Sint-Omaars en Ariën (Aire) aan de Leie.